Wat interessant is aan de huidige onrust in Israël, gezien vanuit het Amerikaanse perspectief, is dat Biden zich er niet actief mee hoeft te bemoeien. Dat wil zeggen, de relatie met Nethanyahu is slecht, en Biden zal zich niet willen ophangen aan dit Israël. De Israëlische premier heeft zijn land aan de Republikeinen verkwanseld en Biden hoeft zich een stuk minder zorgen te maken om Democratische kiezers dan eerdere presidenten.

Daar komt bij dat de terugtrekking uit het Midden Oosten gestaag doorgaat. Trump zette zich nog vol achter Israël maar dat wil niet zeggen dat Amerika in zijn min of meer isolationistische modus dat nog steeds zal doen.

Er lijkt ook iets fundamenteel veranderd in de manier waarop de wereld, en Amerika, naar Israël kijkt. Bijna vijftig jaar na de 1973 oorlog heeft het land zijn overwinning niet gebruikt om een blijvende vrede met de Palestijnen in bezet gebied te sluiten. Integendeel, de afgelopen twintig jaar hebben nationalistische settlers hun binnenlandse politieke macht gebruikt om steeds meer land af te pakken op de westbank. De rellen nu zijn ontstaan omdat dezelfde lui in Oost Jeruzalem dat doen.

In de loop der jaren is de twee staten oplossing uit zicht geraakt, terwijl dat voor Israël een belangrijke mogelijkheid was om het probleem beperkt te houden. Er is geen land meer over voor twee staten en de Palestijnse autoriteit heeft deels door eigen schuld, deels door Israëlisch getraineerd, zijn gezag en macht verloren. Als minister verspilde John Kerry veel energie aan het trekken aan dit dode paard.

Trump was helderder. Israël mocht alles doen en kreeg zonder tegenprestatie lang gewenste zaken zoals een ambassade in Jeruzalem. De zogenoemde Abraham akkoorden met Arabische landen geven aan dat die geen donder geven om de Palestijnen, liever zaken doen en ook graag Iran dwarszitten, de belangrijkste buitenlandse politiek component van Israël. Trump draaide de deal met Iran de nek om, Nethanyahu juichte en doet alles om Biden te verhinderen een nieuwe deal te sluiten.

Mijn gevoel is dat Israël nu gewoon een land in het Midden Oosten is geworden. Erger, het is een land dat zich laat gijzelen door geloofsgekken. Het is een land waarin mogelijke opties in 1995 werden vermoord door de nationalistische radicaal die premier Rabin doodschoot. Een land waarin blijkbaar joods tuig arabieren, of mensen die er zo uitzien, in elkaar trappen. Het is een land dat miljarden steun van de VS krijgt maar niet meer de morele steun die vroeger gebruikelijk was. Het land is deel van het Midden Oosten waar Amerikanen weinig meer mee te maken willen hebben.

Een vijfde deel van de bewoners van Israël heeft nu een arabische/palestijnse achtergrond. Een een-staat oplossing zou dat deel aanzienlijk vergroten en dus moet Israël de Palestijnen wel in een onderdrukte en uitzichtloze positie houden, in twee recente rapporten omschreven als nakende apartheid. Over die term kun je twijfelen, maar het effect is hetzelfde als de segregatie in de VS teweeg bracht: je hebt burgers en je hebt tweederangs bewoners die geen rechten hebben.

Op de lange termijn is dat niet houdbaar. De onrust nu heeft allerlei redenen, niet in het minst die van druppels die emmers doen overlopen en het opportunisme van Nethanyahu, de slechtste (op lange termijn) premier die het land ooit gehad heeft. Zijn vertrek zal niet veel veranderen.

Israël was ooit een voorbeeldland, een land waarop je alleen fluisterend kritiek kon hebben. Het CIDI denkt en handelt nog steeds in dat soort termen en is steeds minder effectief. Hoe je het ook wendt of keert, en hoe je het ook kwalificeert, Israël is vooral zijn eigen probleem. Steeds meer zullen we horen: laat ze het zelf maar uitzoeken.