Wat een gezeur over de State of the Union – altijd verkeerd vergeleken met onze troonrede, maar vooruit, dat hoort er ook bij.
Inderdaad komt de president naar de gezamenlijke zitting op uitnodiging van de Speaker. Geen uitnodiging, geen spreektijd. Omgekeerd werkt ook. Nethanyahu kreeg van Speaker Ryan een uitnodiging om in een toespraak voor het Huis Obama’s Iran deal te ondermijnen.
Maar het hele verhaal van State of the Unions heeft meerdere historische kanten. De grondwet vereist dat presidenten periodiek zo’n boodschap afleveren aan de wetgevende macht. Presidenten Washington en Adams leverden een boodschap aan het congres nog persoonlijk af, president Jefferson besloot in 1801 dat een schriftelijke boodschap wel voldoende was. Hij wilde niet in persoon verschijnen omdat hij vond dat dat te veel leek op een koning (jazeker, hij zag een soort troonrede).
In 1913 was president Wilson zo slim om te vragen de boodschap persoonlijk te mogen voorlezen. Het effect daarvan was inderdaad, koninklijk. Je vraagt je af waarom Theodore Roosevelt, nooit vies van publiek vertoon, er nooit om heeft gevraagd. Maar de boodschappen aan het congres, ook voor 1913, hadden behoorlijk wat invloed als een intentieverklaring van de president – zij het dat ze onvermijdelijk belangrijker werden met het groeiende belang van de uitvoerende macht.
Sindsdien is het een jaarlijkse gewoonte geworden. Officieel een begrotingsverhaal, onofficieel een politieke speech die de president de mogelijkheid geeft steun te vergaren of steun te laten zien, zowel in moeilijke tijden als wanneer alles goed gaat. Billy Clinton bijvoorbeeld kon in 1998 zich koesteren in het gejuich van zijn Democraten ook al liep er een impeachment procedure tegen hem.
Obama werd in 2009 toegeroepen door een Republikein: ‘je liegt’. Een ongewone onbeleefdheid, om het zo uit te drukken, typerend voor de Republikeinse Partij. Wat inmiddels normaal is geworden is dat er tientallen applausmomenten zijn. Trump noemt muur: applaus. Trump noemt belastingverlaging: applaus. Het leukste is het als er onverwacht applaus klinkt, als een president iets zegt dat per ongeluk in hun kraam past en de oppositie ineens applaudiseert. Trump zegt: het is kinderachtig om de overheid te sluiten, applaus.
Maar een van de redenen waarom Nancy Pelosi niet helemaal gerust is over de state of the union is dat ze niet zeker weet of haar jonge honden, de net gekozen afgevaardigden, onder omstandigheden hun mond zullen houden. De kans daarop is beter als de State of the Union plaatsvindt onder iets minder gechargeerde omstandigheden dan Trumps sloop van de overheid.