‘Unfit for any office’. Liz Cheney draaide er niet omheen in de laatste sessie van de 6 januari commissie. De commissie vervulde zijn opdracht in de laatste dagen van het huidige parlement. Op 3 januari begint een nieuwe sessie waarin de Republikeinen de meerderheid in het Huis hebben en elk onderzoek naar Trumps staatsgreep de nek omdraaien. Mooi dat het op tijd klaar is.

Na de sessies van het afgelopen half jaar zijn de conclusies van de commissie niet verrassend. Het is goed dat ze er ook gevolgtrekkingen aan verbinden, namelijk het aanbevelen dat de misdadiger, die man in Florida, daadwerkelijk wordt vervolgd. Volgens de Wall Street Journal, die Trump verwerpt maar nooit iets goeds over Democraten kan schrijven, is dat niet meer dan ‘een inter office memo’. Van het Congres naar het ministerie van Justitie.

Dat is het en dat is alles wat het Congres kan doen. De minister van Justitie heeft al een onafhankelijke onderzoeker aangewezen om uit te zoeken of daadwerkelijke aanklachten gerechtvaardigd zijn. Het zou mooi zijn als het in elk geval tot officiële aanklachten kwam. Richard Nixon, de vorige crimineel in het Witte Huis, kwam er te gemakkelijk vanaf. Of het land gediend is met een proces hangt af, denk ik, van de mate waarin die onderzoeker in staat is de aanklachten eenvoudig te bewijzen. De 6 januari commissie heeft daarvoor goed materiaal aangedragen.

Gaat de Republikeinse Partij van opportunisten en kwezels nu echt afstand nemen van de staatsgreep pleger? Onwaarschijnlijk. Ze hadden het lef moeten hebben op 7 januari dan hadden ze het land en het politieke systeem de schade van de Big Lie kunnen besparen. Nu wachten ze gewoon tot Trump zichzelf buitenspel zet. Zelfs onder de huidige omstandigheden, met racisten en antisemieten op lunchbezoek durven ze nog niet tot echte uitspraken te komen.

Het is te gemakkelijk om nu te zeggen, net als in 1974: het systeem heeft gewerkt. Daarvoor is het systeem te kwetsbaar en te afhankelijk van moedige mensen als Liz Cheney en Adam Kinzinger. Ze zijn door hun eigen partij eruit gegooid omdat ze openheid van zaken wilden en dat zou voldoende moeten zeggen over deze Republikeinse Partij.

Conservatieve columnisten van de serieuze kranten monkelen over hun altijd al anti-Trump zijn en de vraag of de Republikeinse Partij weer gewoon de conservatieve, antibelasting, anti overheidspartij worden die hij vroeger was. Het probleem is dat we met een ontwikkeling van veertig jaar zitten. Ronald Reagan legde de bijl aan de wortel van de Amerikaans samenleving met praatjes over lage belastingen en automatische groei die de Wall Street Journal nog steeds verkondigt. Inmiddels zijn de inkomensverschillen extreem geworden.

De toon van de Republikeinen, al krassend sinds Nixons turn to the south, is sinds Newt Gingrich onverteerbaar ongeciviliseerd geworden. Het is daar dat de Republikeinen een verkeerde afslag namen. Mensen als McConnell en McCarthy zijn producten van deze partij. Ze claimen er ongelukkig mee te zijn (soms) maar ze hebben er niets aan gedaan en er stevig aan bijgedragen dat Amerika als los zand aan elkaar hangt.

Het is een mooie afsluiting van een jaar waarin de Democraten een onverwachte comeback maakten, of beter gezegd (want zoveel krediet verdienen de Democratische politici niet), de kiezers de Republikeinen de rekening presenteerden. Zoals ik eerder al vaak heb geschreven, Trump als persoon zal in 2024 geen factor meer zijn. Dat wil niet zeggen dat zijn politieke invloed niet door zal sijpelen. Ik zie bijvoorbeeld uit naar Trumps uithalen richting DeSantis. Niets beter dan de ene gevaarlijke gek in Florida de andere gevaarlijke politicus onderuit te zien halen.

Maar wat we niet hebben gezien is de vormgeving van een serieuze Democratische agenda om de macht in het Witte Huis te behouden en in een moeilijk senaatsjaar (2024) het congres te heroveren. Het is mogelijk dat een agenda pas komt met de kandidaten. Zo is het vaak gegaan. Het moet een agenda zijn die de Democraten niet ophangt aan de Sanders discipelen. Hun idealen zijn mooi maar electoraal dood in de pot.

Om kandidaten met agenda’s te krijgen moet er een opening zijn. Die kandidaten moeten zich kunnen ontwikkelen, kunnen profileren en presenteren aan het publiek. Het eerste vereiste daarvoor is de aankondigde van de bejaarde president in het Witte Huis dat hij niet in de markt is voor herverkiezingen. Ik kan niet goed inschatten of hij beseft wat het probleem is voor hemzelf, nu Trump als factor aanzienlijk minder kracht heeft. Biden dankt zijn presidentschap aan Trump. Wat mij betreft verlaten ze gezamenlijk het politieke toneel.