Het is vandaag tien jaar geleden dat in Christchurch, New Zealand, de aarde beefde. Een stukje uit mijn onuitgegeven reisboek De laatste wereldreizigers over onze wereldreis, net voordat corona uitbrak.

Nieuw-Zeeland hangt ergens onder aan de wereld. Een eiland, in zichzelf gekeerd. Ver weg, relatief geïsoleerd, meer schapen dan mensen, zeggen ze. Toch nog vijf miljoen inwoners die op twee eilanden wonen: North Island en South Island. North Island bevat driekwart van de bevolking, met Auckland als grootste stad met 1,5 miljoen inwoners en de Nieuw-Zeelandse hoofdstad Wellington als tweede met zo’n 400.000 inwoners. Op het South Island wonen ruim een miljoen mensen. Het is goed om naar een grote kaart te kijken om je te realiseren hoe geïsoleerd Nieuw-Zeeland ligt, ten oosten en ook ten zuiden van Australië, inderdaad net alsof het van de wereld afvalt.

Die locatie heeft blijkbaar grote aantrekkingskracht voor doemdenkers met meer geld dan goed voor hen is. Die miljardairs kopen een paspoort en een gigantisch huis ergens op het South Island, zoals de politiek onaangename Peter Thiel, de oprichter van PayPal, die in 2011 officieel Nieuw-Zeelander werd en een terrein van 193 hectare kocht aan Lake Wanaka. Volgens mensen die  het bijhouden is Nieuw-Zeeland iedere keer als er in de wereld iets traumatisch gebeurt een vluchthaven. Letterlijk, het stikt dan van de privévliegtuigen.

De eerste indruk van Nieuw-Zeeland is positief. Nice vibes, so to say. Ze zijn nogal precies in het controleren wat er aan bacteriën en microben hun land binnenkomt. Als we vertellen dat we twee dagen geleden de paden van Kuaui bewandelden krijgen onze schoenen een speciale behandeling met allerlei sprays. Alles goedgehumeurd en klantgericht. Het is weer even schakelen om links van de weg te rijden na de ‘normale’ wegen in Los Angeles en Hawaii. Het is hier volop zomer, precies wat we nodig hadden na de kou in Japan en de grijsheid van de winter in Los Angeles.

[…..]

Af en toe komt Nieuw-Zeeland in het nieuws en meestal is dat niet zo lekker. De aardbeving die in 2010 het centrum van Christchurch verwoestte, in 2019 de aanslag op een moskee door een radicale hater, in dezelfde stad. Dan horen we ook over de beste kanten van het land. Over de veerkracht na rampen, en over de verpersoonlijking van beschaafd leiderschap, Jacinda Aderna, de premier van Nieuw-Zeeland. Met een vulgaire proleet als president in Amerika en onbeschaafde gevaarlijke autoritaire mannen in meer landen dan je zou willen, geeft Aderna hoop.

Toen Adern in juni 2018 beviel van haar dochter Neve was ze er kien op te laten zien dat je zowel een moeder kunt zijn als een leider. Ze weet dat ze een voorbeeldrol heeft. Haar wekelijkse updates van haar dagelijks leven kwamen goed van pas toen de lockdown begon en ze dagelijks het land briefte. Ardern had het over ‘our team of 5 million’. Ik heb geen wereldleider gehoord die beter samenvatte wat het vergde om een virus te verslaan.

Ik moet zeggen dat Adern pas op mijn radar opdook na de aanslag op een moslim moskee in Christchurch in 2019, waarbij een hater 49 moslims doodschoot. De dader zond zijn moordpartij live uit over Facebook en had een document op internet gezet dat hem plaatst aan de zijde van de haatzaaiers in de wereld. Adern stond met een hoofddoek op naast de rouwende moslims en zei: ‘Zij zijn wij. De persoon die dit geweld heeft uitgeoefend tegen ons is dat niet’. Ze weigerde consequent zijn naam te noemen om hem niet als de Noorse massamoordenaar Breivik een platform te geven. Helaas heeft dat niet geholpen, andere westerse media kenden niet zoveel terughoudendheid. Als ik dit schrijf is de man veroordeeld tot levenslang. Ik ben principieel tegenstander van de doodstraf, vanuit een ander principe, namelijk dat levenslang barbaarser is dan de doodstraf.

[…..]

We verkassen naar Christchurch, een plezierige stad die om de verkeerde redenen wereldberoemd is. Op 22 februari 2011 vond hier een grote aardbeving plaats, 6,3 op de schaal van Richter. Enkele duizenden mensen raakten gewond, 185 overleefden het niet. De stad was al beschadigd door een beving in september 2010 en voor een aantal gebouwen was dit de genadeklap. Hoewel de beving maar 10 seconden duurde was de schade enorm. Alsof een stad niet genoeg ellende mee kan maken: een jaar geleden schoot een rechts radicale fanaat vijftig gelovigen in een moskee overhoop, alles filmend en het soort van documenten op zijn site zettend waar Amerikaanse racisten mee weglopen.

Ik ben benieuwd hoe het er tien jaar later voorstaat met Christchurch. Het beeld is gemengd. De stad heeft de gelegenheid gebruikt om een aantal mooie nieuwe projecten te ontwikkelen. Maar tegelijk zijn er nog veel lege plekken en nog veel beschadigde gebouwen. Nog steeds staan her en der stapels vrachtcontainers die in eerste instantie gebruikt werden om te voorkomen dat de muren instortten. Wat het meest imponeert hier is de levenskracht. Deze mensen zijn niet bij de ruïnes neer gaan zitten, ook al waren er nog een jaar lang honderden after shocks, voldoende om je vertrouwen in de toekomst te ondermijnen. 

Onze eerste kennismaking met die recente geschiedenis is de Cardboard Cathedral. Deze kerk werd gebouwd met kartonnen buizen als dakspanten, op muren van scheepscontainers, naar ontwerp van de Japanse ‘disaster architect’ Shigeru Ban. De Christchurch Cathedral raakte zwaar, misschien onherstelbaar beschadigd, deze kathedraal werd binnen elf maanden opgezet als vervanging. Het is nu een van de meest bezochte plekken van Christchurch maar toen het idee werd opgevat en uitgevoerd was het controversieel. Dat ging vooral over wat te doen met de beschadigde kathedraal. Ook in een verwoeste stad kunnen mensen bakkeleien en er was jaren strijd over het al of niet afbreken dan de zwaar beschadigde kathedraal in het centrum. Daartoe had de Anglicaanse Kerk besloten maar tien jaar later staat het beschadigde gebouw er nog, als een open wond. 

Het aardbevingsmuseum, Quake City, is een verontrustende ervaring. Het is gewijd aan de twee bevingen, die in 2010 en de meer schadelijke in 2011. We ervaren een reality variant van een disaster film. Vooral de lange interviews met mensen die de beving doormaakten, mensen die bevrijd moesten worden, geliefden verloren, zijn aangrijpend. Het museum laat ons zien dat liquefaction een van de redenen was voor de grote schade. Dat vindt plaats als zacht land en slib dat zich onder de waterspiegel bevindt door een aardbeving omhoog wordt geduwd en de droge bodem verandert in drijfzand. Huizen, gebouwen, auto’s, mensen: alles kan erin wegzakken.