Wat te denken van Mike Pence? Als hij een gewoon Amerikaans vice-president was geweest, uiterst conservatief, verknocht aan lage belastingen en een kleine overheid, dan zouden de meest Europese politici hem wat morrend en met tegenzin ontvangen. Als vice-president van Trump, die trekken toont van Mad King George en niets geeft om de NAVO of de EU, werd Pence binnen gehaald als de hoeder van het gezond verstand in diens regering. Dat is niet onjuist maar het moet ons niet in de luren leggen. De invloed van Mike Pence is zeer beperkt en zijn belang is zijn eigen belang.
Het is niet gemakkelijk om Mike Pence te zijn. Natuurlijk, hij is vice-president, wonderbaarlijk ontsnapt aan zijn provinciale bestaan als gouverneur van Indiana. Opeens hangen buitenlandse regeringsleiders aan zijn lippen. Hij zal er ongetwijfeld van genieten, maar hij weet dat ze hem overschatten. Want Pence is zelf een buitenstaander in het Witte Huis. De aanwezigen in München en in Brussel wilden horen wat Trump echt denkt, echt wil, of ze zich echt zorgen moeten maken. De harde werkelijkheid is dat Mike Pence dat niet weet. Natuurlijk vertelde hij zelfverzekerd het afgesproken verhaal: oude relatie tussen VS en Europa, traditionele banden, bewustzijn van een porrend en sarrend Rusland. Maar hij heeft geen idee of de president of zijn omgeving dat verhaal zou dekken.
Dit was geen fijne maand voor Amerika’s vice president. Mike Pence is superloyaal, stak zijn nek uit tijdens de campagne en verklaarde in januari op televisie dat generaal Flynn, de inmiddels ontslagen adviseur voor nationale veiligheid, honderd procent zeker niet over sancties had gesproken toen hij met de Russische ambassadeur belde.
Pence’s loyaliteit wordt niet geretourneerd. Nadat de regering Trump was geïnformeerd dat Flynn tegen Pence had gelogen, nam niemand de moeite om de vice-president op de hoogte te stellen. Dat gebeurde pas twee weken later, na een medialek. Pas toen werd Flynn ontslagen. Het was een affront voor Pence de loyalist, maar vooral ook een ondermijning van zijn positie. Want reken maar dat iedereen in Europa het in de oren had geknoopt: deze vice-president wordt door het Witte Huis niet in vertrouwen genomen, sterker, hij wordt voor gek gezet. Zo iemand heeft natuurlijk geen macht.
Vice-presidenten zitten altijd in een lastige positie. Vandaag niets, morgen alles. Het kan zomaar gebeuren. Ze staan klaar om een dode president op te volgen. Maar klaarstaan om een president op te volgen die bezig is zichzelf op te knopen? Dat is heel ander verhaal. Alles wat Trump doet, straalt af op Pence. Elk schandaal is zijn schandaal. Pence loopt op eieren.
Wat betekent dat voor de Europese leiders? Zoals Pence op het NAVO hoofdkwartier nog eens herhaalde: Europa zal zonder twijfel haar defensie uitgaven moeten verhogen. Hier zitten Trump en Pence op dezelfde bladzijde. Er is ook weinig twijfel dat Amerika bij een artikel vijf schending in NAVO verband zal ingrijpen. Een stuk lastiger wordt het als Poetin sluw blijft uitdagen. Vice-president Pence heeft geen idee of de NAVO dan ook zou optreden. Op bezoek bij Donald Tusk in Brussel sprak Pence de zalvende woorden die je kon verwachten. De tegenspraak met Trumps voorkeur voor Brexit en een uiteenvallende EU, de olifant in de kamer, liet iedereen beleefd liggen. In zijn verklaring trippelde Pence er luchtig omheen, de nadruk leggend op samenwerking. Hij bracht de groeten van de president maar niet veel meer.
De vice-president vliegt terug naar een Washington waar alleen de chaos finely tuned is. Zijn hoogste prioriteit is zonder schade ooit president te worden, of minimaal niet besmeurd te raken met Trump-pek. Wie zich gerust gesteld voelt door Mike Pence, houdt zichzelf voor de gek.