Als de Republikeinen dinsdag de tussentijdse verkiezingen winnen dan is dat omdat ze drie thema’s hebben uitgespeeld: criminaliteit, inflatie en immigratie. Het is een klassieke negatieve agenda, dat wil zeggen, hij wijt alle problemen aan de tegenpartij zonder ook maar een enkele oplossing te bieden.

Het loont echter de moeite om deze drie onderwerpen onder de loep te nemen, omdat ze veel zeggen over de zwakte van Amerika, zowel van het Republikeinse nihilisme als van de Democratische oogkleppen.

Criminaliteit is een belangrijke factor dinsdag aanstaande. Er is sterke toename de afgelopen jaren, niemand weet precies waarom. Misschien meer wapens in de samenleving? Hardere omgangsvormen? Economisch en emotioneel leed tijdens corona? De aard van criminaliteit leidt ertoe dat die vooral in verstedelijkte gebieden plaatsvindt (al is de toename in alle steden te vinden). Grote steden worden in de visie van de Republikeinen gerund door Democraten,ergo, het is hun schuld. In San Francisco heeft een uitzonderlijk humane openbare aanklager alle vooroordelen bevestigd. Hij werd weggestuurd, maar zie je wel, die verloedering van San Franciso is aan de Democraten te wijten. Je hoorde het ook in de onsmakelijke, crimineel valse, labelling van de aanslag op Paul Pelosi, de echtgenoot van Speaker. Het was geen voorbeeld van de door hen aangewakkerde haat maar een gevolg van die criminaliteit. Het was een blamage voor de Republikeinen maar in hun immorele houding, volstrekt voorspelbaar.

Dat het onderwerp zo hot is, heeft met die toename te maken – gekken die mensen voor de subway duwen in New York hebben de gouverneursrace in New York serieus gemaakt. Maar ik zie ook een langere trend die invloed uitoefende. Noem het het George Floyd effect. Toen Floyd in Minneapolis werd vermoord door een politie agent leidde dat tot een veelheid van demonstraties, niet alleen van Black Lives Matter maar ook van veel burgers die de acht minuten doodstrijd van Floyd onverteerbaar vonden. Veel demonstraties gingen goed, andere liepen uit de hand. In Portland, Oregon, werd het een zootje. In Washington gebruikte Trump de demonstratie voor het Witte Huis om het terrein schoon te vegen en met een bijbel bij de kerk te gaan staan.

Samengevat: het was een hete zomer van veel maatschappelijke onrust, geconcentreerd in steden. Ik traceer de krapte van de nederlaag van Donald Trump in 2020 naar deze zomer. Zoals hij in 2016 kon profiteren van de diefstal van McConnell van een zetel in het Supreme Court, profiteerde hij nu van vaag ongenoegen, door hem aangewakkerd, over onrust en criminaliteit. Dat dit gemakkelijk met zwart viel te combineren, kwam de racistische hondefluiter niet slecht uit.

Als kroon op deze ontwikkeling kwam de stupiditeit van de burgers die het slachtoffer zijn van politiegeweld door campagne te voeren op ‘Defund the police’. Dat kritiek en inperking van de politie niet lekker ligt als tegelijkertijd de criminaliteit toeneemt is een probleem. Dat Defund een stupide kreet is, ontging de activisten. Ziedaar het onderwerp voor de Republikeinen. Niet alleen in 2020 maar nu ook weer in 2022 spinnen ze garen bij deze vertrouwenscrisis. Noem het de George Floyd verkiezingen.

Daar komt een lange termijnbeleid bij, gedeeld, althans tot nu toe, door beide partijen om de absurde excessen van de criminele wetgeving terug te dringen. De jaren negentig wetgeving (onder Clinton) die de gevangenissen vol heeft gezet stond al jaren ter discussie en er was al sprake van enige verbetering. Niet veel maar het was een begin. Moeilijk voor de Democraten om daar de Republikeinen op vast te pinnen.

Dan inflatie. Je kunt er niet omheen dat de Democraten de effecten van de stimuleringsmaatregelen vanwege corona grotelijks hebben onderschat. Al voordat Poetin door zijn oorlog de inflatoire effecten nog vergrootte, was er een inflatierisico. Er werd onder meer voor gewaarschuwd door Larry Summers, de Democraat die doceert aan Harvard. Voor een deel kan dit verweten worden aan de Democraten zelf.

Wat ze nagelaten hebben is om de effecten van hun beleid naar voren te schuiven. Het meest recente kwartaal groeide de economie met 2,3 procent, het aantal banen neemt nog steeds toe. Niet alleen is voorkomen dat veel gezinnen financieel kopje onder gingen, de armoede is teruggelopen en met name kinderen hebben baat gehad bij dit beleid. De Republikeinen hebben geen beleid. Zoals altijd, zoals onder Trump, willen ze lagere belastingen. Dat is een van de redenen van de huidige inflatie en in elk geval voor de stijging van de overheidsschuld. Over een paar maanden zullen de Republikeinen weer dreigen de overheid op slot te gooien omdat ze het schuldenplafond niet willen verhogen (dat deden ze wel onder Trump).

Kortom, een no lose voor de Republikeinen, een wanprestatie van de Democraten.

Dat geldt helaas ook voor immigratie. Het is niet zozeer dat de immigratie is toegenomen of dat door minder mensontwaardige behandeling van illegalen een beter beleid is gevoerd. Die muur van Trump heeft weinig veranderd. En natuurlijk, het spreekt voor zich, hebben de Republikeinen geen alternatief beleid voorradig. Wat ze wel met succes hebben gedaan is het probleem wijten aan de Democraten. Of je het nu leuk vindt of niet, veel Amerikanen hebben een hekel aan immigranten, en dat geldt ook voor Hispanics. Het falen van de Democraten is dat ze deze houding niet onderkennen. Gewoon doormarcheren over immigratie onder het motto: wij weten het beter dan u en uw ongemak is racisme, helpt niet echt.

