Tja, blij dat Amerika er is, maar onverdroten stellen dat het een kracht ten goede is, valt moeilijk vol te houden.

   Klopt helemaal

X Zit wel wat in, maar…

   Onzin

Er valt veel te zeggen voor deze stelling, vraag het maar aan mensen die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt. Evengoed kun je opmerken dat Amerika regelmatig zijn eigen doelstellingen van vrijheid en democratie in de weg zit, vraag dat maar aan mensen die in Chili, Argentinië of in Midden-Amerika onder dictaturen hebben geleefd. Maar al te vaak leidde Amerikaanse interventie in de wereld tot disfunctionele autocratieën en kleptocratieën. Te denken valt aan de Filippijnen, Cuba, Nicaragua, Haïti en Mexico, maar de lijst is onaangenaam lang. Laten we zeggen dat Amerika niet altijd voldoet aan zijn eigen hoge eisen.

Maar stel de vraag eens op een andere manier: zou de wereld er beter uitzien als Amerika zich er niet mee bemoeide? Misschien op heel korte termijn wel, al zou ik mijn hand niet in het vuur durven steken voor de bedoelingen van landen als Frankrijk, Rusland of China. Maar over de lange termijn moet je vaststellen dat de Verenigde Staten Europa minstens twee keer heeft gered van zijn eigen slechte eigenschappen en Zuidoost-Azië van het expansionisme van Japan. Te verdedigen valt dat in de grote veldslag tussen autoritair communisme en democratische kapitalisme het eindresultaat de vijftig jaar Koude Oorlog toch wel rechtvaardigt. Ik zou het niet zonder nuances willen verdedigen, maar toch… In 1948 stond West-Europa aan de rand van de afgrond. Het was andermaal Amerika dat het oude continent redde. Had het anders gekund dan met vijftig jaar Koude Oorlog? Vast, maar dat soort retroactief herschikken van de geschiedenis is wat al te gemakkelijk.

Beste bedoelingen

Maar hoe zit het dan met Vietnam, met Irak? Om te beginnen valt over de intenties die Amerika in beide landen had, nogal te twisten. Zelf kan ik de redenen erachter wel begrijpen en deze vanuit Amerikaanse perspectief zelfs wel rechtvaardigen. De uitvoering is een ander verhaal. Kwam Amerika met de beste bedoelingen? Ik denk het wel. Niet totaal onbaatzuchtig, dat is teveel gevraagd. Natuurlijk had Amerika belangen te verdedigen. Maar als je vraagt waarom Amerikaanse burgers bereid waren hun president te volgen, waarom soldaten bereid waren te dienen en te sneuvelen, dan zie ik vooral idealisme.

Ik zal niet met vliegende vaandels alle aspecten van het Amerikaanse buitenlandse beleid van de afgelopen zestig jaar verdedigen. Maar ik zal het ook niet honderd procent afkatten. Onder moeilijke en moeilijk in te schatten omstandigheden heeft Amerika beleid gemaakt, is te hulp gekomen, heeft actie ondernomen, terwijl dat niet per se hoefde. Sterker, terwijl Amerika zich eigenlijk liever niet met die wereld bemoeide. Waarom deden Amerikanen dat? Als je ervan uitgaat dat Amerika hoogstaande en idealistische doelstellingen heeft, zat je meestal goed en een paar keer goed fout.

Als Amerika er niet geweest was of als het land zich afzijdig zou hebben gehouden, was de wereld er dan beter aan toe geweest? Ik betwijfel het. Liever heb ik een imperiaal neigende grootmacht met illusies van almacht maar met de best mogelijke idealen en meestal redelijke resultaten, dan een imperiaal handelende grootmacht die alleen maar uit is op dominantie en onderdrukking. De intenties van de Amerikanen zijn meestal goed, de uitvoering laat vaak te wensen over. Maar zijn er landen met een beter track record?