Dinsdag in de Morgen

Het is onverstandig om al te veel waarde te hechten aan de uitslag van de tussentijdse verkiezingen die morgen in Amerika plaatshebben. Nee, dit is geen definitieve keuze voor het ene of het andere deel van het bitter verdeelde Amerika. Want die verdeeldheid blijft, of de ene partij of de andere partij nu een minimale meerderheid heeft. De uitslag betekent evenmin een een keuze voor of tegen Trump. Zo simpel is het niet.

Natuurlijk maakt het praktisch verschil wie de meerderheid heeft maar het lost het fundamentele probleem van de Amerikaanse verdeeldheid niet op. Als de winnaar van de helft plus 1 claimt dat de andere helft min 1 niet bestaat dan heeft niemand daar wat aan. Dan wint niemand en verliest iedereen.

Democraten moeten zich niet rijk te rekenen, ook als de uitslag goed is. Trump en zijn kiezers zijn niet weg. De Republikeinen zullen blij zijn met beperkte verliezen maar moeten in ogenschouw nemen dat ze hun partij met huid en haar hebben uitgeleverd aan een man die verdeeldheid zaait, niet als middel maar als doel. Aan iemand die ongegeneerd en zonder enige morele afweging al zijn kaarten heeft gezet op blanke kiezers en de rest alleen maar kan beledigen.

Wie praat met Republikeinse stemmers, zoals ik vorige maand deed in Californië en Texas, vindt beperkt enthousiasme voor de man. De bijeenkomsten waarop Trump zijn grootste hits afdraait geven een verkeerd beeld. Het zijn happenings, een gelegenheid om lekker uit je dak te gaan, racistische en ondemocratische praat toe te juichen en journalisten te bedreigen. Trump stelt dat deel van zijn aanhang nooit teleur. Al lost hij niets op, ze hebben een leuke avond. Het is theater.

De denkende kiezers hadden een ander verhaal. Ja, ze weten dat de Trump niet presidentieel is. Ze verwerpen zijn retoriek, zijn racisme, zijn angst aanjagen en zijn koketteren met ultra-rechts. Ze vinden het niet goed om de media, de FBI en de rechtsspraak verdacht te maken. Ze vinden mensen met een andere mening geen landverraders. Maar de economie draait als een tierelier, de belastingen zijn lager, de regulering minder en China en Europa krijgen welverdiende trappen onder hun kont. Samengevat: Trump is een hork maar ik steun zijn beleid.

De Democraten bieden een spiegelbeeld. Ze hebben zo’n hekel aan Trump dat ze geen oog hebben voor de redenen waarom grote delen van zijn beleid populair zijn. Ze realiseren zich niet dat enkel anti-Trump zijn onvoldoende is. Waar is het alternatief beleid, waar is een inclusieve visie? Ook de Democraten spelen hun grootste hits, alleen hebben ze geen aantrekkelijke performer – toen Obama zich ermee ging bemoeien zag je hoezeer ze iemand nodig hebben.

Wat we zien is een land dat niet kan besluiten omdat er niets te besluiten valt. Na deze tussentijdse verkiezingen is hoogstens een lichte koersverlegging mogelijk. Echte verandering moet wachten tot de presidentsverkiezingen van 2020 maar dan moet er wel meer te kiezen zijn dan Trump of anti-Trump.

Het beste wat je van deze verkiezingen kunt zeggen is dat ze een enorme hoeveelheid energie hebben losgemaakt. De kiezersopkomst zal hoger zijn dan in 2010 en 2014 (toen de Republikeinen profiteerden van een trouwe aanhang en de Democraten lui thuisbleven) en daarover kan niemand zich beklagen. Meer mensen dan ooit zijn actief geweest, bemanden telefoons, gingen langs de deur, droegen financieel bij. Meer kiezers dan ooit gaan zich uitspreken ondanks de barrières die sommige staten daarvoor opwierpen.

Een president en een partij die we op basis van vertoond gedrag en geregistreerde uitspraken niet helemaal met democratie kunnen vertrouwen, hebben miljoenen mensen aan de gang gekregen, democratische energie gegeven. Ook als de uitslag alleen maar bevestigt dat de verdeeldheid immens is, en dat zal het zonder enige twijfel doen, dan is dat winst. Winst voor de democratie. Woensdag begint de volgende stap, noodzakelijk om destructieve teleurstelling te voorkomen: het ontwikkelen van een serieus alternatief, een alternatief dat niet verdeelt maar bindt.