Toen Thomas Jefferson in 1801 president werd woonden de meeste Amerikanen binnen honderd kilometer van de Atlantische Oceaan. De Mississippi River was de westgrens van de Verenigde Staten. Jefferson was altijd gefascineerd geweest door het westen en hij geloofde, zoals velen in zijn tijd, in een Noordwest passage: een rivier of een stelsel van rivieren die gemakkelijk met elkaar verbonden zouden kunnen worden door een draagroute, waardoor directe handel met het verre oosten mogelijk was. Wie de passage controleerde, zou het continent controleren.

In een brief aan gouverneur Monroe zei Jefferson er in 1802 dit over:

‘Hoezeer onze huidige belangen ons ook binnen onze eigen beperkingen houden, het is onmogelijk om niet voorwaarts te kijkennaar verre tijden, als onze snelle vermenigvuldiging zich over die grenzen heen uit zal breiden en het hele noordelijke, wellicht zuidelijk, continent zal omvatten, met een volk dat dezelfde taal spreekt, op gelijke wijze geregeerd wordt en door gelijksoortige wetten.’

Als minister had Jefferson al eerder geprobeerd om een expeditie op te zetten om de kortste route via de Missouri River naar de Stille Oceaan te exploreren. Op 18 januari 1803 vroeg de president om 2.500 dollar voor een expeditie om het land te exploreren. Op eigen houtje begon Jefferson alvast Meriwether Lewis en William Clark voor te bereiden op een onderzoekstocht van het onbekende continent. Op 20 juni 1803 schreef Jefferson aan Lewis wat de opdracht was: “Het doel van uw missie is de Missouri River te exploreren en welke aftakking ervan ook maar door zijn loop en verbintenis met de wateren van de Stille Oceaan, of de Columbia, Oregon, Colorado of welke rivier dan ook de meest directe en praktische verbinding over water biedt voor dit continent om handel te kunnen drijven.”

Tegen de ambassadeurs van Frankrijk, Engeland en Spanje, wier gebied de expeditie zou doorkruisen, stelde Jefferson dat het een wetenschappelijke expeditie betrof. De Spanjaarden vertrouwden het niet en weigerden paspoorten. Jefferson negeerde hen.

Ondertussen vond de Louisiana Purchase plaats, die Amerika in landoppervlakte verdubbelde. Al in 1802 had Jefferson onderhandelaars naar Frankrijk gestuurd om te proberen New Orleans te kopen, de belangrijke havenstad aan de Mississippi. In plaats daarvan bood Napoleon Bonaparte in 1803 aan om het hele Louisiana Territory aan de Verenigde Staten te verkopen voor vijftien miljoen dollar. Jefferson wist niet zeker of hij het mocht maar aarzelde niet om de koop te sluiten. Daarmee reikten de Verenigde Staten tot aan de Rocky Mountains, de Continental Divide – de westelijke waterscheiding.

Toen de Lewis en Clark expeditie op 5 juli 1803 Washington verliet, had niemand enig idee wat Jefferson nou eigenlijk gekocht had. De president zelf was nieuwsgieriger dan wie dan ook.

 

“Beste Captain Lewis, de aankoop van het land waar u straks doorheen gaat heeft het brede publiek enorm geïnteresseerd gemaakt in uw onderneming. [Maar mijn politieke tegenstanders] zouden geweldig blij zijn met haar falen. … Ik hoop dat u goed voor uzelf zult zorgen en de levende getuigen zult blijken van hun negativisme en domheid.”

 

Op 14 mei 1804 vertrok de expeditie, Corps of Discovery genoemd, uit Camp Dubois, ten noorden van St. Louis. Jefferson had een gedetailleerd verslag verlangd en Lewis en Clark hielden om de beurt dagboeken bij. Ook diverse andere leden van de expeditie schreven hun belevenissen op. Na talloze avonturen die nog steeds spannend zijn om te lezen, waaronder een overwintering bij de Mandan indianen en een barre trektocht over de Rocky Mountains, bereikte de expeditie op 7 november 1805 de monding van de Columbia River, aan de Stille Oceaan.

 

“7 november 1805

Deze ochtend regende het en was de mist zo dik dat we niet de overkant van de rivier konden zien. Op een afstand van ongeveer dertig kilometer van ons kamp stopten we bij een dorp dat lag achter twee kleine, drassige eilandjes. De indianen gaven ons te eten en we kochten een aantal honden [de expeditieleden aten liever honden dan zalm]. Tegenover deze eilanden verdwijnen de heuvels aan de linkerkant en verbreedt de rivier zich in een soort baai vol met kleine eilanden, die overstroomd raken bij hoog tij. We waren nog niet veel verder gegaan toen de mist optrok en we het verheugend zicht kregen op de oceaan; die oceaan, het doel van al ons werk, de beloning voor alles wat we hadden doorstaan. Dit heerlijke gezicht bracht ons allemaal in een goede stemming en we waren nog blijer toen we in de verte het gedonder hoorden van de golven die op het strand sloegen. We gingen verder in opperbeste stemming in de schaduw van het hoge bergachtige gebied dat verder ging langs de rechteroever; de kustlijn was echter zo steil en rotsachtig dat we geen plek konden vinden voor een kamp tot twintig kilometer na het laatste dorp. Op die afstand, nadat we deze dag meer dan vijftig kilometer hadden afgelegd, spreidden we onze matten op de grond en brachten de nacht door in de regen.”

