Kandidaat ontmoet zijn patroon.
Ooit had ik bewondering en respect voor J.D. Vance, de schrijver van Hillbilly Elegy, een aangrijpend en inspirerend verhaal over opgroeien in de Appalachen met een verslaafde moeder, en later bij zijn grootouders wonen in de rustbelt waar de goede banen verdwijnen en de huizen vervallen en hun waarde verliezen. Het boek bood een fascinerend inzicht in de wereld van de Trump stemmers en zo schreef ik erover in de verkiezingsspecial van De Groene, in november 2016.
Vance wist eruit te ontsnappen, werd Marinier en ging naar Yale Law School. Als venture kapitalist dook hij op in Silicon Valley, raakte bevriend met überlibertarian Peter Thiel, en verhuisde vervolgens met zijn gezin terug naar Ohio, met het plan om daar venture kapitaal te stimuleren. Vance zag een trend die ook anderen zagen: investeren in het Midden Westen met zijn basisstructuur van manufacture en infrastructuur had de toekomst. So far so good.
Eerder dit jaar dook Vance op als Republikeinse kandidaat voor een open senaatszetel in Ohio. Dat op zich was niet opmerkelijk, hij had zich in talkshows steeds meer als een conservatief opgesteld en ook in Hillbilly Elegy werd duidelijk dat progressief New Deal achtige do-good beleid niet aan hem besteed was. Een ouderwetse Republikein, misschien, zoals ze niet meer gemaakt worden in het tijdperk van Ted Cruz en ander politiek tuig? Je zou het denken, want Vance was in 2016 uiterst kritisch over Donald Trump.
Fast forward naar 2021. J.D. Vance heeft het hele najaar opzichtig gehengeld naar de steun van diezelfde Trump. Hij slikte alles in wat hij eerder gezegd had en kuste de voeten van de potentaat in Florida. Je zou hebben verwacht dat de psycho zich geschoffeerd zou voelen door alle kritiek die Vance eerst had, maar nee, een maand geleden kreeg Vance de steun van Trump. Sindsdien is hij gestegen in de peilingen van 11 naar 23 procent en maakt hij een goede kans om a.s. dinsdag de Republikeinse nominatie te winnen. Niet dat Vance er wat om geeft, maar mijn bewondering en respect zijn omgeslagen in scepsis en onbegrip.
Ik schreef er twee weken geleden over in een poging de Trump dynamiek bloot te leggen. Republikeinse kandidaten slijmen er lustig op los om Trump voor hun karretje te spannen, kien op zijn Trumpistaanse achterban. Ik was er tweeslachtig over. De kandidaten die Trump steunt, zijn in een flink aantal gevallen idioten, zeloten, QAnon aanhangers of anderszins niet geschikt. De Republikeinse elite, Moscow Mitch McConnell en de man zonder bodem in zijn morele afzinkput, Kevin McCarthy, moeten niets van die kandidaten hebben maar ze vinden het wel best. Winnen is winnen.
Ik schreef dat het best in het voordeel van de Democraten kan zijn. Domme kandidaten kunnen de kiezers in het midden wegjagen, terwijl als door Trump gesteunde kandidaten niet de nominatie krijgen, de kiezers die enkel doen wat Trump zegt, misschien thuisblijven. We zullen zien.
Maar terug naar J.D. Vance. Ik kan alleen maar vaststellen dat dat deze man de huig naar de wind heeft gehangen, zijn meningen over Trump heeft aangepast, ingeslikt of verborgen om de verkiezingen te kunnen winnen. Zoals the Atlantic schreef: het is een geval morele ineenstorting. Vance is te intelligent om de onzin van de slechtste president aller tijden echt te accepteren. Je moet ook vaststellen dat de man qua achtergrond en opleiding een verrijking zou kunnen zijn voor de senaat van rijke lui (al is de vraag of hij niet zelf een van die lieden is geworden en laten we wel zijn, ook Cruz en Josh Hawley studeerden aan Yale). Aan de andere kant is zijn band met Peter Thiel en Vance’s lof voor Victor Orban reden om te twijfelen aan zijn intelligentie en/of zijn bedoelingen. Zoals de Washington Post schreef, Vance has gone full MAGA.
