Licht aangepaste versie van het stukje dat eerder vandaag verscheen.

Het falen van de pogingen om Trumpcare tot stand te brengen is een heilzame ontwikkeling in vele opzichten. Om te beginnen wat het onderwerp betreft waar het allemaal om gaat: Obamacare, of officieel de Affordable Care Act. Dankzij president Obama zijn ruim twintig miljoen Amerikanen meer verzekerd dan acht jaar geleden, kunnen verzekeraars mensen met bestaande problemen niet weigeren en kunnen kinderen tot hun 26ste bij hun ouders verzekerd blijven.

Dat blijft nu zo. Ook niet onbelangrijk: het afkappen van fondsen voor Planned Parenthood, de organisatie die zorgt voor prenatale zorg, geboortebeperking en die de gezondheid van vrouwen bewaakt, is nu afgewend. De wrede anti-abortuszeloten in de Republikeinse Partij hadden dit onderdeel gemaakt van hun Trumpcare-voorstel. Het zal ongetwijfeld weer ergens anders terugkomen, maar voorlopig blijven deze 500 miljoen dollar staan.

Niet het minste resultaat van Obamacare, en ironisch genoeg ook de verbeten strijd ertegen, is dat de gemiddelde Amerikaan anders is gaan denken over ziektekostenverzekering. De overgrote meerderheid ziet dat nu als iets waartoe iedere burger toegang zou moeten hebben. Een eerste stap is gezet op weg naar een single payer systeem voor iedereen, een soort algemeen ziekenfonds. Zoals Obama hoopte en de Republikeinen vreesden, zal Obamacare niet meer teruggedraaid kunnen worden.

Dat wil niet zeggen dat Obamacare geen problemen kent. De uitvoering is lastig, zeker in die staten waar Republikeinse gouverneurs geweigerd hebben de mogelijkheden die de wet bood te gebruiken. Trump heeft al gedreigd Obamacare te laten instorten en dan de Democraten de schuld te geven, maar dat lijkt gegeven de publiciteit van de afgelopen maanden niet zo gemakkelijk te verkopen. De basis is aanwezig voor een compromis met Democraten waarin Obamacare wordt gerepareerd – als er ooit overleg gaat plaatsvinden.

Ook de afgeleide gevolgen van dit wetgevend debacle zijn alle welkom. President Trump blijkt opnieuw ineffectief. Hij krijgt niet gedaan wat hij wil en bleek vaak niet te weten wat hij wilde, behalve een of ander succes boeken. Nog los van het niet nakomen van zijn belofte om ‘betere, goedkopere zorg voor iedereen’ te verwezenlijken staat hij in zijn hemd als iemand die niets gedaan krijgt, zelfs niet wat hij nu zou wensen: simpelweg verwerpen van Obamacare. Maar Trump is een sideshow in dit verhaal. We wisten al dat hij een kluns is, dat zijn verhaal niet deugt en dat hij geen idee heeft hoe wat hij heeft beloofd tot stand moet komen. Zijn klagerig zeuren in februari dat hervorming van de gezondheidszorg zoveel ingewikkelder was dan hij dacht, vat het hele verhaal samen.

Het meest schadelijk is deze crash voor de Republikeinse Partij. Iedereen die behoorlijk bestuur en inclusief beleid tot zijn prioriteiten rekent, moet dat toejuichen. Zes jaar lang voerden de Republikeinen een obstructiebeleid met als hoogste prioriteit Obamacare de nek omdraaien. Met controle over Congres en Witte Huis lukt hen dat niet. Ze kunnen geen behoorlijk alternatief bieden waarop zelfs hun eigen mensen zich kunnen verenigen. Dat is niet zo vreemd. Ze hebben er nooit iets aan gedaan, nooit enig momentum of politieke ondersteuning voor wat dan ook opgebouwd. Alleen maar dwarsliggen was gemakkelijker.

De Trumpcare die er na veel knip- en plakwerk uitkwam, kwam maar net door het Huis van Afgevaardigden waar Speaker Paul Ryan elke geloofwaardigheid als bewogen sociaal conservatief heeft verloren. In de Senaat heeft Meerderheidsleider Mitch McConnell nu alle mogelijke varianten uitgeprobeerd zonder een optie te vinden die de kiezers of zijn eigen club kon bevredigen. Waarom al die energie en al dat politiek kapitaal verspeeld? Obamacare moest en zou sneuvelen. De Republikeinen zitten zo vastgeklonken in hun ideologische anti-overheid, anti-Obama model dat ze niet anders konden. Het zet hen te kijk als cynische, opportunistische en onsociale politici. Iedereen wist dat de Republikeinen dat waren, maar het helpt enorm dat ze dat nu nog eens dik onderstrepen.

Ook aangenaam is dat de verdeeldheid in de Republikeinse Partij hier opnieuw aan het licht kwam. De door de superrijke families gesteunde libertijnen en anti-overheidsactivisten hebben hun stromannen in het Congres. Zij vonden elke vorm van Obamacare te ver gaan en wilden alleen akkoord gaan met een totale verwerping. Tegelijkertijd weigerden de paar sociale Republikeinen die nog over zijn, akkoord te gaan met het uitkleden ervan. De rest van hun collega’s liet zich alle kanten op spelen. De mensen in het veld, de Republikeinse gouverneurs van staten met veel mensen die een verzekering nodig hadden, braken met hun partij.

Daarnaast maakt het wegvallen van de belastingvoordelen voor de rijken die in Trumpcare lagen opgesloten het nog moeilijker om tot structureel lagere belastingen voor de rijken, het volgende punt op de Republikeins agenda. Het geld uit Obamacare was daarvoor nodig. Ook op dit terrein zal Trump ineffectief blijken. Over het infrastructuurplan hebben we het nog niet eens.

Het is de deconfiture van de Republikeinse Partij, een partij die op geen enkel moment in de opkomst en het presidentschap van Donald Trump in staat is geweest moreel stelling te nemen. De pussygraber mocht rustig doorgaan met vuilspuiten. Hij mocht de democratie ondermijnen door de rechtelijke macht verdacht te maken, de inlichtingendiensten te ondermijnen, de vrije media tot vijand te verklaren en de link met Russische intriganten vergoelijken – om maar een paar onderwerpen te noemen. Er is geen Republikein geweest die afstand heeft genomen. Het naakte machtsdenken waarmee ze Trump accepteerden wordt nu hun ondergang.

Op alle niveaus zijn dit heuglijke ontwikkelingen. Het garandeert niet dat de regering-Trump niet verdere schade zal veroorzaken. De uitvoerende macht is in handen van een partij en een president die beter zijn in obstructie dan in serieus beleid, maar hoe langer Trump blijft spartelen in zijn eigen onvermogen, hoe minder er tot stand komt. Het garandeert evenmin dat de Democraten in 2018 het Congres kunnen veroveren, de hard nodige gouverneursposten kunnen winnen en in 2020 een geloofwaardige agenda kunnen brengen. Maar iedereen die goed bestuur een warm hart toedraagt en denkt dat de Republikeinen op dat terrein niets te bieden hebben, kan zich gelukkig prijzen dat obstructie en negativisme zichzelf straffen.