In het onvolprezen radio programma Bureau Buitenland werd deze week gepraat over Afghanistan. Ik hoorde dat een deel van de elite rondom de president blij was dat ze verlost waren van Khazildad, de onderhandelaar die namens de regering Trump met de Taliban om de tafel zat. Hij had die elite geïrriteerd omdat hij onderhandelde zonder de regering van Afghanistan aan die tafel uit te nodigen. Er zou opluchting zijn, nu kon de regering weer doen wat ze zelf wilden. De interviewer ging er niet op door, maar wat werd hier werkelijk gezegd? 

Een corrupte, geïsoleerde en grotendeels incompetente regering in Kaboel ziet de Amerikaanse betrokkenheid met vreugde afnemen omdat ze dan niet door lastige onderhandelaars buiten de onderhandelingen gehouden worden, die ze ongetwijfeld zouden traineren. Ze kunnen weer zelfstandig het land verder naar de ondergang leiden. Hoera. Dat was wat de goed geïnformeerde geïnterviewde vertelde als zijn indruk na gesprekken met mensen in Kaboel, eerder in de week.

Er zou paniek zijn in Afghanistan. De rijken proberen te vertrekken. We horen al maanden, al jaren, dat de positie van de vrouw, afgedwongen door de Amerikanen maar botsend met de middeleeuwse sociale structuur van Afghanistan, bedreigd zou worden. Ik twijfel daar niet aan, maar wat moet je met een land dat alleen met hulp van buitenland de binnenlandse barbaren op afstand kan houden? De rijken zullen niet alleen vertrekken, ze hebben al eerder miljarden dollars verkwist en soms ronduit gestolen. Zij hebben niet het hart voor hun eigen land dat nodig is om er een beschaafde natie van te maken.

Twintig jaar sleutelen aan een eigen Afghaans leger heeft evenmin iets opgeleverd. Ik las dat de Taliban beter betalen dan de officiële regering. En dan horen we even niets over de krijgsheren en hun seksuele misdragingen met Afghaanse jongens die onze bondgenoten zijn.

Er wordt gezegd dat het terugtrekken van de Amerikanen zou leiden tot een burgeroorlog. Ik vraag me dan af wat er zich de afgelopen veertig, vijftig jaar heeft afgespeeld. Dit is toch altijd al een burgeroorlog geweest? Een waarin Amerika deelnemer is geworden, aan een van de kanten in deze oorlog.

Ik hoor al jaren wat de Taliban als slagzin hanteert: zij hebben de horloges, wij hebben de tijd. Oftewel, we wachten wel tot jullie er genoeg van hebben. Ze hadden en hebben gelijk. En het was dom van Amerika (en de Kunduz klunzen die hierin meegingen) om te denken dat het anders was. Mensen met lokale belangen, nationalisten, hebben altijd de langste adem. Vraag het Indonesiërs, Vietnamezen. En laten we ook meteen vaststellen dat de door de Amerikanen gesteunde machthebbers vaak corrupt en incompetent zijn (Vietnam en Korea zijn hier ook mooie voorbeelden). Afghanistan heeft twintig jaar lang en 2.000 miljard dollar gehad om het land op te pakken en op weg te sturen. De Afghanen hebben die kans niet gegrepen, of de elites hebben hem verkwanseld. Jammer voor het land, maar hoe lang denken ze eigenlijk dat de rest van de wereld hen overeind wil houden?

In de Financial Times staat vandaag een mooi lang stuk over de vraag of Amerikaans exceptionalisme nog opgeld doet, anno 2021. Een stuk minder dan vroeger, luidt het antwoord, met dank aan Donald Trump – onder meer. Ik herinner me nog dat de Republikeinen probeerden Obama onderuit te halen toen hij zei dat het verstandig was om wat minder arrogant te zijn over het Amerikaanse voorbeeld. De wereld was te klein. Zwarte man die niet bevestigt dat Amerika uniek is, speciaal is, van God gegeven voorbeeldkracht heeft.

De Republikeinen, nu gevangen genomen door Trump, hoor je er niet meer over. Er is niet zoveel aan voorbeeld, de VS is hoogstens exceptioneel stupide. Geen voorbeeld om te volgen. 

Biden heeft de knoop over Afghanistan resoluut doorgehakt. Te hopen valt dat hij erbij blijft en zich niet laat afpersen door de Amerikaanse militaire leiding die weigert toe te geven dat Afghanistan een mislukking was. De Republikeinen zijn niet in een positie om Biden daarover aan te spreken. De harde waarheid is dat de doden in Afghanistan en de vele gewonden (2.800 Amerikaanse doden en meer dan 25.000 militairen die een ledemaat zijn kwijtgeraakt – meer overlevers dan in Vietnam, daardoor meer gehandicapten en dan hebben we het nog niet over de trauma’s.

Afghanistan was een totale mislukking. Schuif het op het bordje van kleine Bush en zijn baas, vicepresident Dick Cheney. Schuif het bij ons op de partijen die Kunduz mogelijk maakten – D66 en Groen Links. Landen die exceptioneel goed zijn bestaan niet. Landen die exceptioneel slecht omspringen met de kansen die ze krijgen, wel. Zie Afghanistan.