Gepubliceerd in de Standaard, 25 april

Barbara Bush is dood en Melania Trump steelt de show. Het was een week van First Ladies. Bij leven sprak Barbara Bush zich uit, Melania lijdt in stilte. Gisteren probeerde ze bij de ontvangst van president Macron opnieuw het handjehouden te voorkomen waar Trump zo dol op is. De talkshows hadden er een heerlijke avond mee. Stephen Colbert beschreef de gigantische hoed van Melania als een ‘defensive perimeter’, hij zorgde ervoor dat Trump haar niet te dicht kon benaderen. De afspraak was, zei Colbert, óf Melania een giga hoed óf Trump zelf een hondenkraag.

First Ladies: ze zijn ongekozen, onbenoemd, soms geliefd, soms gehaat. Ze vormen de ongevraagde ballast bij de man die Amerikanen als president hebben gekozen. Hun rol is tegelijk onbeperkt want niet omschreven en zo strak als een dwangbuis omdat je dus alles fout kunt doen. Een ondankbare rol.

In de loop van de Amerikaanse geschiedenis hebben we heel verschillende First Ladies gekend. De intelligente Abigail Adams was de interessantste echtgenote bij de Founding Fathers, op de hielen gezeten door Dolley Madison, die populairder was dan haar verlegen echtgenoot. Mary Lincoln had een gat in haar hand en werd na de dood van zoontje Will in 1862 steeds onstabieler. Ze eindigde in een gesticht.

Veel First Ladies hadden politieke invloed via hun echtgenoot, meestal onzichtbaar. We hadden zelfs een eerste vrouwelijke president toen Edith Wilson na de beroerte van haar man, in 1919, feitelijk het presidentschap uitoefende. Bess Truman, Mamie Eisenhower en Pat Nixon ondergingen het, soms met frisse tegenzin. Jackie Kennedy was zichtbaar maar speelde politiek geen rol.

Rosalynn Carter was de eerste die zich niet liet muilkorven. Ze sprak zich uit, steunde het beleid van haar man en kreeg bakken vol kritiek. Astrologie-fan Nancy Reagan bepaalde soms letterlijk de agenda van president Reagan. In het openbaar beperkte ze zich tot een ondersteunende rol, soms Ronnie iets influisterend als hij de weg kwijt was.

Hillary Clinton had al in de campagne aangekondigd dat je bij de Clintons ‘twee voor de prijs van één’ kreeg. Dat hebben we geweten, het was geen koopje. Ze bewees dat je beter geen politieke rol kunt aannemen als je nergens voor bent gekozen. Laura Bush en Michelle Obama waren totaal verschillend van elkaar, maar beiden schiepen primair een stabiel thuisfront, waarmee ik de voorbeeld gevende rol van Obama niet wil onderschatten.

Volgens het roddelboek Fire and Fury was Melania in tranen toen Donald Trump werd gekozen. Ze lijkt nog steeds bezig de schok te verwerken. Deze week bewees ze dat op begrafenissen haar ongewenste echtgenoot kan vertegenwoordigen en dat ze prima staatsdiners kan organiseren. Een traditionele stijl First Lady dus, zij het een waar we met een vaag gevoel van medelijden of wellicht mededogen naar kijken.