Het landschap van het zuidwesten van de Verenigde Staten behoort tot het meest gefotografeerde ter wereld. De beelden zijn op ieders netvlies gegrift. Wat de foto’s van Adriel Heisey zo speciaal maakt, is dat ze vanuit een ander perspectief zijn genomen: vanuit de lucht, laag vliegend net na zonsopgang. Een wereld gaat open.

Foto’s door Adriel Heisey

Tekst Frans Verhagen

De foto’s op deze pagina’s zijn het product van een radicale verandering van leven. Noem het een mid life crisis of een tijdige bijstelling van prioriteiten, maar in elk geval besloot Adriel Heisey op een gegeven moment zijn veilige loopbaan als piloot van zakenvliegtuigen in te ruilen voor het onzekere besturen van een zelfgebouwd ultralichtgewicht vliegtuigje. Al jaren droeg hij een fototoestel bij zich in de cabine van zijn zakenvliegtuigen, een gewoonte die dateerde uit zijn eerste jaren als piloot van de Navajo Nation, toen hij dagelijks over de Four Corners vloog (zie voor de foto’s van deze regio door Heisey Amerika, winter 2000).

Toen Heisey na jaren besloot dat hij meer wilde doen met fotografie, dat wil zeggen, nog betere foto’s maken, bouwde hij zijn eigen vliegtuigje, eenvoudig, langzaam, open en goedkoop. Al testend en proberend besloot Heisey dat hij het wel aandurfde om er zijn loopbaan van te gaan maken. Vrouw en kinderen deden hem belanden in Tucson, Arizona.

De verhuizing van Window Rock in de Navajo Nation naar een van de groeisteden van Zuid-Arizona, leverde een behoorlijke culture shock op. Het vliegen met zijn open vliegtuigje was daarop een adequaat antwoord. Nu Heisey zelf woonde in een van de suburbs die zich als inktvlekken over het droge landschap van Arizona spreiden, voelde hij des te meer de noodzaak om in het reine te komen met zijn ideeën over deze ontwikkeling van de Sonoran Desert. Zo begon Heisey nu ook opnames te maken van de mens als factor in dit landschap. Nu heeft hij meer begrip, zij het niet altijd meer waardering, voor de woestijn. Vanuit de lucht zag Heisey het rijke en gevarieerde geologische verhaal waar hij eens vooral monotone landschappen waarnam. Hij ziet aanpassing waar hij eens vooral de vijandigheid opmerkte. De woestijn is het thuis van de mensen die wonen in het droge Zuidwesten. Deze foto’s tonen dat die aanwezigheid van de mens soms tot mooie beelden kan leiden.

Bij het eerste zonlicht

Een vliegtuig in een aanhangwagen is een ontwerpprobleem zonder voor de hand liggende oplossing, zegt Heisey. Hij heeft zelf soms moeite te geloven dat het vliegtuig waarmee hij boven de hoogste pieken van de Rockies vliegt, dat hem veilig door heftige turbulentie draagt, in die doos kan passen. Toch sleept hij het overal heen in de container achter zijn truck.

Zeven minuten kost het om het apparaat te ontvouwen en in elkaar te zetten. Zeven minuten, zonder hulp. De mogelijkheid om het vliegtuig op te vouwen is niet alleen gemakkelijk om het op de oprijlaan te kunnen laten staan. Het maakt het ook mogelijk flinke afstanden af te leggen zonder een vliegtuig dat is gemaakt om voor kortere, langzame vluchten over hele staten heen te moeten vliegen.

Als hij eenmaal is waar hij zijn wil, dan Heisey in de Sonoran Desert één vuistregel: als hij het eerste grijs ziet aan de oostelijke horizon, duurt het

vijf kwartier voor de zon opkomt. Het is een moment dat stedelingen vanwege de lichtvervuiling zelden zien. Maar in de woestijn van Arizona kun je er de klok op gelijk zetten. Voor Heisey is dat precies genoeg om zijn vliegtuig uit te vouwen en op weg te gaan.

