De Republikeinen maken zich zorgen. De verkiezingsoverwinning in november, winst in zowel Huis als Senaat, is minder vanzelfsprekend geworden dan het leek. Twee van de meest opportunistische en gevaarlijkste onderwerpen die de Republikeinse Partij als partij heeft omarmd lijken nu problemen op te leveren: Trump en het Supreme Court. De programmaloze Republikeinen hoopten geheel gratis te kunnen profiteren van de inflatie die vooral het gevolg is van factoren die de regering-Biden niet kan beïnvloeden, een algemeen gevoel van ongenoegen dat al jaren heerst, en het Afghanistan fiasco. 

Slim voetenwerk van Biden (ik moet hem weer opwaarderen, nadat ik hem eerder had afgeschreven) heeft toch een investering opgeleverd in het grootste milieuplan ooit. Minder dan gehoopt, minder dan misschien ooit mogelijk was, maar het is tenminste iets. Dat de belastingontduikende bedrijven nu minimaal 15 procent winstbelasting moeten betalen is een goede zaak. Helaas haalde de teleurstellende senator van Arizona Kyrsten Sinnema, andere belastingverhogingen voor grootverdieners onderuit. En dan is er nu de vergeving van een deel van uitstaande studieschulden – een schuldenberg die al lang boven de markt hing – die in alle opzichten de middenklasse helpt. Als elitaire roeptoeters als Cruz, Hawley en het Fox Murdoch team roepen dat dit de elite bevoordeelt, dan hebben ze niet goed gekeken. De mensen die het aangaat, vier jaar college, soms privé, altijd duur, weten dat het hen ten goede komt.

Afghanistan was een drama, maar Biden heeft zich herpakt in zijn beleid tegenover Rusland. En ondanks verdeeldheid in eigen kring over de wijsheid van Pelosi’s bezoek aan Taiwan, kan Biden ook daar op enig succes bogen.

Wat de negatieve factoren voor de Republikeinen betreft: eerst Trump. Er leek de afgelopen weken eensgezindheid te ontstaan over zijn greep op de Republikeinse Partij, vooral na het bezoek van de FBI aan het kasteel in Florida. The Economist besteedt deze week zijn hoofdartikel aan die greep. Als bewijs wordt aangevoerd dat Trump een groot deel van zijn kandidaten door de voorverkiezingen wist te slepen. Het artikel verbaasde me.

Ik denk er anders over. De Republikeinse elite is helemaal niet in de Trump-greep. Dat wil zeggen, ze lullen maar wat mee met de psycho en gebruiken hem om een deel van de Republikeinse achterban (daarover later) aan zich te binden. Of beter gezegd, ze zijn bang dat deel van zich te vervreemden. Ze zijn angsthazen en principeloze bedreigers van de democratie. Niet omdat ze in de greep van Trump zijn maar omdat ze er politiek voordeel bij denken te kunnen behalen. Ik voorspel dat na november de Republikeinen steeds meer afstand van Trump zullen nemen. Niet uit principe natuurlijk, maar uit opportuniteit.

Maar voorlopig zitten ze nog met hun fout keuze. De psycho heeft de Republikeinen opgezadeld met brekebenen als kandidaten, met name voor senaatszetels. In Pennsylvania, Ohio, Arizona en Georgia gaat hem om politieke krukken, soms intellectueel (Vance in Ohio), soms te dom om voor de duvel te dansen (Walker in Georgia). In Wisconsin is Ron Johnson een senator die kwetsbaar is wegens overweldigende domheid. Mitch McConnell, de vleesgeworden cynische antidemocraat, is inmiddels bang dat hij geen senaatsmeerderheid zal halen. Hij moet op venturekapitalist en extreme libertariër Peter Thiel terugvallen voor de financieringe van de campagnes. Mitchell realiseert zich ook dat mogelijk kwetsbare Democraten gebruik kunnen maken van abortus en de dreiging van nog meer onzin door McConnells Supreme Court.

Hoe groot is de greep van Trump? Ik vermoed dat die toch beperkt is tot dat deel van de achterban dat onvoorwaardelijk gelooft in zijn leugens. Waarom blijven die mensen hem steunen? Het is een cult geworden van de man die ooit zei dat hij op Fifth Avenue iemand kon doodschieten en ermee weg kon komen. Nu vermoordt hij het democratische proces en bovenal de maatschappelijke ruimdenkendheid die nodig is voor democratie en denkt ermee weg te kunnen komen. Zijn kiezers geloven. Ze zijn in de ban. Ze kunnen niet zelfstandig meer denken.

In voorverkiezingen geven de meest gemotiveerde kiezers vaak de doorslag. Het resultaat: extreem rechtse Republikeinen en meer dan gemiddeld linkse Democraten. Dat is de reden dat Trump zijn successen (such as they are) kon boeken. De Republikeinse achterban is er een geworden van kleine luiden, van werkers en pensionado’s die vinden dat de elite op hen neerkijkt omdat ze zo dom zijn om te houden van god, geweren en Trump. Dat neerkijken is waar. Maar de gedachte dat iemand als Trump of de politieke leiders van de Republikeinse Partij (en Fox News) hun belangen behartigt, is een illusie. Het probleem van McConnell en de Yale en Harvard senatoren en gouverneurs van de Republikeinse Partij is dat ook zij neerkijken op de Trump kiezer. Omgaan met uiterst rechtse slachtofferdenkers en vuurgevaarlijke activisten is iets waar de Republikeinen aan zullen moeten wennen. De partij is er nu een van een blanke, cultureel conservatieve maar niet per se economisch conservatieven achterban. De traditionele anti-overheid, subsidies voor het bedrijfsleven en de Wall Street Republikeinen zijn nu in de minderheid. De partij zal zich moeten aanpassen. Ze zijn nog niet zover.

