De altijd scherpe publicist H.L. Mencken (1880-1956) wordt weer veel aangehaald dezer dagen. Hij was altijd bijtend over de onkunde en domheid van de kiezers, over het resultaat van verkiezingen, over de meegaande zelfzucht van politici. In zijn dagen was het doelwit de arme Warren Harding, die inderdaad presideerde over een corrupte regering. Harding zat er beteuterd en later dood bij. De kiezers kregen wat ze wilden.

In de woorden van Mencken: ‘Democracy is the theory that the common people know what they want, and deserve to get it good and hard.’ Ik sta sympathieker tegenover democratie dan Mencken maar ik ben het met hem eens dat kiezers de verantwoordelijkheid moeten nemen en aangewreven krijgen voor waar ze voor gekozen hebben.

En dus krijgt Amerika een regering van rijkaards, in extremis verbeeld door twee samenzweringsenthousiasten, Elon Musk en Vivek Ramaswamy. Deze multimiljardairs mogen namens hun rijke baas de Amerikaanse overheid gaan uitkleden. Ervaring nul, ideologische gedrevenheid hoog. Msuk heeft zich simpelwe ingekocht bij Trump.

Maar vooral: twee mannen die zelf miljardenopdrachten bij de overheid hebben lopen gaan die overheid finetunen. Laat ik er wat op inzetten: ze gaan niet hun eigen tentjes stroomlijnen. 

Geleidelijk aan wordt duidelijk dat Project 2025 gewoon gaat worden uitgevoerd. Dat Trump ook daarover loog, zoals hij over vrijwel alles loog. Tienduizenden ambtenaren worden ontslagen, sociaal beleid wordt uitgekleed, Obamacare ondermijnd of afgeschaft, milieubeleid ingeruild voor douceurtjes voor de fossiele industrie. Bankiers kunnen weer gaan doen wat ze willen (dat deden ze al in belangrijke mate, de straf van 2008 was laag, hun bonussen gaan volgens de FT vandaag dit jaar met 35 procent omhoog). Deskundigen en wetenschappers weggepest. Gezondheidsbeleid uitgekleed door Robert Kennedy.

Hier gebeurt iets historisch. Bijna honderd jaar lang was de heilige graal van de Republikeinse Partij de ontmanteling van de New Deal-overheid. In 1948 dwarsboomde Harry Truman de eerste poging, vanaf 1953 deed Dwight Eisenhower dat, de laatste eerlijke Republikein die president was. Eisenhower zag wat Amerika nodig had en weigerde de Republikeinen de sociale voorzieningen die Franklin Roosevelt had ingevoerd, te laten afschaffen. Ze waren er tientallen jaren boos over, Reagan was er nog een reflectie van, maar nu krijgen ze de kans. Met dank aan de kiezer die die overheid nodig heeft.

Ja, natuurlijk is de Amerikaanse overheid, zoals vrijwel alle overheden en menig groot bedrijf, een log apparaat. Niet alles is even effectief en doordacht. Veel oud hout kan worden gesprokkeld, al heeft vicepresident Al Gore dat tussen 1993 en 2001 al met minder ideologische en zakkenvullende bevlogendheid al gedaan. 

Musk en Ramaswamy krijgen een Department of Goverment Efficiency. Geen officieel ministerie want dat zou zelfs de meelopers in het Congres te dol worden: miljardairs die zichzelf officieel gaan controleren. Nee, het wordt een bureau op een lager niveau waar de jongens fijn kunnen spelen.

Het is een gebaar, maar niet een leeg gebaar. Ik heb zo mijn twijfels of hier serieus een betere en zelfs een kleinere overheid van komt. Al heel snel komen bezuinigers aan de eigen winkeltjes van Republikeinse politici. Zo valt er in de VS op het terrein van landbouw een hoop te verdienen door subsidies te verminderen. In het algemeen subsidies en voordeelregelingen voor ondernemingen, inclusief belachelijke belastingregels. Je kunt er heel wat schrappen.

Ik denk niet dat dit gaat gebeuren. Het ministerie van Defensie (nu geleid gaat worden door een Fox-anti-woke type met nul bureaucratische ervaring) heeft in alle vijftig staten een afdelinkje, een basis of een vliegveld, een bureau of een fabriekje, zodat de steun van afgevaardigden is verzekerd. Als beide heren daar in gaan hakken – ik zou het toejuichen. 

Maar het zou niet lang duren. Ik voorspel dat ze voor laaghangend fruit gaan, kwetsbare doelgroepen en dat ze binnen een half jaar heibel hebben met andere Trump-benoemingen en als ze te veel willen schijnen, met de narcist zelf.

Niettemin, er is hier sprake van een historische ontwikkeling. De Amerikaanse regering wordt overgenomen door het grootkapitaal. Niet gewoon, zoals we gewend zijn, dat de regering naar de pijpen danst van het grootkapitaal. Hier is sprake van het grootkapitaal dat de uitvoerende macht naar zijn wens hervormt. Het einde van de New Deal overheid. Een Poetiniaanse oligarchenclub wacht ons.

Mencken heeft in elk geval dit goed gezien: de kiezers krijgen waar hij en zij voor gestemd hebben. En ze krijgen het hard. En zwaar.