Vandaag in de Standaard

Ijdel, koppig en ook bozig over het hem aangedane onrecht heeft president Joe Biden dan toch eindelijk besloten dat zijn verdere kandidatuur voor de verkiezingen van november gedoemd was. Zijn terugtrekking komt, in alle eerlijkheid, veel te laat. Sterker, Biden schond zijn impliciete belofte uit 2020 om een eentermijn president te worden. Hij had beter verdiend dan deze ongracieuze verwijdering als kandidaat, want dat is het. Maar door zijn eigen halsstarrigheid kon het niet anders meer. Het leek er immers op dat de Democraten niet alleen het presidentschap maar ook beide huizen van de Congres zouden verliezen als Biden niet vertrok.

Deze epische verkiezingsstrijd krijgt zo een onverwachte en opwindende dynamiek, waarin de Democraten nu een betere kans hebben Trumps partij af te stoppen. Een weinig genoemd voordeel van Bidens treuzelen is dat de Democraten geen voorverkiezingen hebben gehad waarbij ze elkaar de tent zouden uitvechten.

Biden heeft vicepresident Kamala Harris aanbevolen als opvolger en het lijdt geen twijfel dat zij dat ook gaat worden. Niet omdat ze als zwarte vrouw niet gepasseerd kan worden, zoals vaak wordt gezegd, maar simpelweg omdat ze de beste kans heeft om Trump te verslaan. Er zijn pagina’s volgeschreven over hoe de Democraten alsnog iemand zouden kunnen kiezen, maar ik verwacht een eenvoudig scenario. Er zal officieel een open voorverkiezing of zelfs open conventie worden aangekondigd, maar niemand anders zal zich kandidaat stellen. Zo ligt de keuze al vast en is het toch democratisch.

De timing pakt ondertussen behoorlijk goed uit. Na de aanslag op Trump en de min of meer succesvolle Trump-conventie, ondanks de ongedisciplineerde kandidaat zelf, hoorden we al te vaak dat het nu een gelopen race was. Zeker met ‘de foto’, de vuist die Trump omhoog stak en zeker met hun favoriete tegenstander, Joe Biden. Het onmiskenbare momentum van de Republikeinen kon dit weekend wel eens zijn hoogtepunt gekend hebben. Ze hebben te vroeg gepiekt.

De Democraten kunnen nu met een aantrekkelijke kandidaat en onverwacht verenigd aan hun conventie beginnen. Op 19 augustus in Chicago kunnen ze dan enthousiast en feestelijk Harris op het schild heffen. Ze heeft de keuze uit een rijk arsenaal aan Democratische gouverneurs als running mate: Josh Shapiro van Pennsylvania of Roy Cooper van North Carolina, populaire leiders van swing states. Ze voegen allemaal meer aan het ticket toe dan J.D. Vance vorige week bij de Republikeinen deed.

De conventie zal een spektakel worden en reken er maar op dat veel mensen zullen kijken. Zelfs de kans dat boze critici van de Gaza oorlog de conventie zouden verstoren is minder geworden nu de overdreven Israël-vriendelijke Biden niet meer de kandidaat is.

Enthousiasme is wat de Democraten nodig hebben. Ze kunnen Trump enkel verslaan als belangrijke groepen van hun achterban komen opdagen. Zwarte kiezers, progressieven, jongeren en vrouwen in de suburbs zullen gemotiveerder zijn om voor Harris naar de stembus te komen dan voor Biden.

De kwaliteiten van Harris zijn de afgelopen vier jaar stelselmatig omlaag geschreven, maar ze zal veel beter blijken dan haar reputatie doet vermoeden. Harris was in Californië attorney general, de top openbare aanklager. Als senator was ze uitzonderlijk goed in doorvragen bij hoorzittingen. En de campagne tegen Trump heeft een aanklager nodig, iemand die stelselmatig de gevaren van de oud-president over het voetlicht brengt. Er is niets opjuinend aan het verwijzen naar 6 januari, naar Trumps racisme, naar zijn opruiende woorden en dreigingen om iedereen die hem niet aanstaat in het gevang te gooien als hij wordt gekozen.

Het is nodig het 2025- plan van de superconservatieve Heritage Foundation tegen te houden en te waarschuwen voor nog meer conservatieve rechtens in het Hooggerechtshof. Sinds het hof twee jaar geleden het recht van vrouwen om over abortus te beslissen wegnam, heeft Harris zich ontpopt als een eloquente woordvoerder op dit terrein.Net als in 2022 zal abortus een belangrijk, misschien wel doorslaggevend onderwerp blijken.

Maar enkel de aanval is niet voldoende. Beter dan Biden zelf zal Harris in staat zijn de successen van zijn presidentschap te verdedigen, zowel op binnenlands gebied als in het buitenland. Niet omdat Biden niet zou weten wat hij goed heeft gedaan, maar omdat hij bij het ‘debat’ liet zien niet in staat zijn een samenhangend verhaal daarover te houden. Harris moet dat wel kunnen.

Ze kan dan meteen ook een enorm gat invullen in de Democratische campagne tot nu toe: een programma aanbieden voor de komende vier jaar. Kiezers moeten niet alleen stemmen over het verleden, of alleen maar tegen de gevaarlijke man bij de tegenpartij. Ze moeten iets hebben om werkelijk voor te gaan. De Democratische conventie wordt nu een gelegenheid bij uitstek om dat te presenteren.

Het gaat niet enkel om het presidentschap. Ook het Congres staat op het spel. De Democraten hebben een kans het Huis terug te winnen en hoewel veel zetels op het spel staan, kunnen ze misschien ook de Senaat behouden. Met Biden was dat een probleem geworden.

Misschien helpt Trump. Een onzekere factor is altijd in hoeverre diens slechtste instincten komen bovendrijven. Hij liet op de conventie al horen dat hij onveranderd vrij associërend kan babbelen en dan dingen kan zeggen die laten zien wie hij werkelijk is. Hij deed het donderdagavond op de conventie, hij deed het gisteren op zijn eerste campagnebijeenkomst met J.D. Vance. Een vrouw als tegenstander, en nog een vrouw van kleur ook, kan bij Trump bekende racistische en misogyne sentimenten losmaken die hij anders onder de dekens zou kunnen houden. In een debat met Harris moet ik nog maar zien dat Trump zich kan beheersen. Zij is in principe de betere debater.

Joe Biden heeft zichzelf maar vooral Amerika, en zelfs de wereld, een dienst bewezen door als succesvolle eentermijn president de geschiedenisboeken in te willen gaan, en niet als verliezer van de belangrijkste verkiezingen sinds 1968. Dat hij onwillig was en geduwd moest worden zal straks minder belangrijk blijken dan dat hij uiteindelijk van het toneel verdween. Het is jammer dat het zo moest gaan, maar het was het beste dat Biden nog had te bieden.