Een aantal artikelen stelt interessante kanttekeningen bij het Vance verhaal. De meest relevante kanttekening vind ik dat Vance wellicht meer begrijpt van de Trump-kiezer dan van Trump. Dat wil zeggen, in Hillbilly Elegy schreef hij ook over de mensen die hij als hulpje in de supermarkt hun voedselbonnen zag verhandelen. Dat de woningen in arme blanke buurten steeds slechter werden omdat verslaafden en ontwortelden erin geplaatst werden. De hele val van blanke armoede die maakt dat je vast zit. De chaos van een chaotisch leven. De afkeer van de mensen die profiteren (lees: zwarten).
Je woning is niets waard, je vaardigheden brengen je nergens. Kon je vroeger naar het westen gaan, daarvoor heb je nu geen geld en ook in het westen heb je niets in te brengen, terwijl wonen er onbetaalbaar is (dat verklaart voor een deel de trek naar Florida, dit terzijde). De 21ste eeuwse economie is niets voor jou. Dat zijn de Trump-kiezers die spreken, aangevuld met xenofobe onzin en de Big Lie (ik heb niet kunnen vinden of Vance Trumps verkiezingsleugens heeft afgewezen). Vance presenteert zichzelf als ‘a working-class man’ en al is dat wat ambitieus voor iemand met miljoenen in de bank en een Yale opleiding, hij heeft meer wortels in die gemeenschap dan menigeen, en zeker meer dan Trump.
Waarom wil Trump Vance dan steunen, is de volgende vraag. Nou, zegt een artikel, omdat Vance de ideologische agenda van de Trumpies steunt, want ja, die is er wel degelijk. Het is opnieuw een interessant argument. Ze stonden samen op een podium afgelopen zaterdag. Trump is de beste president die ik ken, zei Vance. The Guardian legt mooi bloot hoe de strijd binnen de Republikeinse Partij in Ohio zich ontwikkeld en hoe dit verhaal erin past.
Het probleem van iemand als Vance is dat alles van het bovenstaande waar kan zijn. Of niet. Het lijkt erop dat Vance tijdens zijn jaren in Silicon Valley een aanhanger is geworden van het libertarian, anti-democratische erfgoed van Peter Thiel. Extreem anti-overheidsdenken en Ayn Rand stijl egoïsme kenmerken die man. Maar hij gooit zijn met Pay Pal verdiende miljarden in de politieke strijd, niet zozeer als fan van Trump, lijkt het, maar als fan van het omverwerpen van de gevestigde orde, wat die ook moge zijn, als die hem aan banden legt. (Thiel is die man die in New Zealand voor tig miljoenen een optrekje bouwde en daarvoor ook een verblijfsvergunning kreeg, om als de wereld vergaat door het gedrag van mensen zoals hij, zich terug te kunnen trekken). Dit zijn mensen die de teloorgang van democratie voorspellen en maar vast investeren om dat te laten gebeuren – fans, inderdaad, van Orban, Poetin, Xi en andere autoritaire baasjes, en, als het zo uitkomt, van Trump. Niet de Koch brothers die de afgelopen jaren de investeerders waren in Amerikaanse polarisatie, maar Thiel en consorten zijn nu de financiers van de ondergang van de Amerikaanse democratie.
Het geval Vance is complexer dan dat van de meeste door Trump gesteunde kandidaten. Dat is een clubje losers. Maar Trump zou Trump niet zijn als hij niet de pr mogelijkheden zag van iemand als Vance die hem naar de mond praat. Als Trump ergens goed in is dan is het het onderkennen van onderbuikgevoelens, zowel bij zichzelf als bij kiezers. Als het in zijn kraam te pas komt kan de fameus disloyale Trump heel meegaand zijn. Zo stond hij naast Vance, zo vergaf hij de man met de jelly ruggengraat, Kevin McCarthy, dat die hem eigenlijk liever had afgezet. Sorry, boss, zo meende ik het niet. Is goed, Kevin, zorg maar dat je de baas wordt dan kan heb je aan de lijn.
Ik verwacht dat Vance dinsdag de Republikeinse kandidaat wordt. Ohio is een in principe conservatieve staat, met een flinke Trump aanhang, hoewel ze met Sherrod Brown een bijzonder progressieve andere senator hebben. De Democratische tegenstander van Vance zal het moeilijk hebben maar Vance staat nu zo duidelijk op het netvlies als ‘wholly owned by Trump’ dat hij zich daar in november toch weer moeilijk los van kan maken. Mocht Vance in ovember winnen dan zie ik een heel belangrijke rol voor hem in de senaat. McConnell weet niet half wat hem te wachten staat. Trump trouwens ook niet. Loyaliteit is er voor vandaag, morgen speelt er weer wat anders.