De psycho is op vakantie. Dat wil zeggen dat hij zijn verblijf op zijn eigen golfbanen permanent maakt. Reken op leugens over zijn prestaties. Never mind. De man kan terugzien op een half jaar van wanprestatie. Maar het had anders kunnen lopen. Het was goed mogelijk geweest dat een zelfverzekerde, succesvolle president augustus had gebruikt om terug te kijken op een revolutionair half jaar.

Ik was voorbereid om na zes maanden president Trump toe te geven dat hij de gevestigde orde op zijn kop had gezet en met origineel en gewaagd beleid de langdurige impasse in de Amerikaanse politiek had doorbroken. Met lange tanden en frisse tegenzin zou ik hebben moeten erkennen dat ik de man had onderschat, dat hij de transformative president was gebleken die Amerika nodig had.

Het was mogelijk. Trump had zijn politieke krediet kunnen gebruiken om Obamacare te herstructureren op een manier die de lange termijn van de ziektekostenverzekering kon garanderen. Democraten zouden gedwongen zijn hem te helpen. De burgers hadden hem lof toegezwaaid, Republikeinse politici hadden grommend ingestemd.

Hij had structurele belastinghervorming kunnen voorstellen, waarin het uitgedijde pakket van aftrekposten en voordeeltjes zou worden uitgekleed, ten gunste van een lager tarief en meer rechtvaardigheid. Hij had de belasting voor bedrijven kunnen terugbrengen tot twintig procent. Hij had er brede steun voor gevonden bij beide partijen.

Trump had een gigantisch infrastructuurprogramma kunnen lanceren, een biljoen dollar investering. Iedereen is het erover eens dat deze investeringen noodzakelijk en onontkoombaar zijn. Hij had het kunnen opzetten in overleg en combinatie met de staten, zoals president Eisenhower in 1956 het Interstate Highway programma inkleedde. De financiering kon deels met hogere belastingen op brandstof. De steun van de politiek, zowel op federaal als op staatsniveau zou overweldigend zijn. Het zou honderdduizenden banen in de bouw- en constructiesector opleveren.

Die sector zou ook profiteren van een serieus woningbouwprogramma, met name in staten als Californië en Texas, waar de woningtekorten nijpend zijn. Hij had in de grote steden woningverbetering kunnen doorvoeren. Zelfs had hij in een opwelling van creativiteit een serieuze immigratiewet kunnen doorvoeren, zoals Ronald Reagan deed in 1986.

Trump had na een kleine aanpassing het Trans Pacific Partnership verdrag kunnen aanvaarden dat enorme voordelen had voor de Verenigde Staten en een serieuze uitdaging zou betekenen voor China. Hij had het klimaatakkoord van Parijs kritisch kunnen omarmen, vanuit de vaststelling dat het nogal vrijblijvend was en dat het bondgenoten links en rechts aan hem zou verplichten als hij de anti-opwarmingsretoriek van zijn eigen partij zou pootje lichten. Hij had naar Brussel kunnen vliegen en de NAVO-partners aan zich kunnen verplichten door steun en toewijding te verklaren en hen op te roepen hun beloftes na te komen.

Tegelijkertijd had Trump kunnen doen wat hij nu ook doet: zijn superconservatieve en überopportunistische evangelische kiezersachterban plezieren door een hen welgevallige rechter in het Supreme Court te benoemen en de rechtelijke macht vol te stoppen met conservatieve rechters. Hij had populistische retoriek kunnen combineren met praktisch beleid, niet naar het voorbeeld van de negentiende-eeuwse president Andrew Jackson die de a-historische Trump heeft omarmd, maar als de populist Huey Long, die tussen 1929 en 1935 de staat Louisiana fundamenteel veranderde.

Met het gezag en de macht van zijn ambt had Trump een toon kunnen zetten van actie. Na zijn overname van de Republikeinse Partij had hij die disfunctionele, puur op eigenbelang gerichte club kunnen dwingen hem te volgen. De politici hadden weinig keuze gehad. Een gesloten front als oppositie tegen een president van je eigen partij die coalities vormt met de Democraten zou niet lang stand kunnen houden. Zo had Trump de populistische president kunnen zijn die hij zijn kiezers had beloofd. Republikeinen en Democraten in het Congres zouden geen andere keuze hebben gehad dan te volgen.

Heeft het zin om je te proberen voor te stellen hoe een presidentschap dat zich aandient als het slechtste aller tijden er uit had kúnnen zien? Ik denk het wel, al was het maar om te kunnen zien wat had kunnen zijn en hoe Trump ons critici en pessimisten op het verkeerde been had kunnen zetten door zich als revolutionair te ontpoppen. Ik denk ook dat het nodig is die analyse te maken, omdat elke politieke carrière ergens de mogelijkheid in zich had te ontsnappen aan de waarheid achteraf dat het allemaal voorspelbaar was.

Want er zijn politici die boven zichzelf uitstijgen, die dingen tot stand brengen die niemand voor mogelijk had gehouden, die negatieve verwachtingen beschamen en je tegenstribbelend doen toegeven dat je de man of de vrouw had onderschat. Als liefhebber van Amerika had ik in dit stadium graag willen erkennen dat president Trump een verrassend effectief en verziend succesverhaal had neergezet.

Helaas, de man heeft het niet in zich. Dat komt niet door de deep state, fake news of tegenwerking zoals zijn acolieten en krimpende groep onderknuppels de achterban proberen wijs te maken, maar door zijn falen als persoon. Er zaten eerder mensen met dubieuze normen in het Witte Huis, er zaten eerder klunzen of goedbedoelende mislukkingen. Maar nooit werd Amerika geleid door iemand met het totale gebrek aan positieve menselijke kwaliteiten dat Donald Trump tentoonspreidt. We zijn voorbij het stadium van eens of oneens. Dit presidentschap is afzichtelijk, deze man beschamend.

Wat had kunnen zijn is na zes maanden meer dan een treurzang over gemiste kansen. Het roept de vraag of Amerika een president met deze gemankeerde karakterstructuur in goede orde kan overleven. Misschien is het al te laat. Zes maanden maakten het verschil. Het had anders kunnen lopen.