Net voordat we onze olympische kampioenen schaatsen konden vieren, bouwde Nederland een feestje rondom het Plakkaat van Verlatinghe als iets waarop we trots konden zijn, in deze barre tijden waarin de historische helden van toen van hun sokkel worden gehaald. Opnieuw en opnieuw onterecht werd gesuggereerd dat het Plakkaat een voorbeeld was voor Thomas Jefferson toen hij de Onafhankelijkheidsverklaring schreef.

Hieronder nogmaals het stukje van een artikel dat ik schreef voor het Historisch Nieuwsblad bij de publicatie van mijn boek Founding Fathers:

Plakkaat van Verlatinghe was geen voorbeeld

De Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring kende een voorganger: het Plakkaat van Verlatinghe, waarmee de Staten-Generaal van de Nederlanden in 1581 hun onafhankelijkheid van Spanje verklaarden. Ook hier was het argument dat Filips II een ‘tiran’ was: de taal die gebruikt werd, vertoont overeenkomsten met die van Jefferson in zijn verklaring. De historicus Stephen Lucas noemde het Plakkaat ‘een vergeten model’ voor de Amerikaanse verklaring. Dat leidde tot de veelgehoorde stelling dat de Nederlanden als voorbeeld dienden. Dit zou versterkt zijn door de invloed van de Nederlandse nederzetting op Manhattan, in de eerste helft van de zeventiende eeuw.

Pauline Maier, die de bronnen voor de Onafhankelijkheidsverklaring grondig heeft bestudeerd, is niet overtuigd door de argumenten van Lucas. Ze meent dat het Plakkaat hoogstens een indirecte bron was, via de Engelse Declaration of Rights van 1688-1689. Jefferson maakte eindeloos aantekeningen over alles wat hij las. Maier laat in haar boek zien dat hij een waaier aan bronnen gebruikte en een lange lijst maakte met redenen waarom George III zich gedroeg als een tiran.