Zaterdag stond er een gesprek met drie historici in de NRC. Ik was verbaasd dat een van hen het Plakkaat van Verlating aanhaalde als directe bron voor Jeffersons Onafhankelijkheidsverklaring. Ik heb deze brief naar de NRC gestuurd:

Voordat ons Hollandse hoofd van trots ontploft: de stelling van historicus Geerten Waling dat Thomas Jefferson zijn Onafhankelijkheidsverklaring ‘rechtstreeks heeft gemodelleerd op ons ‘Plakkaat van Verlating’ is niet onomstreden. Het taalgebruik vertoont inderdaad overeenkomsten, wat de historicus Stephen Lucas ertoe verleidde het ‘een vergeten model’ noemde. 

Pauline Maier, de historica die het meest diepgravende boek heeft geschreven over de bronnen voor de Onafhankelijkheidsverklaring is daarvan zeker niet overtuigd. Zij meent dat het Plakkaat hoogstens een indirecte bron was, via de Engelse Declaration of Rights van 1688/1689. 

Haar argumenten zijn sterk. Jefferson maakte eindeloos aantekeningen over alles wat hij las en Maier laat in haar boek American Scipture zien dat een waaier aan bronnen gebruikte. Het was in die tijd ook heel gebruikelijk om voorbeelden direct in te passen, maar het Plakkaat zat daar niet bij. 

Maier stelt dat Jefferson zich ook onderscheidde van die voorbeelden door een lange lijst te maken met redenen waarom koning George III zich gedroeg als een tiran. De kwalificatie ‘tiran’ of ‘despoot’ kwam voor in veel lokale en staatsverklaringen over het Engelse beleid. Het werd een deel van het dagelijks taalgebruik in de Amerikaanse kolonies vanaf begin 1776 toen Thomas Paine in Common Sense ‘monarchie’ als ‘tirannie’ omschreef. Dat is nog wat anders dan ‘den koning van Hispanje heb ik altijd geëerd’.