Ik bezocht gisteren de Dr. J. den Uyl lezing, meestal een beschouwing tussen sociale wetenschappen en politiek, een verhaal dat je aan het denken zet. Daar hoopte ik op. Dat viel nogal tegen.

De spreker was Cornell William Brooks, de president van de NAACP, de belangrijkste Amerikaanse burgerrechtenorganisatie, opgericht door W.E.B. du Bois in 1909. De titel van de lezing is ‘De politiek van de haat en de democratie van de hoop’. Ik weet niet wat ik me daarbij had voorgesteld maar niet een preek.

Want dat is wat we kregen. Een klassieke zwarte Amerikaanse dominee preek. Met retorische middelen die daarbij passen, zoals herhaling ‘This is the time ..’ en ‘Let me share with you’. Brooks hield eigenlijk gewoon zijn standaard verhaal om mensen te motiveren actief te worden, te blijven en waarom de NAACP daarin een belangrijke rol speelt.

Ik zag een paar mensen enthousiast knikken. Die voelden zich duidelijk ook geïnspireerd na een campagne waarin PvdA politici (en eigenlijk niemand) ook maar een vleugje inspiratie bood. Meer mensen zaten net als ik verbaasd te luisteren naar deze predikant, die, en dat is flauw, ik weet het, maar toch, een zwakke variant vormde op Martin Luther King. 

Het was een PvdA onderonsje, met vooral veel ex-functionarissen. De spreker had zijn verhaal toegesneden op punten waarop de luisteraars ‘amen’ of ‘halleluja’ moesten roepen, of klappen. Dat lukte maar matig en hij past zich snel aan. Ik geloof niet dat veel mensen vertrokken met het gevoel dat ze hier een lezing hadden gehoord die hen aan het denken zette.

Hoe kan een organisatie zo de plank misslaan? Ik vrees dat het antwoord ligt in een soort van perverse positieve discriminatie. Het is heel prima om iemand goed te horen uitleggen waarom black lives matter belangrijk is (en als die iemand in staat is ook kritische vragen over nut en noodzaak te beantwoorden, des te beter). Een zwarte predikant heeft een nuttige, zelfs een noodzakelijke functie, in een bepaalde omgeving. Hier was mijnheer Brooks een Fremdganger, een circus act als ik heel onbeleefd mag zijn. Hij vervulde geen nuttige functie in een Nederlandse omgeving. Sorry.

Het organiserend committee heeft de plank volledig misgeslagen. Deze mislukking was niet te wijten aan Brooks. Het was simpelweg een mismatch, hij had nooit gevraagd moeten worden. Voeg het maar bij de andere PvdA mislukkingen dit jaar.