1990

Eerste Golf oorlog: Irak bezet Koeweit

De eerste oorlog tegen Irak volgde op een invasie van Koeweit door Saddam Hoessein. Tot dan toe was Saddam een bondgenoot van de Verenigde Staten, die Irak graag gebruikten om Iran aan banden te leggen. In de ook door Saddam Hoessein begonnen oorlog van Irak tegen Iran (1980-1988) steunde Amerika Irak. Als speciale gezant van president Reagan ging de latere minister van Defensie Donald Rumsfeld in 1983 en 1984 zelfs op bezoek bij Saddam Hoessein.

In juli 1990 verzamelde Irak troepen aan de grens met Koeweit, dat Saddam beschouwde als de negentiende provincie van Irak. Saddam Hoessein liet de Amerikaanse ambassadeur in Bagdad langs komen, April Glaspie, waarna zich de volgende conversatie ontvouwde.

Ambassadeur Glaspie: “Ik heb directe instructie van president Bush om onze relaties met Irak te verbeteren. We staan sympathiek tegenover uw wens om hogere olieprijzen te bereiken, de directe oorzaak van uw confrontatie met Koeweit. Zoals u weet heb ik hier jaren gewoond en ik bewonder uw buitengewone inspanningen om uw land op te bouwen. We weten dat u geld nodig heeft. We begrijpen dat en wij vinden dat u de gelegenheid zou moeten krijgen om de wederopbouw van uw land tot stand te brengen. We kunnen zien dat u grote aantallen troepen hebt verzameld in het zuiden. Onder normale omstandigheden zou ons dat niets aangaan maar als dit gebeurt in de context van uwe dreigingen tegen Koeweit, dan zou het redelijk zijn voor ons om ons zorgen te maken. Dat is dat reden dat ik een instructie heb gekregen om u te vragen, in de geest van vriendschap – niet confrontatie – naar uw bedoelingen: waarom staan uw troepen in dergelijk grote getale zo dicht bij de grens van Koeweit?”

Saddam Hoessein: “Zoals uw weet heb ik nu al jaren geprobeerd om een oplossing te vinden voor ons dispuut met Koeweit. Er zal nog een bijeenkomst zijn over twee dagen; ik ben bereid om onderhandelingen nog deze ene kans te geven. Als wij hen ontmoeten en we zien dat er hoop is, dan zal er niets gebeuren. Maar als we niet in staat zijn om een oplossing te vinden, dan is het niet meer dan natuurlijk dat Irak niet de dood zal accepteren.”

Ambassadeur Glaspie: “Wat voor oplossingen zouden acceptabel zijn?”

Saddam Hoessein: “Als we de hele Shatt al Arab [de monding van de samenvloeiing van de rivieren de Tigris en de Eufraat, met Irak aan de ene en Iran aan de andere kant] zouden kunnen houden – ons strategisch doel in de oorlog met Iran – dan zullen we concessies doen [aan Koeweit]. Maar als we worden gedwongen om te kiezen tussen het behouden van de helft van de Shatt en heel Irak [Saddam bedoelt Irak inclusief Koeweit] dan zullen de hele Shatt opgeven om onze claims op Koeweit te verdedigen om Irak als geheel te houden in de vorm waarin we het willen zien. Wat voor mening hebben de Verenigde Staten daarover?”

Ambassadeur Glaspie: “Wij hebben geen mening over uw Arabisch-Arabische conflicten, zoals uw dispuut met Koeweit. Minister Baker [James Baker, minister van Buitenlandse Zaken] heeft me opdragen de instructie te benadrukken die voor het eerst in de jaren zestig aan Irak is gegeven, dat het onderwerp Koeweit niet met Amerika heeft te maken. Ik werkte in de Amerikaanse ambassade in Koeweit in de late jaren zestig. De instructie die we hadden in deze periode was dat we geen mening mochten uiten over deze zaak en dat het onderwerp niet met Amerika heeft te maken. James Baker heeft onze officiële woordvoerder opgedragen om deze instructie te benadrukken. We hopen dat u dit probleem kunt oplossen met hulp van methoden via Klibi [Chadli Klibi, Secretaris Generaal van de Arabische Liga] of via president Moebarak [van Egypte]. Het enige dat wij hopen is dat deze zaken snel worden opgelost.”

Dit gesprek is alom geïnterpreteerd als een diplomatiek blunder omdat de Verenigde Staten niet duidelijk maakten wat de gevolgen zouden zijn van een invasie van Koeweit. Anderen menen dat hij na zijn ervaring bij het binnenvallen van Iran in 1980 – luid applaus van de VS – met recht kon denken dat er uit die hoek geen protest zou komen.
Op 2 augustus 1990 viel Irak Koeweit binnen. Binnen vijf dagen had de Veiligheidsraad de invasie veroordeeld en Irak sancties opgelegd. Op 29 november 1990 legde een resolutie Irak op om zich terug te trekken met als deadline 15 januari 1991. Ondertussen bouwde de regering Bush een coalitie op van bondgenoten en bracht troepen in gereedheid. Eén dag na de deadline werd Irak aangevallen, in eerste instantie uit de lucht. Op 24 februari begonnen grondoperaties. Koeweit werd bevrijd en binnen vier dagen konden de Amerikaanse troepen doorstoten naar Bagdad. President Bush besloot dat niet te doen en na de vernietiging van de Irakese troepen verklaarde hij op 27 februari een wapenstilstand. De Eerste Golfoorlog leidde een instabiele situatie in die in 2003 tot de Amerikaanse aanval op Irak zou leiden.

Over de rol van ambassadeur Glaspie, een gerespecteerde Arabist, blijft verschil van mening bestaan. De meeste deskundigen denken dat Saddam Hoessein sowieso zou hebben aangevallen.

Bron

Transcript van het telegram dat Glaspie stuurde, gepubliceerd door de Bush Presidential Library.