De eerste aanvechting bij het aanschouwen van Trump 2.0 is achterover te leunen, de voorstelling te aanschouwen en te zien wat de chaos uiteindelijk oplevert. Dat is ook de tweede aanvechting, maar het is wel nuttig en noodzakelijk om wat kanttekeningen te zetten bij wat we krijgen voorgeschoteld.

Vooral is belangrijk in het achterhoofd te houden wat het grote plan is. De mensen achter Trump, en nu naast hem, die van Project 2025 waarvan hij zogenaamd niets wist, zijn eropuit om de bevoegdheden van de uitvoerende macht in het Amerikaanse systeem maximaal op te rekken. In hun interpretatie van de grondwet heeft een president onbeperkte zeggenschap over die uitvoerende macht. En dus doet Trump wat hij wil en kijkt hoever hij ermee komt. Staan de rechters het toe? Laat het Congres zich buitenspel zetten? Voorlopig is het een variant op een aloude zegswijze: gooi spaghetti tegen de muur en kijk wat blijft hangen.

De president is enkel het middel, het doel van deze mensen is de overheid zo klein mogelijk te maken en overheidsregulering te minimaliseren. Onder de vlag van meer efficiëntie en lagere uitgaven wordt de beperkte Amerikaanse verzorgingsstaat uitgekleed. Een oud Republikeins ideaal, de ontmanteling van de honderd jaar oude New Deal-erfenis, ligt voor het grijpen.

De doelgroep is beperkt: plutocraten, bankiers en slijmende techbazen die geen beperkingen willen op hun gedrag en hun graailust. Het belet hen niet, à la Elon Musk, bedrijfssubsidies te incasseren. Hoe dit zich gaat verhouden tot de mensen die de overheid echt nodig hebben, zoals een niet gering deel van Trumps achterban, staat te bezien. Alle maatregelen voor de bühne, van Groenland tot Panama, van beëindiging van het geboorterecht tot het afschaffen van diversiteitsbeleid, van de Golf van Mexico tot het einde van ‘geslachtsideologie’, om niet te spreken van die vlag op Mars, doen helemaal niets voor het dagelijks leven van gewone Amerikanen. Die zouden meer baat hebben bij een grondige aanpak van de gezondheidszorg. Niet door Obamacare af te schaffen of Medicaid uit te kleden, maar door de extreem hoge kosten voor absurd lage uitkomsten aan te pakken. En verzekeraars te reguleren. De moord op de verzekeringsbaas en de reacties daarop laten zien dat burgers daar werkelijk op aanslaan.

De cadeautjes voor cultuurconservatieven, rechtse woke, kosten niets en leveren ook weinig op, en ze staan de Democraten toe om de ballast van hun eigen woke en links gewauwel achter zich te laten. De fiscaal conservatieven, die ouderwetse Republikeinen die een evenwichtige begroting belangrijk vonden, staan voor joker:  belastingverlagingen, extra uitgaven voor AI, defensie, een iron dome en die flauwekul-astronaut op Mars leveren enkel grotere tekorten op.

Trumps meest vergaande en meest schadelijke actie is de gratieverlening aan de veroordeelde bestormers van het Capitool op 6 januari 2021. ‘Fuck it, release them all’, riep hij, ongeduldig over zoveel dossiers. Het is een uitnodiging voor politiek gemotiveerd geweld. Acolieten als vicepresident Vance en Speaker Johnson sputterden over dit negeren van de rechtsstaat, maar zoals dat gaat in de huidige Republikeinse Partij, ze plooiden zich moeiteloos naar de baas, die impliciet erkende dat ‘we’ die ‘dag van liefde’ hadden georganiseerd.

Interessant genoeg lijkt Trump zelf soms aan de kantlijn te staan. De flipperkast aan maatregelen wekt de indruk van enorme activiteit, doortastendheid en de wens om het systeem op te schudden. In de praktijk handelt zijn omgeving vaak op eigen gezag en met eigen interpretatie van wat wel en niet grondwettelijk is. Zo was het bevriezen van federale gelden een verrassing voor de Witte Huis-staf en moest een dag later teruggedraaid. Elon Musk is de kwade genius achter het aanbieden van ontslag met doorbetaling tot september van ruim twee miljoen federale werknemers, een kopie van de massa-ontslagmail toen hij Twitter overnam. De suggestie van bezuiniging wordt gelogenstraft door de wens hen te vervangen door Trumpies. De beste mensen zullen hun biezen pakken. Dit is een regering die de overheid, dat wil zeggen de organen van een samenleving die betekenis geeft aan ‘samen’, kapot wil maken. Een grootscheepse herstructurering, doordacht en zonder chaotische taferelen op de bijvelden, zou welkom zijn, maar dat is niet waartoe deze regering in staat is.

En dan zijn er de eigen doelpunten die op termijn problemen gaan opleveren. Een klungel op defensie, een trouwe volgeling op Justitie en mogelijk afwijzingen door de Senaat van Robert Kennedy en Tulsi Gabbard, en, als senatoren op tijd wakker worden, van de wraakzuchtige Kash Patel als FBI-directeur. Ook op andere posten zitten minimaal of ongekwalificeerde types. Daar gaan ongelukken van komen.

Trump volgt een slecht voorbeeld. Vrijwel steeds maakten Democratische presidenten in hun eerste honderd dagen de fout de agenda te overladen en dan vast te lopen omdat het te veel, te diffuus en te radicaal was. Nu lijkt Trump die fout te maken. Om dingen echt te veranderen is wetgeving nodig en dat kost tijd en vergt focus en energie. En een Congres dat wetten aanneemt. De machtsconcentratie van de Republikeinen in het Huis, de Senaat en het Supreme Court is nu nog intact. Maar het is een kwestie van tijd voordat de minimale meerderheid in het Huis afbrokkelt en senatoren ontdekken dat ze meer willen zijn dan stemvee. In hoeverre het huidige Supreme Court Trumps machtsgrepen zal accorderen is een open vraag.

Trumps adviseurs het ‘flooding the zone’: zoveel beleid uitstorten dat je de oppositie murw slaat. Het gaat niet werken. De oppositie doet er goed aan Trump zichzelf murw te laten slaan. Om alleen op te staan als het loont – zoals meteen gebeurde toen de federale uitgaven werden stopgezet. Laat de rechters zich maar uitspreken over het geboorterecht, het ontslag van inspectors general en ander grondwettelijk dubieus gedrag. De rest is op dit moment verspilde energie. Beter je te wapenen voor de toekomst, als de burger ontdekt wat er werkelijk gaande is. Democraten moet jiujitsu praktiseren, meebewegen met je tegenstander. Voor nu betekent dat: leun achterover, enjoy the show, kijk waar het toe leidt. De enige die haast heeft is Donald Trump.