Het wordt al gezellig druk in de race voor de Republikeinse nominatie in 2024. Het schijnt dat Nikki Haley, voormalig gouverneur van South Carolina en Trumps eerste ambassadeur bij de Verenigde Naties, op 15 februari gaat aankondigen. Mike Pompeo, wiens naam niet voor niets lijkt op pompeus, Trumps voormalige minister van Buitenlandse Zaken, loopt zich warm. Confessioneel kwezel Mike Pence heeft een boek uit en gebruikt zijn boektoer om tegelijk erfgenaam van Trump te zijn en afstand van hem te nemen.
Gouverneur Ron DeSantis van Florida heeft zijn cultuuroorlog nog een stukje opgevoerd door nu het onderwijs in publieke scholen verplichtingen op te leggen – een soort woke anti-woke actie. En natuurlijk is er Trump himself, die al voor de afgelopen verkiezingen zijn kandidatuur stelde.
En dat zijn nog maar de bekendste kandidaten. Op het gouverneursniveau zijn er Glenn Youngkin van Virginia, oud gouverneur van Maryland Larry Hogan en gouverneur Chris Sununu van New Hampshire. Ook in de running is senator Tim Scott van South Carolina, de enige zwarte kandidaat. Senatoren Rick Scott van Florida, Ted Cruz van Texas en Josh Hawley van Missouri concentreren zich, zeggen ze, op hun herverkiezingsstrijd als senator. Oh ja, en dan is er Liz Cheney, het geweten van de Republikeinen, die vooral in de running is om Trump de nek om te draaien.
Laten we voorop stellen dat het tamelijk bizar, of misschien wel typisch voor de huidige stand van zaken, is dat je überhaupt rekening moet houden met een serieuze kans op een Republikeinse president in 2025. De partij van Trump en van de verkiezingsleugenaars zou voor jaren in een hoekje moeten zitten om zich diep te schamen over het gebrek aan moraliteit en democratische oprechtheid. Maar zo werkt het helaas niet. Ze doen gewoon weer mee voor de hoofdprijs.
Dat er zoveel kandidaten zijn levert problemen op. Het eerst is dat de Republikeinen in veel staten een winner takes all-systeem hebben: je kunt de nominatie verkrijgen door veel staten te winnen met relatief lage percentages. Dat gebeurde in 2016 toen Trump kon winnen: de rest verdeelde de stemmen, hij kwam zelf nauwelijks boven de dertig procent uit. Overigens deed John McCain hetzelfde in 2008 toen hij op die manier de meer belovende Mitt Romney achter zich hield. Het kan in 2024 weer gebeuren, al of niet met Trump in de herhaling.
Zoveel kandidaten betekent ook dat ze met elkaar slag moeten leveren om staf en geld. De beste opiniepeilers, adviseurs, speech schrijvers en ander aanhangend volk hebben het voor het uitkiezen, maar de kandidaten moeten er snel bij zijn om hen binnen te halen. Trump heeft al een staf, maar dat zijn niet al te slimme jaknikkers. De rest vecht om de anderen. Hetzelfde voor de financiën. Er is maar een beperkt aantal mensen die bereid zijn geld te schokken en een aantal van de kandidaten zal al in september vastlopen. Dat gebeurde bijna met McCain 2007, helemaal met Scott Walker in 2015 en bij de Democraten in 2015 ook met Kamela Harris en Elizabeth Warren. Je moet er vroeg bij zijn voor een goede campagne.
Scott Walker, voormalig gouverneur van Wisconsin, liet ook zien dat front runners vaak doodlopers zijn. In de loop van 2015 was hij het snoepje van de maand. Menig vermeend deskundige zag Walker als Republikeins kandidaat. Hij bleek niet in staat zich landelijk op de kaart te zetten en kwam niet eens toe aan de voorverkiezingen. Jeb Bush die daarna de rol van front runner kreeg toebedeeld bakte er ook niets van.
Hun kansen dan. Ik blijf van mening dat Trump nooit meer president kan worden, maar ik sluit niet uit dat hij de nominatie krijgt. Uiteindelijk zijn veel Republikeinse kiezers nog niet genezen van hun liefde voor de man en met die winner takes all regel kunnen ze invloed hebben (hij is zeker de favoriete tegenstander voor de Democraten). Ik vermoed echter dat Trump voor die tijd een hinkelende, incompetente en weinig mensen trekkende has been zal blijken. Hij ziet gouverneur DeSantis als grootste tegenstander en valt die nu al aan. Het is niet denkbeeldig dat deze twee elkaar de tent uitvechten en een derde ermee aan de haal gaat. DeSantis profileert zich nu als een denkende Trump maar hij gaat wel erg ver in zijn cultuuroorlog, een terrein waarop serieus beleid voor gewone burgers geen rol meer speelt. Kan hij landelijk aanspreken?
Pompeo kunnen we bij voorbaat afschrijven. Geen boodschap, geen plezierige persoonlijkheid, juist: pompeus. Dat geldt ook voor Mike Pence – waarom zou je voor de onderstudie gaan als je een echte Trumpist kunt krijgen? Nikki Haley geef ik een betere kans. Maar of Republikeinen, die zeurende blanke mannen, een vrouw met Indiase wortels kunnen steunen is een open vraag. Haley heeft verkiezingen gewonnen in South Carolina (ook een vroege voorverkiezingsstaat) en is inhoudelijk sterk. Op landelijk niveau moet ze het nog laten zien.
De gouverneurs, anders dan DeSantis, krijgen pas een kans als de Republikeinse kiezers besluiten dat ze het Trump hoofdstuk willen afsluiten en gewoon een competente beleidsmaker willen, geen wild trappende ideoloog. Van het stel zijn Hogan en Sununu de meest aantrekkelijke opties, nu nog zonder landelijke bekendheid. Glenn Youngkin is pas twee jaar gouverneur en relatief ongetest. Senator Tim Scott valt moeilijk voor te stellen als kandidaat van een partij die zes jaar lang racistische praat omarmd heeft. Liz Cheney tenslotte zal nooit de Republikeinen kunnen verenigen. maar zal ongetwijfeld een derde partij campagne opzetten als Trump de kandidaat wordt.
Gezellig druk dus maar het zal niet lang gezellig blijven. Er staat te veel op het spel en politici als Trump en DeSantis zijn te grof in de omgang en te polariserend om de club bij elkaar te houden. Bereid u voor op een weinig verheffende strijd om de macht. Omdat het gaat om de vraag of de Republikeinen zichzelf blijven verloochenen als serieuze inhoudelijke partij, is het ook een strijd om de toekomst van het Amerikaanse politieke systeem. En daarom is hij ook voor ons interessant.