Wat verklaart de aan adoratie grenzende acceptatie van Donald Trump aan de vooravond van zijn inauguratie? De president-elect begrijpt het zelf ook niet, maar ineens is hij in de narcisten-hemel. Iedereen wil zijn vriend zijn, iedereen smeert hem stroop om de mond. Hij kan familie, vrienden en bewonderaars, plus een roedel aan zakenlui met dollartekens in hun ogen benoemen op belangrijke posities. Zijn buddy Elon is nog geen te lang gebleven huisgast. Partijgenoten buigen en knippen. Beter dan dit kan het niet worden.

Maar de vraag blijft hangen: hoe kan na een harde, splijtende en soms grove campagne de krap gekozen winnaar ineens een razend populaire man met een breed mandaat lijken? Hoe kan het dat de nieuwste leugen, dat Donald Trump is gekozen met een landslide en dat het land dus maar moet accepteren wat van plan is, niet wordt weersproken (nutteloos terzijde: zelfs Jord Kelder verkondigde dit). Zijn de media nu al in hun hok geduwd? Een dreiging hier, een proces daar, een tweet in hoofdletters en, presto, zelfs voorheen kritische journalisten buigen het hoofd. Het kan niet enkel angst voor dure processen zijn. Wat dan wel?

Zelfs de burgers zijn stilgevallen. In 2016 gorde de oppositie zich en bereidde demonstraties voor. Gelatenheid is nu de dominante stemming. Er zit een element in van overgave. Zelfs bij de kiezer, zelfs bij de hopeloos dolende Democraten. Als een putsch pleger, veroordeelde fraudeur, aanrander, met een weinig aansprekende eerste termijn achter zich, iemand die de civic in civic society permanent ondermijnt, kan worden gekozen – wordt gekozen – dan kunnen we niet anders dan op de rug gaan liggen met pootjes omhoog. Trump heeft de democratie nog niet om zeep gebracht, zoals werd gevreesd. De democratie staat simpelweg in de uit-stand.

Dat de plutocraten die Amerika’s grote bedrijven runnen over elkaar buitelen om in Trumps paleis zijn voeten te kussen kun je verklaren als een zakelijke beslissing. Zoals Michael Corleone zei: ‘it’s not personal, it’s strictlybusiness’. De ondernemerselite van Amerika mag pretenderen verlicht te zijn (de Zuckerbergs, Bezos, Cooks en de rest), progressief in de juiste mate van westcoast-attitude, als het op moraal aankomt, geven ze niet thuis.

Maar ze hóefden niet naar Mar a Largo af te reizen. Ze deden het wel, stonden vrolijk mee te blèren met het volkslied door January 6-gevangenen, en brachten een miljoen of zo mee om Trumps inauguratie op te vrolijken. Klein bier als je nagaat hoeveel dollars ze overhouden aan de belastingverlagingen die Trump gaat continueren en verder uitbouwen. Voor wat hoort wat. Het is wel heel opzichtig, al lijkt de cruciale Trump-kiezer, de in de analyses figurerende gewone Amerikaan die de Democraten vervelende betweters vindt met een hang naar onderwerpen waarover enkel kleine minderheden zich opwinden, al lijkt die gewone Amerikaan ziende blind. Je ziet ze niet in Mar a Largo. Nou ja, enkel in de bedienende rollen.

Dat het bedrijfsleven, althans de belangrijke fondsen op de aandelenmarkt en de financiële instellingen, verwacht te profiteren van de nieuwe president, ook dat is nauwelijks verrassend. Opmerkelijk is alleen dat ook zij selectief horen en zien. Het ontmantelen van regulering, het liberaliseren van de financiële wereld, alsof 2008 nooit is gebeurd, het in stand laten van de subsidies waar die grote ondernemingen ten goede komen: spekkie voor hun bekkie. Maar die importheffingen, daar kan Wall Street toch nauwelijks enthousiast over zijn. En dus doen ze maar net of in dit geval Trumps woorden niet zullen worden omgezet in daden.

Evenmin verraste het dat NAVO-baas Rutte zich naar Mar a Largo haastte, om namens ons, namens Europa, te vertellen dat we van Trump houden omdat we zelf te lamlendig zijn om onze defensie te organiseren. Rutte, wiens eigen minister, de roemruchte Hans Hillen, veertien jaar geleden het mes zette in de defensie-uitgaven, verkeerde in goed gezelschap. Ook andere wereldleiders struikelen over elkaar om de kasteelheer geluk te wensen. Ineens is Trump iemand die de vastgelopen oorlogen een draai kan geven, of het nu in Oekraïne is of in Israëls Lebensraum-oorlog.

Acht jaar geleden liepen demonstranten zich warm, pussyhats and all, om te laten zien dat Amerika lui als Trump niet zomaar zou accepteren. Vier jaar geleden kwamen de kiezers massaal op om Trump een nederlaag te bezorgen. Er was energie, er was activiteit, zelfs midden in een corona-crisis. Nu is er niets, behalve de algehele acceptatie van Trump. Als fenomeen, als president, als toekomst van Amerika.

Is het Bidens presidentschap, het geschuifel van de rollatorman, de onuitgelegde inflatie, het desastreuze debat, de inflatie, het gebrek aan een enerverende voorverkiezing met nieuwe, frisse kandidaten? Zijn we, zijn de Amerikanen, murw geslagen dat noch Democraten noch Republikeinen met behoorlijke kandidaten komen? Een gelatenheid ligt over het land. Laat het nu maar gebeuren, lijken ook Trump critici te zeggen. Het is niet anders, het kan niet anders, het zij zo.

Gelatenheid, als dat het is, zou fijn zijn. Die gaat vanzelf over als daadwerkelijk beleid zichtbaar wordt, als de consequenties van wat neerkomt op een verkiezing zichtbaar worden. Maar het heeft iets van de rust van een grafkist.