1865
Dood van Lincoln
Gideon Welles was Lincolns minister van Marine. De avond van 14 april 1865 werd hij wakker gemaakt met het nieuws dat er op Lincoln was geschoten. Samen met de minister van Oorlog Edwin Stanton haastte Welles zich naar Ford’s Theatre. Ze hoorden daar dat Lincoln was overgebracht naar een huis aan de andere kant van de straat. In zijn dagboek vertelt Welles over die laatste uren.
“De president was vanuit het theater naar de andere kant van de straat gedragen naar het huis van een mijnheer Peterson. We betraden het huis door een trap op te gaan boven de kelder en door een lange gang naar achteren te lopen, waar de president op een bed lag, zwaar ademend. Verscheidene doktoren waren aanwezig, minstens zes, ik geloof nog meer zelfs. Ik was blij onder hen ook dokter Hall te zien, die echter snel zou vertrekken. toen ik binnenkwam vroeg ik aan dokter Hall hoe het écht was met de president. Hij antwoordde dat de president praktisch gezien dood was, al zou nog drie uur of misschien langer kunnen leven.
De geweldige martelaar lag diagonaal uitgestrekt over het bed, dat niet lang genoeg was voor hem. Men had zijn kleren losgemaakt. Zijn lange armen die je hier en daar kon zien, waren gespierder dan je zou verwachten van iemand met zijn magere verschijning. Zijn langzame, diepe ademhaling lichtte de kleding op met iedere ademtocht. Zijn gelaatsuitdrukking was kalm en indrukwekkend. Ik had hem nooit imponerender gezien dan in dat eerste uur dat ik daar was. Daarna begon zijn rechteroog te zwellen en begon dat deel van zijn gezicht te verkleuren.
Ik geloof dat senator Sumner er was toen ik binnenkwam. Zoniet dan kwam hij spoedig daarna, net als Speaker Colfax, minister McCulloch en de andere leden van het kabinet, met uitzondering van minister Seward. Een dubbele wachtpost was neergezet bij de deur en op de stoep om de mensenmassa tegen te houden die natuurlijk enorm opgewonden en bezorgd was. De artsen en kabinetsleden waren vanzelfsprekend op hun plaats in de kamer maar er waren heel wat meer mensen aanwezig en de hal en andere kamers voor in het huis waren vol. In een van deze kamers bevond zich mevrouw Lincoln met haar gezelschap, waaronder miss Harris. Mevrouw Dixon en mevrouw Kinney kwamen haar rond middernacht opzoeken. Zo één keer per uur begaf mevrouw Lincoln zich naar de bedzijde van haar stervende echtgenoot om daar te blijven met geweeklaag en tranen tot ze door emotie overmand werd.
Een deur die openging naar een veranda of galerij, en ook de ramen, waren opgezet voor frisse lucht. De nacht was donker, bewolkt en vochtig en rond zes uur begon het te regenen. Ik bleef in de kamer tot die tijd zonder te gaan zitten of zonder hem te verlaten tot ik een lege stoel kon nemen van iemand die aan de voet van het bed had gezeten. Ik zat daar bijna twee uur, luisterend naar het zware kreunen en kijkend naar het wegvloeiende leven van die goede en grote man die voor mijn ogen zijn einde naderde.
Om een uur of zes ’s ochtend voelde ik me wegzakken en voor het eerst nadat ik rond elf uur de kamer was binnengekomen verliet ik het huis even voor een korte wandeling in de openlucht. Het was een donkere en sombere ochtend en de regen begon voor ik vijftien minuten later naar het huis terugkeerde. Grote groepen mensen stonden her en der bijeen, allemaal bezorgd en bereid om te helpen. Van elke groep kwam er steeds iemand naar me toe als ik langskwam om te vragen hoe de president ervoor stond en te vragen of er nog hoop was. Intens verdriet sprak van elk gezicht als ik moest antwoorden dat de president maar korte tijd zou kunnen overleven. Vooral de gekleurde burgers – en er waren er op dat moment misschien wel meer dan blanken – waren overweldigd door verdriet.
Even voor zevenen ging ik weer de kamer binnen waar de stervende president nu snel zijn laatste adem zou uitblazen. Snel daarna bracht zijn vrouwe een laatste bezoek. De doodsstrijd was begonnen. Zijn zoon, Robert, stond met een aantal anderen aan het hoofd van het bed. Hij hield zich goed maar twee keer werd hij overkomen door overweldigend verdriet en snikte luidop, zijn hoofd draaiend en leunend op de schouder van senator Sumner. Het ademen van de president begon te horten en te stoten en hield uiteindelijke helemaal op om tweeëntwintig minuten over zeven.”

De moord op Lincoln maakte van de zestiende president een icoon van de Amerikaanse eenheid. Het zal altijd de vraag blijven of Lincoln de naweeën van de Burgeroorlog beter had afgehandeld dan zijn opvolgers hebben gedaan. In zijn inaugurele rede in maart 1865 wees Lincoln de weg naar een vereniging van het land zonder de ballast van de gruwelijke oorlog die net achter de rug was. Onder Lincolns onmachtige opvolger, Andrew Johnson (1865-1873), nam het door noordelijke Republikeinen gedomineerde Congres het voortouw. Hun harde reconstructiebeleid benadrukte de nederlaag van het zuiden. Na een aanvankelijke verbetering van hun leefsituatie kwamen ex-slaven terecht in een wereld waarin ze tweede rangs burgers bleven. De segregatie van zwart en blank in de Verenigde Staten zou pas honderd jaar na de Burgeroorlog formeel worden opgeheven.

Bron
The Diary of Gideon Welles geredigeerd door John T. Morse (1911)