De hoorzittingen over de staatsgreep op 6 januari 2021 hebben meer opgeleverd dan menigeen, inclusief ikzelf, had verwacht. Misschien zelfs voldoende om aan te tonen dat Trump wist wat hij deed en wist dat het illegaal was. Never mind de supporting cast van idioten, dronkaards en juridische warhoofden met ambitie. Het was een staatsgreep en dat is niet alleen door commissielid Liz Cheney uitgesproken, maar ook afdoende aangetoond. Een paar van de plegers wisten het zo goed dat ze al hengelden naar een gratieverklaring door hun baas – die hij, loyaal als altijd, niet gaf.

De zittingen laten ook zien hoe diep de rot zit in de Amerikaanse democratie. Maar erger dan dat is dat ondanks overtuigend bewijsmateriaal dat de psycho de kluit heeft belazerd en de Big Lie precies dat is, veel Amerikanen weigeren naar de feiten te kijken. Een flink deel van de Republikeinse kiezers gelooft dat Biden illegaal president is (en de Texaanse Republikeinse Partij heeft dat zelfs tot geloofsartikel verklaard) en te vrezen valt dat niets hen van dat idee af kan brengen.

Zo gezien blijft het crimineel nalatig dat de Republikeinen op 19 januari 2021 de kans misten om deze gevaarlijke man te impeachen en zo voorgoed van hem af te zijn. Crimineel nalatig voor de Amerikaanse democratie, niet voor de partij zelf want ze lijkt nog steeds gewoon op weg om in november de macht in het Congres te veroveren. McConnell en zijn laffe partijgenoten kunnen zichzelf feliciteren: ze hebben Trump overleefd. Democratie, dat is een ander verhaal.

Er is maar één mooie ontwikkeling in dit theater van onthullingen van dingen die we al wisten maar die nu ondersteund worden met extra bewijsmateriaal (nou ja, afgezien van het simpele feit dat de commissie, inclusief de enige twee eerlijke Republikeinen in het Huis, gewoon zijn werk deed) en dat is dat de ruggegraatloze leider van de Republikeinen in het Huis, Kevin McCarthy nu kritiek krijgt op zijn besluit om de commissie te boycotten.

U herinnert zich misschien een eerdere onthulling dat McCarthy op de avond van 6 januari tegen collega’s zei dat Trump moest worden afgezet. Nog geen week later had hij besloten dat het meer zou opleveren om de Trumpies naar de mond te praten. Hij slikte zijn uitspraken fluks in en haastte zich naar het kasteel in Florida om de staatsgreeppleger de voeten te kussen. Hij wil Speaker worden en geen norm of waarde kan hem tegenhouden. 

De kritiek die hij nu krijgt uit eigen kring is dat de commissie zijn werk beter doet en gematigder en geloofwaardiger is dan werd verwacht. McCarthy’s besluit om vast te houden aan twee door Speaker Pelosi geweigerde Republikeinen (geweigerd omdat ze als mede staatsgreepplegers mogelijk getuige zouden kunnen worden)  en vervolgens alle medewerking te wijten, blijkt nu een strategische miskleun. Door het optreden van Liz Cheney en Adam Kinzinger, twee integere Republikeinen (waar zie je die twee woorden nog samen?) heeft de commissie meer geloofwaardigheid dan wanneer alleen Democraten het zware werk deden. Maar daardoor is de commissie ook zakelijker geweest dan werd gevreesd.

Stel dat die staatsgreperige Republikeinen, onder wie de Trump apologeet Jim Jordan, wel aan boord genomen zouden zijn, dan zouden ze de boel in de war hebben kunnen schoppen door obstructie, theater en andere manieren om de geloofwaardigheid van de commissie onderuit te halen. Jordan claimt dat hij dan ook scherpere vragen aan de getuigen had kunnen stellen. Ik betwijfel dat maar twijfel niet aan zijn vaardigheid om mensen te schofferen, getuigen af te rossen en andere dingen die McCarthy geplezierd zouden hebben. Anderen realiseren zich nu dat ze omdat ze geen mensen binnen de commissie hebben, steeds verrast worden door de nieuwe onthullingen. Ze hebben maar één standaard reactie: kijk naar de benzineprijzen. 

Zelfs de staastgreepleger zelf ergerde zich aan het gebrek aan reactie op de onthullingen. Deze man, loyaal enkel aan zijn eigen ego, verbaasde het dat niemand zijn nek uitstak voor hem. Trump zelf vestigde de aandacht op de commissie door in een van zijn theatervoorstellingen te ratelen over hun onbetrouwbaarheid. Dank! Fox negeerde de commissie. Trump gaf er extra kracht aan.

Nu de commissie zijn werk voorbeeldig doet en al twee weken alle aandacht is gericht op de perfiditeit van Trump maar ook, daardoor, op de stand van de huidige Republikeinse Partij, hebben McCarthy’s collega’s spijt van zijn beslissing de commissie te boycotten. En inderdaad, achteraf lijkt het een weldaad dat deze man zijn zin kreeg. Met Jordan en andere rauwdouwers en leugenaars aan boord zouden we een ander spektakel gezien hebben. Alle pogingen om de commissie in de hoek van wantrouwen te duwen zijn nu mislukt. 

Dat wil niet zeggen dat niet een groot deel van Republikeinse kiezers overtuigd is geraakt dat Trump een pathologisch leugenaar is. Dat viel ook niet verwachten. De leugen is er al te diep ingeslepen. Maar het is enigszins geruststellend, in een omgeving van niets dan verontrustende ontwikkelingen, dat het democratische proces van controle van de uitvoerende macht werkt.

Of het juridische systeem ook voldoende werkt om de staatsgreeppleger voor de rechter te krijgen is een ander probleem. Een dergelijk proces zou het land verder verdelen (anderzijds: kan dat?) en misschien onvoldoende juridisch bewijs opleveren voor veroordeling. Wat mij betreft is de uitspraak van de commissie voldoende, laat dat proces maar zitten.

Het zou weldadig zijn, om vele redenen maar vooral om zelfreiniging van het systeem, als Kevin McCarthy, die er in slaagt om Ted Cruz te evenaren in gebrek aan moraliteit en ongebreidelde ambitie (en dat is een hele prestatie), door deze ontwikkeling onder vuur blijft liggen en, wie weet, geen Speaker kan worden. Niet dat zijn opvolgers veel beter zijn. Elise Stefanik stond klaar toen McCarthy Liz Cheney uit de partij gooide om haar rol over nemen, ondanks eerdere uitspraken en zonder enige loyaliteit. Nog beter zou het zijn als de Repulikeinen in november verloren en Pelosi met pensioen kan met nog een overwinning. Dat is te veel gevraagd.

Er is geen reden om optimistisch te zijn over de uitslag in november. Maar het verhaal dat het een bloedbad wordt voor de Democraten is nu zo ver ingedaald en ingeslepen, dat ik een verrassing her en der niet uitsluit. Hope springs eternal.