De Standaard, 24 januari
President Trump had het de kiezers beloofd maar de verwerping van het Trans Pacific Partnership (TPP) verdrag is een blunder. Hij presenteerde het als een economische weldaad voor het land, de terugkeer garanderend van banen en economische groei. In werkelijkheid ging TPP over strategische banden in de Pacific, de regio waarin de Verenigde Staten sinds 1898 de dominante macht is. Die macht werd in de jaren dertig en veertig aangevochten door Japan, nu door China.
Het TPP regelt handel tussen de Verenigde Staten en elf landen rondom de Pacific, maar zonder China. Het is een voordelig verdrag voor Amerika. Wat Amerika importeerde was al onbelast, goedkoop voor de consument. TPP zou juist barrières slechten tegen Amerikaanse exportgoederen. Het verdrag stelde eisen over vakbondsrechten, minimum lonen en maximum werkuren, veiligheid in de werkplaats en het zou kinder- en gedwongen arbeid verbieden. Daarnaast zou het nieuwe normen hebben vastgelegd voor digitale handel, intellectuele eigendomsrechten, mensenrechten en zelfs milieubescherming.
Veel belangrijker was de geopolitieke waarde van het verdrag. De verwerping ervan verandert niets aan de feitelijke verhoudingen in de Pacific maar beïnvloedt die wel. De bedoeling was de Amerikaanse economische orde vast te leggen, een tot nog toe succesvol beleid om landen binnen je invloedssfeer te houden. Omgekeerd wilden die landen graag Amerika binden aan hun veiligheid. Daardoor konden voorwaarden worden afgedwongen die anders niet mogelijk waren geweest. In zeven jaar onderhandelen moesten landen en leiders bepalingen slikken die moeilijk lagen bij het thuisfront.
Ze worden nu onderuit gehaald door de Amerikaanse weigering het resultaat te valideren. Daarmee is de situatie fundamenteel veranderd. Helemaal geen verdrag was beter geweest. Niet omdat China meteen in het gat kan duiken, het heeft niets te bieden. Het gaat om de sfeer. Het klinkt als een cliché maar het is de werkelijkheid: vertrouwen is geschonden. Op dit Amerika kun je niet bouwen. Het respect voor de VS is afgenomen. Niet direct het traject to make America great again.
Natuurlijk heeft Trump het verdrag niet gelezen. Hij pikte aan op de anti-handelsstemming, opgestookt door links en rechts. Er komt een punt dat zelfs president Trump ontdekt dat de belangen van de Verenigde Staten niet zijn veranderd en dat het verdrag zo gek nog niet was. De algemene teneur is dat het TPP verdrag hopeloos verloren is. Als rechtgeaarde contrarian zie ik een andere mogelijkheid, passend bij Donald Trump, namelijk een heronderhandeling. Daarin zou Trump een paar optische veranderingen aanbrengen en dan een veel betere deal kunnen claimen. De Senaat zal dat bevestigen door het verdrag te aanvaarden. De rest van Amerika en de rest van de wereld doen er goed aan zijn ego te strelen en te erkennen dat Trump een geniale onderhandelaar is. Een leugentje om bestwil.