Straks in november zijn die fanatici van Trump een minderheid van het kiezersvolk. Ze zijn te extreem voor de kiezers in het midden en zelfs voor andere Republikeinen. Gegeven de kwaliteit van de Democratische kandidaten in bovengenoemde staten, kan dat een Republikeins debacle opleveren. Lees dus niet te veel in die greep van Trump, die zal in november minder blijken dan het nu lijkt. Het is sowieso een lose-lose situatie voor Trump. Als zijn kandidaten verliezen, zal de partij zich van hem afkeren. Als zijn kandidaten winnen en meerderheden in het Congres opleveren, zullen de politici hun eigen weg gaan. Macht is macht, binnen is binnen. Vandaar dat Trump zo hard werkt aan het binnenlepelen van zoveel mogelijk miljoenen van die achterban. Hij heeft haast.

Gaat hij nog voor november zijn kandidatuur voor 2024 aankondigen? Ik hoop het maar ik verwacht het niet. Hoop omdat het de Democraten een extra motivatie zou geven, zelfs luie kiezers naar de stembus zou lokken. Een aankondiging zal de Republikeinen geen extra stemmen opleveren en de Democraten wel, punt uit. 

Ik verwacht van niet omdat het Trump helemaal niet gaat om 2024, zoals ik eerder heb geschreven. Bovendien wordt hij op het moment dat hij kandidaat is, officieel dan, verplicht om aan allerlei regels te voldoen. Een presidentsrace is ook voor de media reden om hem anders te behandelen. 

Uiteindelijk maakt het niet uit. Mijn verwachting is dat Trump begin 2023 een ondergeschikte rol zal gaan spelen. Dat heeft met bovenstaande overwegingen te maken maar ook met het rapport van de 6 januari commissie dat geen Trumpie van hem zal afkeren maar de rest van de Republikeinse kiezers duidelijk zal maken hoe gevaarlijk hij is. Het heeft ook te maken met de rechtszaken tegen Trump. Niet enkel de FBI, maar vooral het bedreigen van de verkiezingsofficials in 2020 in Georgia en de zaken die in New York lopen over zijn leugens bij het bedelen om leningen.

Wat de Republikeinen ook zal opbreken in november is het Supreme Court. Het omverhalen van Roe, het beëindigen van het recht van de vrouw om over haar eigen lichaam te beslissen, was iets dat de Republikeinen vijftig jaar lang konden uitbuiten om evangelische zeloten en katholieke conservatieven aan zich te binden. Zolang Roe omver gehaald kon worden, was het aantrekkelijk dat te doen. 

Nu is het gelukt en hebben we een geval van de hond die de auto heeft ingehaald waar hij achteraan liep te blaffen: wat doe je met je succes. Steeds meer zal blijken dat Dobbs, de abortusbeslissing (terugverwijzing naar de staten – de wijsheid van de kiezer die slavernij en segregatie in stand hield) en de erop volgende absurde en levensgevaarlijke wetten van Republikeinse staten, een desastreuze uitspraak was. De radicale antiabortusbeweging wil nu wetten met personhood, dat wil zeggen dat het leven begint bij de conceptie – een idee dat alleen wereldvreemde katholieke ongetrouwde wrede mannen in Rome omarmen. De gevolgen daarvan zijn niet te overzien. Maar ook zonder dat maken artsen zich nu al zorgen en er zullen talloze gevallen opduiken zoals het tien-jarige verkrachte meisje in Ohio dat naar Indiana moest voor een abortus (inmiddels heeft Indiana abortus verboden).

Het is chaos, waarbij de Republikeinse politieke elite, die geen donder geeft om dit onderwerp, nu zit met een besluit dat vrouwen wegjaagt. En het Supreme Court, Mitchells grootste succes (door het stelen van twee zetels), is nog niet klaar. De dreiging dat ook voorbehoedsmiddelen en homoseks verboden gaan worden door rechters die de bizarre overwegingen van rechter Alito zullen volgen – iets dat rechter Clarence Thomas, de meest conservatieve rechter, getrouwd met een fanatieke Trump-aanhanger die haar invloed gebruikt om verkiezingsleugens te verspreiden, al heeft aangekondigd.

De ontwikkelingen lijken aan te geven dat dit een probleem gaat worden voor de Republikeinen. En terecht. Vrouwen hebben zich de afgelopen twee maanden in hogere aantalen ingeschreven als kiezer dan tevoren. Bij een congresverkiezing in New York, afgelopen dinsdag, won een Democraat die campagne had gevoerd op abortus, een zetel die normaliter naar Republikeinen zou gaan.

De Democraten zouden er goed aan doen om campagne te voeren op abortus en vrouwenrechten, op het succes van Biden, en op de dreiging van Trump en zijn kornuiten. Daarbij zou ik, ware ik adviseur, de aanstaande Speaker van het Huis (na de vicepresident de opvolger als het nodig is), Kevin McCarthy, het doelwit maken. Zorg dat McCarthy geen Speaker wordt. McCarthy is erger dan een Trump aanhanger. Hij is een van normen gespeende opportunist die alles zal doen om de meerderheid te krijgen. Hij vormt een heerlijk doelwit om Democratische kiezers ook voor congresverkiezingen naar de stembus te krijgen.

Mijn conclusie is dat de Democraten een kans hebben om in november in elk geval de Senaat te behouden. Het Huis is lastiger maar niet onmogelijk. Verder blijf ik van mening van Trump in 2024 niet de Republikeinse nominatie zal krijgen en dat Biden met pensioen gaat. En zoals ik hierboven stelde, ik verwacht dat Trumps rol na november 2022 grotendeels uitgespeeld zal zijn. En dat de democratie onverminderd bedreigd is.