Een ingezonden brief in de Groene verweet me dat ik meehuilde met de overwinnaars in Amerika. De schrijver had vastgesteld, correct, dat ik in het voorjaar een lovend artikel over het presidentschap van Obama had geschreven maar in de nabespreking van de Trump overwinning Obama’s erfenis bescheiden noemde. Ook had hij gezien dat ik Mike Pence een benepen bijbel ayatollah had genoemd, een mislukt gouverneur van Indiana, maar hem na de verkiezingen een stabiele kracht in de regering Trump achtte.
Had ik de brief van tevoren gezien dan had ik geantwoord dat de schrijver gelijk had met zijn vaststellingen maar in zijn conclusie dat ik meehuilde te ver ging. Obama was een veel succesvoller president voor 8 november dan na 8 november, zoals we helaas nu al wekelijks kunnen zien. Een deel van zijn erfenis hing af van de opvolging door Clinton en in het eerdere artikel had ik daar geen rekening mee gehouden. Laat staan met de winst van een psycho als Trump. Daarover later meer. Maar inderdaad, de erfenis van Obama is nu een stuk minder dan hij had kunnen zijn. Hij zal gemist worden, zelfs door de buitenland experts die liever Amerika overal laten interveniëren.
Wat Pence betreft, is mijn oordeel niet veranderd. Hij is nog steeds een fundamentalistische extreme Republikein. Mocht hij president worden als Trump ten onder gaat in een echte baan, dan krijgen de evangelische kiezers die Trump met de neus dicht hebben geaccepteerd een beloning voor dat onverantwoorde gedrag: de president die ze nooit op eigen kracht hadden kunnen kiezen. Ja, Pence is een extreem type, totaal out of step met het grootste deel van Amerika. Maar in de omgeving van de familiebusiness Trump is hij een stabiliserende factor.
Tja, dan Trump. Zoals vrijwel iedereen die er wat van af denkt te weten, had ik niet verwacht dat hij de nominatie zou krijgen, laat staan het presidentschap zou winnen. Charles Groenhuijsen was de enige die in een vroeg stadium brood zag in Trump, letterlijk, door er een boekje over te schrijven dat nog niet de helft van de excessen van Trump tijdens de campagne had voorzien. Eer wie eer toekomt.
Wat ik wel had voorzien was dat Hillary Clinton een ramp zou worden voor de Democraten. Daar waren vele redenen voor die niets met Bernie Sanders te maken hadden. Maar de senator van Vermont, officieel geen Democraat, bracht haar grote schade toe. Niet door haar naar links te duwen maar door het enorme enthousiasme-gat te laten zien. Clinton verwarmde geen hart terwijl Sanders met klapwiekend armen een groot publiek wist te betoveren. Natuurlijk had Sanders nooit kunnen winnen (al moet je dat zeker in een jaar als dit niet al te stellig beweren) en niemand zat te wachten op een 74-jarige die net zo out of step was met de gemiddelde Amerikaan als Mike Pence. Over Hillary’s stupide paranoia die het email schandaal een schandaal maakte, klik hier.
Hillary’s nederlaag begon op 21 februari toen Antonin Scalia dood ging. Dat werd aan progressieve kant gevierd als goed nieuws maar het zette de evangelische conservatieve kiezer en alle scherpslijpende Republikeinen op extra scherp. Wie ook de kandidaat zou zijn, hij zou rechters kunnen benoemen en dus kunnen rekenen op hondentrouw van de Republikeinse kiezers. Ik heb het toen niet goed ingeschat. Daarna was het death by a thousand cuts voor Clinton. Het geklungel met de email, de overmoed, de verspilde moeite in staten die niet nodig waren. De laatste spijker in de kist was FBI directeur Comey met zijn schandelijke brief. Poetin hielp nog wat mee door te laten zien dat ook de Clinton campagne zelf soms wanhopig keek naar Clintons geklungel.
Het was al te gemakkelijk Trumps kansen verkeerd in te schatten. Wie had gedacht dat een pussy grabbing, scheldende, de persvrijheid bedreigende, onbeschofte, liegende, belasting ontduiker en zo nog honderd andere kwalificaties, wie had gedacht die zo’n type kon winnen? Het is niet dat ik het ongenoegen in de VS miskende. Een van mijn beste verhalen, al zeg ik het zelf, ging over de burger die niet gehoord werd, die zich in de steek gelaten voelde. Ik wist hoe fout het zat in het Midden Westen. De Rust Belt waarover ik als correspondent al schreef in de jaren tachtig was enkele roestiger geworden en nog een stuk onaangenamer. Amerika in het algemeen is een vervelend land geworden. Een derde wereld land qua voorzieningen, qua tegenstellingen en qua desinteresse van de succesvolle middenklasse voor de rest van het land, om het over de absurd rijken maar niet te hebben. Normale politieke discussie is al decennia uitgesloten. Dat dit derde wereld land nu ook een derde wereld president krijgt, nee, dat had ik niet voorzien. Ik had hogere verwachtingen van Amerika.
Het was zo’n jaar waarin je steeds voor de feiten uitliep. Ik had gedacht dat de verliezers van de campagne Priebus, Christie en Giuliani zouden zijn. Priebus is nu chief staff en inderdaad, Christie is weggezonken in vergetelheid die hij verdient, maar Giuliani kon hopen op, godbetert, Buitenlandse Zaken voordat Trump zich realiseerde dat deze malloot toch echt gevaarlijk was. Ik dacht dat Romney een winnaar zou blijken. Hij werd door Trump vernederd op zo’n manier dat hij nooit meer een woord geloofwaardig kan uitspreken. Ik heb geen medelijden. McCain wrong zich in alle bochten om iemand die hij niet geschikt achtte voor wat dan ook, te steunen zonder hem te steunen. Hij kan zich herwinnen door als agressieve interventionistische attack dog president Trump in de kuiten te bijten.
Wie denkt dat 2016 een rampjaar was voor Amerika (en de wereld) is te snel. Wacht 2017 af en kijk wat de echte ramp is. Ik hoop dat ik weer ongelijk krijg en dat de psycho die op 20 januari de machtigste man van de wereld wordt ineens iemand blijkt van diepe inzichten, verstandig, weloverwogen beleid. Ik laat me graag verrassen maar bereid me voor op het ergste. Het wordt een spannend jaar, laten we het daar op houden.
Proost.