Het verhoor van Trumps fixer Michael Cohen door een commissie van het Huis van Afgevaardigden was onthullend. Niet zozeer om wat Cohen zei over Trump, dat was enkel een bevestiging van wat we de afgelopen twee jaar in de praktijk hebben gezien. Wat werkelijk onthutste was de unanieme weigering van de Republikeinen in de commissie om gedrag en mogelijk strafbaar optreden van president Trump serieus te nemen.
Allicht dat ze Cohens geloofwaardigheid probeerden te ondermijnden maar ze deden dat met twaalf man sterk, twaalf maal de boodschap herhalend, terwijl een van hen emotioneel sprak over zijn kanker en zijn emoties koppelde aan een campagneboodschap die zo van Trump had kunnen komen. Wat ze niet deden was hun primaire taak, de controle van de uitvoerende macht, vervullen. Er is veel gepraat over tribale politiek, hier zagen we er een onaangenaam voorbeeld van.
Het was opvallend en het was verontrustend. Opvallend genoeg om vrijwel alle commentaren in de serieuze pers te halen en niet omdat dit optreden werd geprezen. Het was verontrustend omdat het opnieuw een teken was dat de Republikeinse Partij zijn moreel kompas kwijt is en zich met huid en haar heeft overgeleverd aan de president. Kort geformuleerd: als Barack Obama had gedaan wat Trump nu doet, inclusief gebruik van de noodtoestand om de wens van het congres te dwarsbomen, dan was de wereld te klein geweest voor de Republikeinen. In plaats daarvan bleken vrijwel alle Republikeinen in het Huis de president te steunen in zijn machtsgreep en lijkt ook de senaat gewillig met de pootjes omhoog te gaan liggen.
Een dag na zijn terugkeer uit Vietnam waar de president een zeperd haalde in zijn infantiele poging een Nobelprijs te winnen, ging Donald Trump op een jamboree van conservatieve activisten twee uur lang wild tekeer. Zijn verhaal was niet alleen verontrustend incoherent, Trumps voorkeur voor wilde campagnebijeenkomsten en terugvallen in ‘lock her up’ modus was een Amerikaanse president onwaardig. Anderzijds paste het precies in het beeld dat Michael Cohen woensdag had geschetst.
Mensen die zich zorgen maken over democratie, zelfs in het land dat geacht wordt daarvan wereldwijd de voorvechter en verdediger te zijn, waarschuwen regelmatig dat niet een staatsgreep maar een geleidelijke erosie van de vertrouwensregels die democratie mogelijk maken de grootste dreiging vormt. Dat democratie wordt ondermijnd met de middelen van democratie. We zagen dat deze week in zijn volle kracht.