Twee debatten, twee presidenten die zichzelf knock out slaan. In debat 1 ging Biden onderuit, in debat 2 Donald Trump. De oud-president was een gewaarschuwd man, maar hij kan zichzelf niet beheersen. En zo ontstond een patroon: Kamala Harris hield het aas voor, Donald Trump beet.

Een televisiedebat gaat over beeld. Elke gezichtsuitdrukking telt. Het duobeeld liet Trump voor zich uit staren terwijl Harris zich naar hem draaide, observeerde, sceptisch, vragend, vaak lachend – ze heeft een rijk arsenaal aan gezichtsuitdrukkingen. Trump stond er verslagen bij. Oud.

Harris zette Trump meteen al op het verkeerde been – letterlijk – door naar hem toe te lopen om zich te introduceren en hem de hand te schudden. Het weerhield Harris niet om binnen de kortste keren haar openbare aanklagersmethodiek in stelling te brengen. Ze legde haar zaak neer voor de jury van kijkers. Dit konden ze verwachten: dezelfde oude leugens, hetzelfde geklaag, hetzelfde oude verhaal. Tijdens het debat kwam ze er een paar keer op terug: ik heb het u voorspeld en kijk wat er gebeurt.

De opdracht voor Harris was drieledig. Ze moest zichzelf geloofwaardig presenteren. Ze moest een duidelijke alternatief bieden voor Trump. En ze moest Trump uitlokken. Ze scoorde op alle drie. Het belangrijkste: Harris zette zichzelf neer als potentieel president. Ze gaf een beeld van zelfverzekerdheid, van kennis, een persoon waarin je vertrouwen kon hebben. Een potentiële commander in chief.

Ze moest met concrete plannen komen en dat deed ze, al was het nog niet genoeg. Het hielp haar dat Trump evenmin iets bood, afgezien van het verlagen van belastingen en het verhogen van importheffingen. Gevraagd naar zijn afkeer van Obamacare, het nu populaire verzekeringsprogramma, zei Trump na herhaaldelijk doorvragen naar zijn alternatief, dat er ‘een concept van een plan lag’.

Ook Trump had drie opdrachten. Hij moest zich beheersen, hij moest Harris neerzetten als een extreem linkse radicaal en hij moest zijn lage kiezersplafond van 47 procent zien uit te breiden. Kiezers winnen. Zelfbeheersing was het moeilijkste deel. Trump liet zich vaak afleiden waardoor hij op een ander pad zat dan dat waarover werd gevraagd en Harris hielp hem door het aas voor te houden. Ook op de twee andere terreinen faalde de oud-president. Trump had zich duidelijk niet voorbereid en moest zijn toevlucht nemen tot de retoriek die hij ook bij zijn verkiezingsrallies gebruikt. Het werkt niet in twee minutenblokjes.

Harris begon wat onzeker, op haar zwakste punt, de economie. Ze herstelde ze zich snel. Ze sprak tegen de mensen die keken, keek hen aan. Ze had het over haar eigen achtergrond in de middenklasse. En dat was duidelijk haar doelgroep. Ze koppelde Trump herhaaldelijk aan de belastingverlagingen voor de rijken en de enorme tekorten. Trump herhaalde zijn droombeeld dat hij de beste economie in de geschiedenis van Amerika had verzorgd.

Trump had zich duidelijk voorgenomen om immigratieproblemen te gebruiken om Harris aan te vallen. Hij kwam er steeds op terug, leugen na leugen verkondigend, inclusief de nonsens dat Haïtianen in Ohio de huisdieren van Amerikanen oppeuzelden. Harris bracht terecht in dat een tweepartijen-wetsvoorstel om immigratie te regelen was gesneuveld door het verbod van Trump aan zijn partijgenoten. Hij hield het probleem liever in stand. In de context van de vermeende criminaliteit van al die illegalen, maakte Harris haar punt dat we hier luisterden naar iemand die veroordeeld is en op straf wacht.

Met de vragen over de aanval op het Capitool wist Trump geen raad, en hij bleef volhouden dat de verkiezingen van 2020 gestolen waren. Gevraagd over zijn racisme, struikelde hij door zijn twee minuten heen.

Zoals verwacht, en toch verrassend, was het blokje over abortus desastreus voor Trump. Steeds kwam hij terug op het bizarre idee van baby’s die worden gedood na hun geboorte. Harris’ pleidooi voor het recht van de vrouw om over haar eigen lichaam te beslissen was direct gericht aan haar belangrijkste doelgroep. Het kwam aan.

Met een sluwe knipoog nodigde Harris de kijker uit om naar Trumps rally’s te komen. Weinig volk daar, zei ze, en zo saai dat mensen weglopen. Hap, hap, Trump beet. Dat liet hij niet over zijn kant gaan. In het dubbelbeeld zag je Harris de oogst binnenhalen. Ondertussen vergat Trump te scoren op een mogelijk sterk punt, de chaotische terugtrekking uit Afghanistan.

Het was een typerend voorbeeld van de kwaliteit van Harris als debater. Toen Trump nostalgisch bleef naar Biden, maakte Harris duidelijk dat ze niet Biden is, zonder van hem afstand te nemen. Interessant genoeg doet Harris precies wat Biden ook deed: deze verkiezingen laten gaan over de persoon Donald Trump. Het verschil is de methode. Ze was niet negatief maar liet Trump zichzelf zijn. Zoals ze zei: hij is niet bezig met u, de kiezer, hij is altijd bezig met zichzelf.

Trump verspilde tijd en energie met verlangen naar zijn vorige tegenstander. Pas in de slotconclusie kwam hij met een one liner die goed kon werken als hij hem vanaf het begin af aan in stelling had gebracht: u heeft daar drieënhalf jaar gezeten en wat hebt u tot stand gebracht?

Al met al was het een buitengewoon effectief optreden van Kamala Harris. Donald Trump bediende zijn basis, de mensen die toch al op hem stemmen. Maar zijn algehele optreden paste niet bij wat mensen verwachten of hopen van een leider van hun land. Die mensen wilde Harris bereiken, niet zozeer om ze meteen binnen te halen maar met de verstandigste debattactiek die bestaat: vertel mensen niet wat ze moeten denken – zet ze aan het denken.

Donald Trump bracht zichzelf tijdens dit debat schade toe die in de buurt komt van wat Joe Biden een paar maanden geleden presteerde. Is het genoeg voor Harris? De vicepresident had moeite om niet al te tevreden te kijken, niet te arrogant te worden. Als ze ooit een plan hadden voor dit debat: boy, het werkte als een speer. En geef Trump krediet: hij was honderd procent zichzelf. De kiezer weet wat haar te doen staat. Taylor Swift heeft al besloten.