Amerika’s grootste president, Abraham Lincoln, had een grenzenloos respect voor de grondwet. Hij haatte slavernij maar wist dat je enkel van dat treurige fenomeen af kon komen binnen de grenzen die de grondwet bood. Lincoln won de verkiezingen van 1860, de eerste president van de brandnieuwe Republikeinse Partij. De slavenstaten, zich bewust van hun morele zwaktebod, scheidden zich af in december 1860, nog voordat Lincoln geïnaugureerd was.
Lincoln werd vermoord maar zijn idealen leefden voort, niet altijd praktisch uitgevoerd, soms hopeloos gecompromitteerd, maar ze waren steeds het fundament van de Republikeinse Partij. Theodore Roosevelt, de grote Republikein die door zijn eigen partij niet wordt geëerd, president van 1901 tot 1909, ontving in 1901 de zwarte leider Booker T. Washington in het Witte Huis. TR voerde de eerste sociale en arbeidswetgeving in. Zelfs een verder mislukte Republikein als Warren Harding, president van 1921 tot zijn dood in 1923, sprak zich uit tegen segregatie. De grondwet als leidraad, Republikeinser kon het niet.
2020 zal een jaar blijken van vele plagen en een daarvan is het teloorgaan van Amerika als voorbeeld van een rationele rechtsstaat met goedwillende democraten (kleine d) die proberen er het beste van te maken. De helft van Amerika doet niet meer mee. De déconfiture van de Republikeinse Partij begon al veel eerder maar kreeg dit jaar zijn bekroning in het opzijzetten van de grondwet en het ondermijnen en negeren van de normen van geciviliseerd gedrag die nodig zijn om democratie goed te laten functioneren.
Het is inmiddels een cliché geworden om te zeggen dat de eerste Republikeinse president zich de afgelopen jaren herhaaldelijk heeft omgedraaid in zijn graf, maar je kunt het beestje ook gewoon bij de naam noemen: de Republikeinse Partij toont zich inmiddels de grootste vijand van het grondwettelijk systeem dat Abraham Lincoln probeerde overeind te houden. De Republikeinse Partij anno 2020 is een even grote bedreiging voor Amerika als de zuiderlingen dat waren in 1860.
Vorige week stelde een ambitieuze staatsminister van Justitie van Texas een rechtsgang in voor het Supreme Court om in vier staten waar president Trump de verkiezingen verloor het staatscongres de kiesmannen te laten aanwijzen. Het was een bizarre zaak, niet enkel om de inhoud maar alleen al om, zoals iedere beginnende jurist in Amerika weet, dat de ene staat geen recht heeft om zich te bemoeien met de kiesregels van een andere staat. Het Supreme Court liet er geen misverstand over bestaan dat dit zo was en weigerde de zaak op te pakken.
Niet Trumps stug volhouden dat hij niet heeft verloren, niet deze idiote aanklacht was zorgwekkend, niet de minister in Texas die Trumps vuile werk opknapte deed de wenkbrauwen optrekken. Nee, waar we werkelijk bezorgd over moeten zijn was de totale overgave van de partij van Lincoln aan deze anti-grondwettelijke, anti-democratische nonsens.
Zeventien andere Republikeinse staatsministers van Justitie gingen mee in de zaak en 127 Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden vonden het nodig om een petitie bij het Supreme Court in te dienen om de klacht te ondersteunen. Onder hen de leider van de Republikeinen in het Huis. Dik een maand na de verkiezingen, na certificatie van de resultaten in alle vijftig staten, zijn slechts 27 van de 220 Republikeinse politici in het Congres die de Washington Post ernaar vroeg bereid om te erkennen dat Joe Biden de verkiezingen heeft gewonnen. De voorzitter van de Republikeinse Partij in Texas stelde voor om de 17 klagende staten zich te laten afscheiden.
Donald Trump was een aberratie, een uitzonderlijk ongeschikte en schadelijke president. Zijn regime van incompetentie, harteloosheid, zelfzucht en ondermijning van de grondwet komt niet ten einde met zijn verlies op 3 november en zijn vertrek uit Washington op 20 januari. Zijn perfide invloed zal nog lang gelden, zal voortleven in de Republikeinse Partij van Mitch McConnell, Ted Cruz, Lyndsey Graham en andere Trump acolieten.
De Democrate Susan Rice, aanstaand hoofd binnenlands beleid van Joe Biden, schreef in een opiniestuk dat ‘Amerika [was] ontsnapt aan de kogel’ dankzij het verlies van Trump in november. Ze heeft het verkeerd. Trump verloor, de Republikeinse Partij won en is vastbesloten zijn greep op Amerika, een moordende wurggreep, te behouden. De Republikeinse Partij, gespeend van welke ideologie dan ook, is enkel uit op macht. Pure macht, brute macht, zelfzuchtige macht ten bate van degenen die hen steunen en financieren. Die macht heeft de partij feitelijk al sinds Richard Nixon president was, maar elk decennium raakt de partij meer losgezongen van het politieke systeem dat Amerika een voorbeeld voor de wereld maakte.
Wie denkt dat er onder president Biden compromissen gesloten zullen worden die Amerika een beter land maken en de aan flarden geschoten democratie zullen redden, heeft de afgelopen decennia niet goed opgelet. Zoals Abraham Lincoln, Republikein par excellence, Amerika redde van zijn excessen, zo zullen de Republikeinen van nu het Amerika van Lincoln naar de ondergang leiden. Nee, er komt geen Burgeroorlog, simpelweg omdat die allang bezig is. Er is maar een partij die zich realiseert dát het oorlog is en een verschroeide aarde tactiek hanteert. Zij winnen ook als ze het Witte Huis kwijtraken, en het zal Amerika’s verlies zijn.
Morgen, 14 december, komt het kiescollege bijeen om de overwinning van Joe Biden in de presidentsverkiezingen officieel te maken. Trump zal blijven tegenspartelen. De Republikeinen zullen hun bastaardkind met zijn ongecontroleerde gedrag blijven tolereren. Joe Biden zal op 20 januari geïnaugureerd worden. Dan lijkt het voorbij, maar dat is schijn. De rot zal blijven. Voor corona kunnen we straks worden ingeënt. Maar voor de vergiftige erfenis van de Republikeinse Partij komt geen vaccin. Amerika is ziek, zonder hoop op herstel.