Een jongen van veertien, babyface met lang blond haar, schiet een half automatisch wapen leeg in zijn school. Doden, gewonden. Niets buitengewoons. Het gebeurt regelmatig in Amerika. Zoals de inzichtrijke vicepresidentskandidaat van de Republikeinen zegt: ‘een fact of life’. Inderdaad, en dat is de schande.

Maar iets anders wekte mijn interesse en dat was de eerste zitting waarin het kind werd voorgeleid. Hij zou als een volwassene worden berecht, maar, zo werd hem voorgehouden als een soort bonus, als minderjarige zou tegen hem niet de doodstraf worden geëist. De rechter vertelde hem dat de maximumstraf voor de aanklachten tegen hem 180 jaar gevangenisstraf zouden opleveren. De facto, levenslang.

Even afgezien van de mensen die hij doodschoot en de gewonden die misschien levenslang met problemen gaan kampen (deze laatsten worden bij de massamoorden vaak vergeten), wat moeten we in vredesnaam met zo’n kind? Wat is het nut van straf in zo’n geval? Te hopen valt dat hij ontoerekenbaar wordt verklaard en niet tussen criminele terechtkomt in het monsterlijke Amerikaanse gevangenissysteem.

En, een stokpaardje van me: wat is er eigenlijk op tegen om hem te executeren? Niet als straf, begrijp me goed, maar als gift, als mogelijkheid om te ontsnappen aan een zinloze, nutteloze, levenslange opsluiting. Er zijn allerlei argumenten te bedenken waarom een kind met een dergelijk afwijking een behandeling op maat verdient.

Dit is geen monster, zoals Timothy McVeigh, die tientallen ambtenaren opblies in Oklahoma City. Of de moordenaar van prostituees. De politieagenten die zich misdragen. Er zijn lettelijk tienduizenden Amerikanen die je nooit meer in de samenleving terug wilt zien. Mag zien. Al begrijp ik al die argumenten tegen de doodstraf, deze mensen hebben geen andere optie dan levenslang opgesloten te zitten. Over cruel and unusual punishment gesproken.

Ik ben niet tegen de doodstraf. Wie levenslang krijgt, moet de mogelijkheid hebben om voor de dood te kiezen. Anders is levenslang nog wreder dan de doodstraf – en daar waren we met zijn allen toch tegen omdat het zo onmenselijk is?

Terug naar onze veertienjarige. Waarom is het onmenselijk om hem dood te schieten en niet om hem levenslang op te sluiten? En waarom kijken we ook niet eens naar de volwassenen die in eenzelfde soort situatie zitten. Ik heb eerder uitgelegd waarom ik het te gemakkelijk vind om simpelweg uit morele overwegingen tegen de doodstraf te zijn (mijn lidmaatschap van Amnesty niettegenstaande). Er zijn heel veel redenen om vraagtekens te stellen bij die doodstraf, de uitvoering ervan en de mate waarin hij gebruikt wordt in gevallen die gelijk lijken maar anders uitpakken. Hij is duur en voor de veroordeelden slecht omdat ze in isolement gehouden worden (al kan dat soms ook wel weer goed zijn).

Het echte probleem is levenslang. Nee, het echte probleem is natuurlijk die idioten die niet willen inzien dat Amerika een problematisch land is, extreem gewelddadig, met te veel geschifte mensen die te gemakkelijk toegang hebben tot wapens. Reken bij die geschifte mensen ook de onvoorwaardelijke voorstanders van alle vormen van wapenbezit. JD Vance en zijn companen, mensen die beter zouden moeten weten maar de oren laten hangen naar wapenliefhebbers. Ze krijgen de samenleving die ze verdienen.

En de schoolmoordenaars die ze creeeren. Want laten we er niet omheen draaien: deze schoolshootings zijn uniek voor Amerika. En dat niemand wat wil doen, behalve van scholen bunkers maken (en van shopping malls, van theaters, nachtclubs, voetbalstadions), dat is het echte probleem.

Het is gemakkelijk om mee te leven met de familie van slachtoffers van deze massamoorden. Thoughts and prayers rollen de politici gemakkelijk van de lippen.

Ik zag een bange, onzekere pre-tiener, van wie we nu ook weten dat hij al jaren roept om hulp. Ja, sluit hem voor de rest van zijn leven op. Hoeven we er verder ook niet meer over na te denken. Met hem kon ik meeleven.