De paradox van een lange campagne en de onophoudelijke Nederlandse media-aandacht voor de Amerikaanse verkiezingen is dat je in dit laatste weekend niets meer hoeft te zien, wilt zien, kan zien. Alles is inmiddels een herhalingsoefening. Zelfde lui aan de ouwehoertafels. Gelukkig is de schrijvende pers meestal interessanter.
Misschien is dit de reden dat het essay van Bas Heijne in de NRC van vandaag zo tegenviel. Met alle respect: geen enkel origineel idee, maar enkel doormarcheren van uitgekouwde kost. Ik de Volkskrant niet gelezen, misschien dat zij het beter hebben gedaan. Het idee van de Groene om het voorbeeld van George Packer te volgen en portretten te maken die Amerika zouden moeten verhelderen, is, geheel voorspelbaar, een mixed bag.
In de deskundigen-opstapeling heb ik een paar mensen die eruit springen. Ik zal degenen die er met domheid uitspringen niet noemen. Ze hebben geen kennis van de samenleving, van de geschiedenis, hebben er nooit gewoond, lullen maar wat. Soms hebben ze ooit een bakje koffie gedragen in een campagne of zijn bij dat bureau van die PvdA’ers opgeleid tot Nederlandse campagnevoerder. Soms is onduidelijk waarom ze tot deskundige zijn gepromoveerd. Soms alleen omdat ze zich op rechts profileerden en zich daarmee onmisbaar maakten in onze ouwehoercultuur waarin altijd iemand van links en iemand van rechts moet ‘aanschuiven’.
Een paar deskundigen/correspondenten springen eruit. Laila Frank is de beste verslaggeefster. Ze reist veel en praat met veel Amerikanen. Soms wat voorspelbaar, soms zit haar gebrek aan historische kennis in de weg (nee, George Washington was niet tegen politieke partijen, het hele idee daarvan bestond nog niet). Ik luister niet naar podcasts en ik hoor dat ik veel mis, maar ja, ik zit niet in de auto en ga niet zitten luisteren als ik ook kan lezen. Frank steekt er wel bovenuit, voor zover ik kan zien.
De beste correspondent, ook weer met mijn beperkte gezichtsveld, is Merijn de Waal van de NRC. Hij is geen officieel correspondent maar vrij reizende en schrijvende analist. Hij weet veel en kan putten uit langdurige ervaring in de VS. Goed stuk vandaag weer over hoe de uitslagmanipulatie kan uitpakken.
Veel mensen hebben, net als ik, uitgesproken meningen. Daar is een blog voor. Gedegen analyse doe je in boeken, al is ook daar de oogst gemengd. Als schrijver vind ik het wel jammer en eigenlijk treurig dat Nederlandse boeken over de VS zo weinig of zo marginaal besproken worden. Als een uitgever (en een schrijver) de moeite nemen een biografie van Lincoln te schrijven, ik noem maar iets, dan is het voor beiden teleurstellend als het boek niet eens besproken wordt.
Enfin, het is bijna voorbij. Als opinieschrijver moet ik nadenken over welk stuk ik woensdag ga schrijven. Ik hoef niet te verklaren waarom Trump gekozen zou worden. Dat is al gebeurd. Maar de consequenties doordenken van een keuze van het Amerikaanse electoraat, van de belangrijkste democratie ter wereld, om zich vrijwillig over te leveren aan Trump en zijn bende van foute denkers en grootkapitalisten (heeft u X nou nog niet opgezegd?), daar valt helaas wel het een en ander over te zeggen. Hoe een van de twee partijen in de VS opgedoekt kan worden (zal niet gebeuren, er zijn genoeg opportunisten a la Cruz, McConnell, Johnson en een roedel aan rijke senatoren met Yale en Harvard opleidingen om de partij als populistisch vehikel te laten voortbestaan).
We kunnen er vergif op nemen dat er weer een paar deskundigen zullen zijn die, net als in januari 2017, zullen schrijven dat het wel mee zal vallen. Dat hij zich ‘wel aan zal passen’. Ze verdienen de Derk Jan Eppink prijs voor inhoudsloos gelul. Zeker is wel dat haatzaaiers en autoritaire types, inclusief de man achter ons rariteitenkabinet, en zijn vrienden in Hongarije, Tjsechië, Frankrijk en Italië een gat in de lucht zullen springen.
Winst voor Harris zou revolutionair zijn. Niet omdat ze een vrouw is of van kleur maar omdat het een einde zou maken aan de greep die een narcistische proleet op de Amerikaanse samenleving heeft. Trump is de culminatie van wat Nixon startte en wat via Newt Gingrich de toon en de aard van de discussies (en van de samenleving) heeft bepaald. Niet sinds 2015 en die roltrap maar al lang daarvoor. Een keuze voor Harris zou daar in elk geval tijdelijk een einde aan maken. Misschien kan Amerika zich dan bezinnen op wat het land werkelijk bij elkaar houdt. Zo is Harris revolutionair en tegelijkertijd, omdat ze aan het beleid minder zou veranderen dan de reactionaire Trump-bende, een stuk voorspelbaarder, saaier misschien. Ik zou zeggen dat de meeste Amerikanen daar wel voor zijn te vinden.
Nee, ik heb ook geen idee hoe het gaat uitpakken. De ellende van Amerika is dat het beide kanten op kan vallen en dat welke kant het opvalt een fundamenteel ander land oplevert. Dat is al lang niet meer voorgekomen. Niet dat verkiezingen nergens over gingen, maar nooit was de keuze zo dramatisch. Presidenten doen ertoe, keuzes doen ertoe. Fingers crossed.