Klopt helemaal

X Zit wel wat in, maar…

  Onzin

Op de terugweg van een cruise naar Mexico kwam ik bij de Amerikaanse douane in de langste rij terecht. Toch had ik niet de indruk dat er veel buitenlanders aan boord waren. Dat klopte, mijn rij bleek te bestaan uit Amerikanen zonder paspoort. De papieren waar ze mee stonden te zwaaien bleken birth certificates (geboorteakten). Had ik een paspoort? Dat wilden ze wel eens zien. Waar had je dat nou voor nodig?

Amerikanen zijn vooral gericht op hun eigen land. Allicht: het is groot genoeg om een heel leven in rond te reizen. Geen wonder dat 85 procent van de Amerikanen geen paspoort heeft. Ze komen niet over de grens en weten weinig van de rest van de wereld. Daar kunnen we ons over opwinden, maar probeer het in perspectief te zien. Neem Amerika als een groot uitgevallen Europese Unie en zie onszelf als Europese burgers. De meesten van ons zouden dan ook geen paspoort nodig hebben. En de gaten in onze kennis zouden onmiddellijk opvallen. Weten wij iets van Hongarije? Net zoveel, denk ik, als een Californiër van North Dakota.

Zijn Europeanen kosmopolitischer dan Amerikanen? In zijn algemeenheid lijkt me dat niet het geval. Het is waar dat Amerikanen in hun dagelijkse interesses nogal dicht bij huis blijven. Daarin onderscheiden ze zich niet van de rest van de wereld. Hun venster op die wereld is op z’n best het avondnieuws van de grote televisienetwerken. Die besteden net zoveel aandacht aan het buitenland als het gemiddelde NOS-Journaal, en dat is niet veel. Denkt u nu echt dat bewoner van Weert of Enschede meer weet van de wereld dan die van Dayton, Ohio, of Phoenix, Arizona? Ik geloof er niets van.

Binnen Amerika zijn Amerikanen behoorlijk mobiel, althans, dat wil een ander cliché. Ze hebben de ruimte en als het hun ergens niet bevalt, dan huren ze een U-haul, een verhuiswagentje, en vertrekken. Dat betekent niet als vanzelf dat ze veel van het land hebben gezien. Sterker, de meeste Amerikanen zijn niet geweldig bereisd in hun eigen land. Zo groeide mijn vrouw op in Los Angeles en studeerde ze in Washington. Wat er allemaal tussenin lag, dat had ze enkel vanuit het vliegtuig gezien.

Gebrekkig geografische kennis

Het is waar dat de meeste Amerikanen na 11 september moeite hadden om Afghanistan op de kaart te vinden. Dat Saddam een kwaaie vent was, dat wisten ze wel. Waar hij woonde was echter een klein raadsel. Maar dit soort gebrek aan kennis hebben Amerikanen gemeen met de meeste mensen in de wereld, Europeanen niet uitgezonderd. Amerikanen hebben weinig reden om zich te verdiepen in de wereld. Dat laten ze graag over aan de politici.

Vorig jaar belde ik de abonnementenafdeling van Foreign Affairs, een vakblad voor buitenlandse politiek. Een telefoonnummer in Florida. ‘Linda Miller, how can I help you?’ ‘Aflevering niet ontvangen,’ zei ik. ‘Mag ik uw zipcode?’ vroeg Linda beleefd. ‘Ik bel uit The Netherlands,’ antwoordde ik. ‘Hmm, is that a country?’ klonk het aan de andere kant. ‘Kunt u het even voor me spellen?’

Jazeker, de gemiddelde Amerikaan heeft geen idee waar Nederland ligt en verwart zomaar Kopenhagen met Amsterdam. George W. Bush mag premier Balkenende ontvangen als zijn grootste vriend, van Nederland weet hij waarschijnlijk helemaal niets. We steken daar graag de draak mee. Maar gebrekkige geografische kennis is geen Amerikaans monopolie. Als Nederlanders erover zeuren, vraag ik hun altijd of ze weten wat de hoofdstad van Montana is, of makkie die van New York. Aanwijzen waar Kentucky ligt, of Iowa, of Louisiana? Ik zou er geen geld op zetten dat een Nederland het zou kunnen.

Maar ik zal niet ontkennen dat de geografische kennis van veel Amerikanen inderdaad abominabel is. Zo constateerde in november 2003 een werkgroep van de Amerikaanse regering, naar aanleiding van 9/11, dat er enorme gaten zitten in de kennis van de rest van de wereld, en dat geldt niet alleen voor president Bush. Uit een onderzoek van de National Geographic Society bleek dat de helft van de Amerikaanse tieners op een kaart van Amerika de stad New York niet kan vinden. Zestig procent kan Groot-Brittannië niet aanwijzen. Kashmir? Welke twee landen ruziën daarover? Ik denk dat veel Nederlanders daar ook het antwoord op schuldig blijven, zelfs bij een meerkeuzevraag, net als 36 procent van de jonge Amerikanen. Maar je schrikt toch wel als blijkt dat dertig procent van de Amerikaanse jongeren de Stille Oceaan niet kan vinden. Zelfs niet met een kaart voor hun neus.

Het is mogelijk dat George W. Bush, oorlogspresident maar geen held in wereldkennis, van deze provinciale nood een deugd maakt. Zijn campagnefunctionarissen hameren op het feit dat zijn tegenstander John Kerry vloeiend Frans spreekt en in Zwitserland heeft gewoond. Je zou denken dat het helpt om wat talen te spreken als president van de wereld, maar de Republikeinen gebruiken het juist tégen Kerry. Bewijst het niet dat die Kerry gewoon een rijke snob is? Wie zou er willen stemmen op Jean François Kerry? Lieten de Fransen ons niet lelijk in de steek met Irak? ‘Stinking cheese eating monkeys’, zoals de Simpsons, die eminente cultuurcritici, het formuleerden. Dat weten ze wel, maar waar Frankrijk ligt…