 

Eind november moesten de reizigers beslissen waar ze de winter zouden doorbrengen, na hun reis van meer dan zesduizend kilometer. In een klassiek geworden Amerikaanse scène stemde het Corps of Discovery erover, zoals ze al een paar keer eerder hun lot door de meerderheid hadden laten beslissen. York, de slaaf van William Clarke, mocht meestemmen en ook Sacagawea, de indiaanse vrouw die deel uitmaakte van de groep.

Ze brachten een onaangename winter door in het natste deel van Amerika. Een van de leden, John Ordway, schreef op Eerste Kerstdag dit in zijn dagboek:

 

“25 december, 1805

Regen en nat. Onaangenaam weer. We zijn allemaal verhuisd naar ons nieuwe fort, dat onze officieren Fort Clatsop hebben genoemd naar de Clatsop indianen die hier vlakbij wonen. Ons gezelschap groette de officieren door ieder een geweer af te schieten in hun kwartieren bij het breken van de dag. Ze verdeelden het laatste beetje tabak onder de mannen die het gebruikten en de rest gaven ze een zijden zakdoek als Kerstmiscadeau, om ons eraan te herinneren nu geen sterke drank hebben. Maar iedereen is in goede gezondheid en dat vinden we belangrijker dan alle sterke drank in de wereld. We hebben niets te eten dan niet zo goed vlees van elanden en geen zout om het te kruiden maar we houden de moed erin aangezien we verwachten dat dit de laatste winter zal zijn die we op deze manier zullen doorbrengen.”

23 maart, 1806

De regen is opgehouden en het werd redelijk weer rond het middaguur, het tijdstip waarop we onze kano’s laadden en om één uur verlieten we Fort Clatsop op onze thuisreis.”

 

De reis oostwaarts was sneller maar niet zonder avontuur. Onderweg kwamen ze steeds meer boten tegen met handelaars die het westen begonnen te ontdekken.

 

“17 september 1806

[Een andere] man liet ons weten dat we al lang geleden waren opgegeven door de mensen van de Verenigde Staten … en al bijna vergeten waren. Maar de president van de Verenigde Staten had de hoop nog niet opgegeven.”

 

Op 23 september 1806 keert het Corps of Discovery terug in St. Louis.

 

“Rond twaalf uur kwamen we aan bij de locatie van St. Louis. Vuurden drie rondes bij nadering en landden tegenover het centrum van de stad. De mensen kwamen op de oever bijeen en hieven een driewerf hoera aan. We laadden onze kano’s uit en droegen onze bagage naar een opslagplaats in de stad. Trokken de kano’s het water uit, daarna was iedereen behoorlijk opgelucht dat we de Expeditie hebben volbracht. En nu zoeken we onderdak in de stad en wachten voor onze afrekening en dan zijn we van plan terug te gaan naar ons ouderlijk huis.”

 

Lewis schreef onmiddellijk aan de president.

“St. Louis. 23 september 1806. [Mr. President], het is met plezier dat ik u laat weten dat ik zelf en mijn gezelschap veilig zijn aangekomen om twaalf uur vanmiddag … In overeenstemming met uw orders zijn we het continent van Noord Amerika overgestoken naar de Stille Oceaan.”

 

In zijn brief prees Lewis zijn collega Clark en bracht het slechte nieuws dat de Noordwest passage , de gedroomde draagtocht van een halve dag over de Continental Divide, bestond uit een trek over land van meer dan vijfhonderd kilometer, waarvan zo’n tweehonderd over ‘enorme bergen die gedurende een kilometer of honderd zijn bedekt met eeuwige sneeuw’.

Jefferson antwoordde direct:

“Washington. Ik ontvang, mijn beste mijnheer, met onuitsprekelijke vreugde uw brief. … De onbekende avonturen die u hebt meegemaakt en de lengte van de tijd die we niet van u hadden gehoord waren zo langzamerhand een vreselijk gevoel geworden. … Ik groet u met diepe hartelijkheid.”

Merriweather Lewis en William Clarke en de rest van het team waren in één klap nationale helden. Op weg naar Washington werden ze overal geëerd. Het Congres gaf hen dubbele betaling en flinke stukken land. De Lewis and Clark Expedition was de eerste tocht over land maakte naar de Pacific en terug. Ze legden de symbolische claim van Amerika voor een land dat over het hele continent reikte.

De dagboeken die miraculeus genoeg de hele reis hadden overleefd kwamen in 1814 uit in een tweedelige editie. Pas bij de honderdste verjaardag van de expeditie werd een complete editie gepubliceerd. Omdat Jefferson alle leden opdracht had gegeven dagboeken bij te houden, zijn er meerdere verslagen. De combinatie ervan, herschreven in modern Engels, zijn inmiddels klassieken van de Amerikaanse literatuur.

Bron

The Diaries of Merriweather Lewis and William Clark, uitgegeven door Nicholas Briddle. Philadelphia, 1814.