De staatsgreep operette was een passend einde van Donald Trumps presidentschap. Niemand kan zeggen dat de bestorming van het congresgebouw onverwacht was. Afgelopen zomer deden Trump aanhangers het al eens voor toen ze het congresbouw van Michigan overnamen, ook toen opgejuind en toegejuicht door de president zelf. De oproepen van Trump om naar het congres op te trekken en zijn steeds bizarder stellingen over met hoeveel verschil hij de verkiezingen wel niet had gewonnen, konden haast geen andere uitkomst hebben.

De bestorming kwam ook op een passend moment. Net had Ted Cruz, een van de senatoren die Trumps gedrag had ondersteund, verkondigd dat hij de legitimiteit van de verkiezingsuitslag moest aanvechten. Wel 35 procent van de Amerikanen meende dat er iets niet in de haak was, riep hij. Cruz en zijn even opportunistische en ambitieuze collega Josh Hawley hebben maandenlang de kiezers verteld dat er fraude was. Ze presenteerden hun zelfgebakken cake als een belangrijk politiek feit enkel en alleen om zichzelf als post-Trump Trumpisten in de markt te zetten.

Een paar minuten later moesten de volksvertegenwoordigers en de vicepresident geëvacueerd worden. Het leek op 9/11 toen een van de vliegtuigen onderweg was naar Capitol Hill (het werd in Pennsylvania door de inzittenden gecrashed) en buitenlandse terroristen Amerika dreigden te onthoofden. Gisteren waren het binnenlandse terroristen. Osama bin Laden zat anderhalve kilometer verderop in het Witte Huis.

Voor de statuur van Amerika betekent deze staatsgreep onmeetbare schade. Maar het maakte een aantal dingen duidelijk die andere misschien boven de markt waren blijven hangen. Het zet Trumps presidentschap neer voor wat het was: een blamage voor Amerika. Zo gaat het de geschiedenisboeken in, met Trump als onbetwistbaar slechtste president aller tijden. Het maakt een einde aan de politieke carrière van Trump en zijn addergebroed. Deze grove man zonder moreel kompas kon overal mee wegkomen, van lastig vallen van vrouwen, tot uitgesproken racisme, tot naakte corruptie, maar dit zal hij niet overleven. Als ik dit schrijf moet ik er toch meteen bijdenken dat Amerikanen hardleers zijn en behoorlijk dom en we dit al vaker dachten.

Deze bestorming zet de Republikeinse Partij in de beklaagdenbank, waar ze voor weldenkende burgers overigens al stond. Dit is de partij die Trump accepteerde, hielp en uitbuitte als het haar van pas kwam. De partij die zetels in het Supreme Court stal en meeging in Trump racisme en nu ridicuul lijken law-and-order campagne toen politiegeweld het echte onderwerp had moeten zijn. De partij van meerderheidsleider Mitch McConnell, de ware kwade genius achter Trump. De partij van opportunisten, van aan Yale en Harvard opgeleide senatoren die zich vermommen als Trumpiaanse populisten. De partij van evangelische zeloten die democratie secundair achten – zie de baniers met Jezus die woensdag aan het Capitool werden opgehangen.

Het was echter van goddelijke gerechtigheid dat terwijl de binnenlandse terroristen de absurd beperkte veiligheidsmaatregelen van Capitol Hill omverliepen, in Georgia de senaatsverkiezingen werden beslist. Mitch McConnell zal de komende jaren moeten slijten als minderheidsleider. Het was fantastisch nieuws, het enige goede nieuws op een donkere dag.

We moeten, helaas, dit verhaal wat verder trekken dan Washington. Trumps presidentschap, met dit als apotheose, onderstreepte het verval van Amerika. Van Amerika als wereldmacht, als voorbeeldland, als leider in moeilijke tijden, als garantie van internationale regels en afspraken. Van Amerika als beschaafd land dat zijn best deed maatschappelijk onrecht te corrigeren. Amerika ontbreekt het aan wil om zichzelf op te richten, zich te herpakken en te investeren in zichzelf, op alle niveaus.

Dit is een Amerika geworden van verval, van tribaal gedrag, van geweld. Een land met honderden miljoenen wapens, waar je je als burger nooit veilig kunt voelen. Waar iedere dag wel een meervoudige, soms massale moordpartij plaatsvindt. Een land waar dagelijks meer dan 3000 mensen doodgaan aan corona, simpelweg omdat de leiders van het land er geen aandacht aan besteedden.

‘This is not America. This is not us’. Ik heb het de afgelopen jaren te vaak gehoord als er weer een weerzinwekkende moord had plaatsgevonden, weer een zwarte doodgemaakt was. Ik wilde het geloven toen president Obama het zei na de moorden in Charleston door een doorgedraaide blanke jongere. De harde waarheid is: dit ís Amerika. Deze gemilitariseerde hard core blanke racisten die namens de president het congresgebouw bestormden: dat is Amerika. De murw geslagen volksvertegenwoordigers die tot diep in de nacht probeerden te doen alsof niets de Amerikaanse democratie kon verstoren, oogden machteloos.

Ja, er zijn goede kanten aan dit drama. Hoewel Trump nog veel kwaad kan doen de komende veertien dagen, is hij geen legitiem president meer – wel legaal helaas. Alle gebabbel over het 25ste Amendement is niet meer dan dat. Hij wordt echt niet afgezet. Het zou ook betekenen dat zijn rechterhand en hoogste hielenlikker, Mike Pence, gedurende een paar dagen de 46ste president zou worden. Dat verdient deze evangelische dwaas niet.

De ontwikkeling versterkt ook het presidentschap van Joe Biden. Hij was woensdag de enige die zich gedroeg zoals iemand in zijn positie zich moest gedragen. Het helpt mensen zich te doen realiseren hoe een echte president eruit ziet en klinkt. Belangrijker nog is dat hij na Georgia meer mogelijkheden heeft tot serieus beleid en dat hij deemoedige Republikeinen zal ontmoeten, al zal dit laatste niet lang duren. De obstructiemacht van McConnell en zijn acolieten is aanzienlijk verminderd.

Er is geen twijfel – er was nooit twijfel – dat Joe Biden en Kamala Harris op 20 januari worden geïnaugureerd. Het is zeker dat de incompetente caudillo die tot 12 h die dag in het Witte Huis mag verblijven, zich niet zal laten zien. Het plannetje om die dag vast een campagne in 2024 aan te kondigen, om nieuws te stelen en de partijpolitiek te verlammen, zal niet worden uitgevoerd. De helikopter zal op 20 januari opstijgen om Amerika’s slechtste president aller tijden naar een welverdiend ballingsoord in Florida te brengen. Of wellicht heeft hij de nacht tevoren al de hoofdstad verlaten. Amerika had een mooie traditie om ongewenste personen met pek en veren de stad uit te jagen. Tijd om die te herstellen.