Achteraf had ik er spijt van dat ik deze toesprak heb gehouden. Ik had moeten zeggen dat gegeven de aanloop naar dat congres, het vrijwel onmogelijk was dat de bezoekers iets van mij wisten. Alle communicatie was gefrustreerd en de voorkeurkandidaat van het bestuur had de nodige hulp gekregen. Ik had moeten zeggen: beste mensen, jullie weten niet wat de keuze is. Dat komt door het bestuur. Ik trek me nu terug.
Ik heb dat toen niet gedaan en ik heb er soms (niet vaak gelukkig) nog wel eens spijt van.

Beste Democraten, zelfs de Telegraaf, de krant van wakker Nederland, vraagt zich nu af of er ruimte is voor een nieuwe liberale, sociaal liberale partij in Nederland. Het lijkt de vraag van het moment. Maar u en ik, wij weten het antwoord op die vraag al lang. Er bestaat een echte liberale partij, die hoeven we niet opnieuw op te richten. Dat zijn wij, dat is D66.

Toch komt die vraag niet uit de lucht vallen. Want wij kunnen het wel weten, we zijn er de afgelopen jaren uitzonderlijk slecht in geweest om onze identiteit uit te dragen. Het is waar, er bestaat een enorme behoefte aan een echte liberale partij in Nederland, vraag het om u heen.

Dat wij daar niet gebruik van kunnen maken – dat de vraag nog gesteld wordt, in plaats van het antwoord gegeven – dat is ons acute probleem. Ik wil uw voorzitter worden om een strategie uit te voeren om D66 zijn rechtmatige plaats in te laten nemen, om ons DNA, onze sociaal liberale grondslag te claimen. Als enige partij in Nederland.

Ik heb dit de feniks strategie genoemd, naar de mythische vogel die oprijst uit de as van het oude, nieuw maar met de ziel van wat hij achterliet. D66 moet zichzelf heroprichten, heruitvinden, moet als een feniks oprijzen. Dat kan niet als we gewoon doorgaan zoals we gewend zijn. Als voorzitter heb ik twee prioriteiten die naadloos met elkaar verweven zijn. Om te beginnen moeten we als D66 nu eens goed formuleren wat ons mens en maatschappijbeeld is. Waarop zijn onze richtingwijzers gebaseerd? Waarom vinden wij dat mensen heel goed voor zichzelf kunnen beslissen? Waarom zijn wij internationaal? Waarom stellen wij voortdurend vraagtekens bij de rol van de overheid? Dat komt omdat wij een idee hebben over hoe mensen een samenleving maken. Een liberaal idee, sociaal liberaal als u dat liever hoort, maar in mijn visie is echt liberalisme zowel sociaal als democratisch. Dat idee, die visie die aan onze beleidskeuzes ten grondslag ligt, die moeten we als D66, met zijn allen herformuleren. Als voorzitter zou het mijn prioriteit zijn ervoor te zorgen dat wij hier over een jaar staan met een goedgeformuleerd en helder beeld van onze partij, een beeld waarmee we onze leden kunnen begeesteren, oude leden kunnen terugwinnen en nieuwe leden kunnen werven. Want leden, dat is de basis van onze club. Vandaar het tweede deel van mijn strategie: ik wil dit herformuleren van onze wortels samen met u doen, samen met onze leden. Als voorzitter zal ik stad en land aflopen om met afdelingen, regio’s, platforms, overal waar D66’ers actief zijn, te praten over wat ons bindt. Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat wat ons bindt heel duidelijk zal blijken te zijn. We weten het best. Maar uit koudwatervrees voor grondslagen of ideologie formuleren we het nooit. Geen wonder dat mensen niet goed weten waar wij voor staan. Weten we het zelf wel? Of anders gevraagd: kunnen we dat in een kernboodschap neerleggen die aantrekkelijk, coherent en overtuigend is? Samen met de leden, oud leden en potentiële nieuwe leden wil ik ons gedachtegoed formuleren.