Zo gaan deze verkiezingen over drie onderwerpen waar de Republikeinen garen bij spinnen maar waar ze niets aan kunnen doen. Ze hebben ook geen programma (behalve, zoals de gouverneurskandidaat van Wisconsin zich liet ontvallen, zeker te stellen dat ‘Republikeinen ooit nog verkiezingen verliezen’). Het is goed er nog eens aan te herinneren dat deze nihilisten in 2020 de presidentsverkiezingen in gingen zonder programma. Trump was hun programma en dat hebben we geweten.

Op de achtergrond speelt cultuur. Als er programmatisch niets op het spel staat dan is toch wel zo dat het praktisch gezien veel uitmaakt wie het voor het zeggen heeft. Wat frappant is, is dat de Republikeinen, de anti-overheidspartij, steeds verder gaat in het opleggen van zijn moraal aan de samenleving en daarvoor diezelfde verafschuwde overheid gebruikt.

De kandidaat voor de Republikeinen in Ohio, J.D. Vance, gaat als een waanzinnige tekeer tegen de universiteiten. Op een haast Culturele Revolutie achtige toon wil hij die instituten van de elite, vervreemd van de samenleving en bevolkt met ideologen die de studenten van alles wijs maken, het liefst leegruimen en de studenten op het platteland in contact brengen met de werkelijke samenleving (ik overdrijf maar een beetje). Vance raakt een snaar. De verongelijkte, kwade burger (om wat voor reden dan ook) die het gevoel heeft dat anderen zijn leven frustreren, hoort dit soort praatjes graag.

Woke is de samenvatting van dit alles. Ongedefinieerd, maar intolerant en opdringerig, dat weet iedereen. Het is een woord dat zonder moeite gebruikt kan worden want niemand vraagt een definitie maar iemand ie ermee omhangen wordt (ook hier dringt zich een Culturele Revolutie beeld op), wordt veroordeeld door de gewone burger. Je hoeft overigens niet naar Amerika te gaan voor dit soort simplisme. Onze minister van Justitie wijdde er haar H.J. Schoo lezing aan, columnisten van de onderbuik van de Telegraaf gooien er graag mee.

Terug naar J.D. Vance. De man is opgeleid aan Yale en noemde die universiteit in zijn veelbezongen boek Hillbilly Elegies nog de omgeving die hem redde van zijn slechtste instincten. Amy Chuo, de tijgermoeder die er doceert en schijnbaar razend populair is, nam Vance onder haar vleugels (nou ja, waar een tijgermoeder haar kinderen ook maar onderbrengt). Hij ontmoette er zijn echtgenote, wiens moeder in de leiding zit van een Californische universiteit. De elite die met populistische praat de kleinburger opzet tegen hen die het beter voor elkaar hebben of slimmer zijn. Waar hebben we het meer gezien? Nou, gewoon elders in de Republikeinse Partij. Donald Trump mag een intellectuele flop geweest zijn, zijn hielenlikkers hebben allemaal een serieuze universiteit bezocht. Senator Ted Cruz ging naar Princeton en Harvard, Tom Cotton ging naar Harvard, Josh Hawley naar Princeton en Yale. Gouverneur DeSantis ging naar Yale en Harvard. Allemaal presidentskandidaten. Veel Democratische senatoren deden precies hetzelfde, het verschil is dat ze niet schelden op die elite.

Vance is fluim en woke is een catch all die leidt tot groteske onzin, maar het woke gedoe is wel degelijk schadelijk voor de Democraten. Het probleem met dit soort ongedefinieerde onderwerpen is dat ze ook moeilijk te neutraliseren zijn. Ja, er worden sprekers geweigerd op universiteiten, maar lang niet zo vaak en zo heftig als de woke woekeraars verkondigen. 

Ondertussen is abortus een speelbal geworden van sentimenten op staatsniveau, met wrede resultaten. In bibliotheken worden nu boeken verboden, niet omdat ze iets vreselijks verkondigen maar omdat de anti wokers er goede sier mee kunnen maken zonder dat het iets kost. Onderwijs wordt onderworpen aan staatscontrole om te voorkomen dat kindertjes geschokte reageren op de geschiedenis van slavernij en segregatie en hedendaags racisme. Kortom de overheid wordt ingezet om een moraal op te leggen.

Denk ervan wat u wilt en ik denk dat het een schande is, maar de Democraten zijn niet in staat geweest er veel aan te doen. Het is niet voor het eerst. In de jaren tachtig wisten Reagan en zijn ideologen de ‘liberals’ als maatschappij vijanden te portretteren, oude Bush won er in 1988 de verkiezingen mee. In de jaren negentig moest Clinton met de kleurloze en heilloze Derde Weg de scherpe kantjes ervan afslijpen. Door de haatrevolutie van Gingrich en Co, leidend tot Trump, mag je dat als een mislukking rekenen. Het heeft, letterlijk, niets opgeleverd.

Dinsdag a.s. worden, met andere woorden, rekeningen afgewikkeld die al heel lang op tafel liggen. Het blijft fascinerend dat de meeste Amerikanen de opinies en programma’s van de Democraten delen maar de Democratische Partij daar niet van kan profiteren.

En als je niet duidelijk kunt maken dat democratie, met een kleine d, van fundamenteel belang is voor het bijeenhouden van je samenleving, als je dat verhaal niet doet – en Joe Biden probeerde het deze week maar dat was te laat en totaal ineffectief – dan ben je gedoemd de kiezers die jouw programma zouden moeten omarmen te verliezen.