Mooi op tijd voor Alpenglow op de besneeuwde toppen, maar omdat Heisey er nooit helemaal zeker van kan zijn dat er die ochtend sneeuw is gevallen belt hij soms met mensen in de buurt, maar als de wolken laag hangen, moet hij gewoon de gok maar nemen. Heisey heeft geleerd om de lucht te lezen; zijn werk draait erom. Als de horizon blauw en oranje kleurt, dan is het nog twintig minuten. Het oranje is de zon die in de hoge luchtlagen schijnt, maar het blauw is waar de rand van de aarde hem nog afbreekt. De dunne grijsblauwe laag ertussenin is de schaduw van de aarde, geworpen tegen een gordijn van hemel. Hij zinkt steeds lager naar de aarde, tot hij verdwijnt als de zon zich laat zien. Dit is het ideale moment voor Heisey om toe te slaan.

Heisey over zijn materiaal

‘Ik vlieg met een Kolb Twinstar, een tweezitsvliegtuig (strikt formeel geen ultralichtgewicht) dat ik bij het construeren heb aangepast voor luchtfotografie. Ik heb voor dit vliegtuig gekozen omdat het langzaam vliegt (35 mijl tot 75 mijl per uur) en heel voordelig (3,5 gallon per uur vliegen). Het is sterk, veerkrachtig en toch lichtgewicht met zijn tweehonderd kilo en gemakkelijk te vliegen. De achter de piloot gemonteerde motor is een watergekoelde tweetact, 66 PK, een Rotax model 582, die prima werkt op hoogtes van nul tot vijfduizend meter, hoewel ik meestal onder de vijfhonderd meter vlieg. Omdat er geen cockpit omheen zit en de motor achter me, heb ik optimale vrijheid bij het fotograferen. Het ontwerp van het vliegtuig maakt het gemakkelijk om het snel uit te vouwen, zodat ik het achter de auto mee kan nemen naar afgelegen bestemmingen. Ik vlieg altijd met een BRS rocket-deployed parachute. Daarmee kan ik in een noodgeval het hele vliegtuig omlaag krijgen, en hoewel ik het gelukkig tot nu toe niet nodig heb gehad, geeft het me een rustig gevoel als ik over onwelkom terrein vlieg.

Ik neem al mijn foto’s uit de hand, door het apparaat kijkend en het beeld componerend zoals ik dat ook op de grond zou doen. Aangezien bewogen foto’s het grootste probleem zijn voor een luchtfotograaf, gebruik ik een Kenyon gyrostabilizer (KS-6) om mijn hand te stabiliseren. Besturen en fotograferen tegelijkertijd zijn fundamenteel voor mijn methode van werken: ik weet meestal niet precies waar ik wel zijn voor een foto, totdat ik er ben.

Ik gebruik een riem om mijn rechterbeen met de control stick te verbinden. Hoewel het enige tijd kostte om het onder de knie te krijgen, biedt dit systeem me voldoende controle over het vliegtuig terwijl ik beide handen vrij heb voor de camera. De passagiersstoel naast me heb ik vervangen door een bak van fiberglas waarin mijn fotomateriaal zit. Zo is alles tijdens het vliegen goed bereikbaar, inclusief kaarten, films, aantekeningen en noodrantsoenen.

Ik gebruik Pentax camera’s, zowel de 67 als de 645N. Deze laatste is mijn favoriet omdat hij de beste elektronische beheersing biedt. Na jaren werk zonder autofocus, autobelichting, beelduitsnijding en motor drives, ben ik nu een enthousiast aanhanger van deze technologie. In een omgeving waar de kansen kort zijn en altijd uniek, is een systeem dat snel, accuraat en betrouwbaar werkt, onbetaalbaar. Ze helpen bij het creatieve proces, in plaats van het te hinderen.

Ik heb tien verschillende lenzen aan boord en ik gebruik ze bijna allemaal tijdens een gemiddelde vlucht. Ik schiet acht rolletjes film tijdens een vlucht. Mijn favoriete films zijn Fujichrome MS 100/1000, Provia 100 en Kodak Ektachrome E100 VS. Dit zijn allemaal films die goed reageren op push-processing, de techniek om de film in de camera te onderbelichten (met weinig lichtsterkte en korte openingstijden) en hem dan over te ontwikkelen in het laboratorium om dit te compenseren. MS is de beste op dit terrein: omdat je er heel weinig licht mee kunt vastleggen, waren een aantal foto’s in het boek zonder die film niet mogelijk geweest.’

Adriel Heisey’s Under the Sun, A Sonoran Desert Odyssey
bevat 114 pagina’s, met negentig pagina’s foto’s. ISBN 0-9700750-0-6.