Twee prioriteiten die hand in hand gaan. Onze basisbeginselen herformuleren en dat allemaal samen doen. De twee zijn onlosmakelijk verbonden. Het proces van discussie, debat, uitwisselen van visie zal de hele partij, alle leden, een energie injectie geven. Het proces is belangrijker dan de procedures waar we als D66 zo vaak in verstrikt raken. Laten we met zijn allen, zonder restricties, onze wezensvragen neerleggen. Mijn derde voorstel is controversiëler, maar ook daarover zou ik het willen hebben met alle leden. D66 heeft een mooie en niet zo mooie veertig jarige geschiedenis achter zich. De naam zelf geeft de datering al aan. Zelf zou ik als deel van het feniks proces het hoofdstuk D66 in zekere zin willen afsluiten, duidelijk willen maken dat we die veertigjarige geschiedenis meenemen als fundament voor de uit de as herrijzende beweging maar als een voornamelijk afgesloten project. Ik zou daarom de naam D66, een merk dat grote schade heeft geleden en mogelijk niet meer zo verstandig is voor een geheel vernieuwd product, ter discussie stellen. Veel mensen met wie ik heb gepraat denken dat ‘liberaal’ een beladen term is, vol negatieve bijklanken. Ik betwijfel dat, er zit inherent sociaal en democratisch in en het zal niet gauw weer gebeuren dat we zo’n stroming kunnen claimen, ook in onze naam. Maar to the point: vraag u gewoon eens af en verplaats u daarbij in de kiezer. Welk label is beter te marketen: D66 of liberaal?

Dit is de weg die ik als voorzitter zou gaan: goed naar onszelf kijken en op basis van wat ons bindt de volgende verkiezingen ingaan. Die eensgezindheid is geen vanzelfsprekende zaak. Daarvoor is er de afgelopen jaren te veel gebeurd. Ook ik heb geen behoefte om al te veel achterom te kijken, maar ik weiger om zonder meer met het product van die achterliggende tijd akkoord te gaan.Een politieke partij is een club van leden. Dat is de grondslag van onze beweging. Daarom wil ik als voorzitter dat de leden maximaal betrokken zijn bij onze wederopstanding. Zonder leden gaat het niet. De feniks kan alleen oprijzen als hij van onderop komt, vanuit de basis. In Den Haag en Brussel hebben we onze vertegenwoordigers, de mensen die zich het vuur uit de schoenen lopen om dagelijks onze beleidsstandpunten uit te dragen. Gelukkig, al zijn het er minder dan we zouden willen.

Maar om hun positie te versterken en hun keuzes te helpen onderbouwen hebben we een actieve, levendigde, energieke partij nodig. Als vertegenwoordiger van de leden zal ik als voorzitter samen met onze politieke vertegenwoordigers onze kracht samenballen. Grass roots, leden, in een optimale combinatie met onze politieke gezichten. Die samenwerking is noodzakelijk. De een kan niet zonder de ander. De leden moeten Den Haag voeden, Den Haag moet de leden voeden.

Nederland heeft behoefte aan een sociaal liberale partij. Wij hebben behoefte aan die partij anders zaten we hier niet. Later we niet bescheiden zijn. Laten we gewoon die positie in de Nederlandse politiek claimen. Luid en helder. Zodat iedereen in Nederland weet waar wij voor staan, uit welke bron onze keuzes voortspruiten, aan welke slijpsteen ze kunnen worden getoetst.

We krijgen die kans om onszelf te heruitvinden nog maar één keer. Die keer is nu. Het politieke klimaat schreeuwt erom, onze partij moet die kans grijpen. Nogmaals, dat gaat niet vanzelf. We moeten keihard werken, allemaal. We gaan ons product, onze ideeën, goed neerzetten en weet u, dan verkoopt het zichzelf.

Ik vraag u om mij tot voorzitter te kiezen, als vertegenwoordiger van onze leden, met als opdracht om de opstand uit de as te verwerkelijken. Zodat binnenkort de vraag niet meer zal zijn of er behoefte is aan een nieuwe sociaal liberale partij maar hoe D66 erin geslaagd is om die vraag overbodig te maken. Wij zijn er, we hebben een historie die we meenemen, als de ziel van de feniks. Maar historie is niet meer dan dat, het nieuwe D66 is een partij die boven zijn eigen geschiedenis en zijn eigen problemen uit kan stijgen, simpelweg omdat we een mens en maatschappijbeeld hebben dat uniek is, dat aantrekkelijk is en dat zijn stem in het Nederlandse politieke spectrum ten volle verdient.

Als voorzitter wil ik mij enthousiast en vol energie inzetten om dit werkelijkheid te maken, samen met u, de leden. Als jurist, socioloog, journalist, entrepreneur en commentator kan ik een ruime inhoudelijke en organisatorische ervaring inzetten. Als eigen baas ben ik in staat er onredelijk veel tijd in te stoppen en ik ben van plan om dat ook te doen.

Hoe meer ik nadenk over het beeld van de feniks, hoe meer ik geloof dat het bij uitstek past voor D66. Ik vraag om uw vertrouwen om onze opstanding te helpen realiseren, als vertegenwoordiger van de leden. En juist daarom vraag ik om op uzelf te vertrouwen. Onze leden zijn onze kracht. Als voorzitter zal ik het een eer vinden om die kracht te optimaliseren.