De psycho in het Witte Huis had geen beter signaal kunnen geven dat hij wetenschap, feiten en deskundigheid aan zijn laars lapt door zelf het door medici afgeraden malaria medicijn in te nemen.

Het is natuurlijk de vraag of deze pathologische leugenaar de waarheid vertelt. Zou hij het echt innemen? Of is het alleen maar weer flauwekul om straks te zeggen: zie je wel, ik krijg het virus niet dus het werkt. Zei ik altijd al. Het vertelt veel over deze regering dat je deze informatie met een zak zout moet nemen. Zijn dokter heeft alleen nog maar gezegd dat ze erover gepraat hebben…

Wat het wel weer bevestigt is dat de regering-Trump geen donder geeft om de adviezen die ze zelf uitbrengt. Gouverneurs moeten beslissen over open of sluiten, Trump roept tuig met automatische geweren op om die gouverneurs te dwarsbomen en versterkt het corrupte narratief dat het hier gaat om bescherming van grondrechten.

De regering legt een mager en onduidelijk advies neer over de voorwaarden voor heropening van de economie per staat maar houdt zich er zelf niet aan. En moedigt moorddadige en politiek corrupte gouverneurs als Kemp van Georgia aan om zich niet aan die regels te houden. Kemp reageert in dezelfde leugenachtige sfeer door statistieken te publiceren die een daling van corona-infecties zouden laten zien maar bij nadere beschouwing een hutspot van dagen blijken te zijn, zo bijeensprokkelt dat het resultaat een curve omlaag is, terwijl die in werkelijkheid op zijn best vlak is. Goed voorbeeld in Washington doet volgen.

Niemand hoeft zich zorgen te maken om de bijeffecten van Trumps medicijngebruik, zij het dat ik onder geen voorwaarde voor november die evangelische kwezel en pathologische hielenlikker van een Mike Pence in het Witte Huis zou willen. Hij zou met goodwill die hij niet verdient nog in staat zijn om de verkiezingen in het Republikeinse voordeel om te buigen. Zoals ik tijdens de capriolen van de Bush-Cheney bende hoopte dat kleine Bush gezond zou blijven zodat zijn kwade genius niet ook formeel de macht kon overnemen, zo hoop ik op een goede gezondheid voor de psychopaat die bij volle bewustzijn in november moet worden weggestemd.

De Trump-nonsens rondom de WHO is deel van de afleidingsmanoeuvre van de psycho om zijn domme aanhang te laten vergeten dat niet de WHO maar hijzelf zes weken tussen eind januari en half maart verkwanselde. Maar het onderstreept weer eens de roekeloze en destructieve ondermijning van wereldwijde organisaties die de VS nu tot doelstelling heeft genomen.

Ondertussen worden inspecteurs van ministeries die de vrijheid van onderzoek zouden moeten hebben, bij bosjes ontslagen en vervangen door acolieten. Het meest recente slachtoffer is de inspecteur in het State Department die op verzoek van de minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo (over evangelische leugenaars en hielenlikkers gesproken) werd ontslagen. De redenen worden geleidelijk aan duidelijk. De inspecteur onderzocht een corrupte wapendeal met de Saoedische moordenaars, ingestoken door de lobbyisten van Rathyon die nu hun eigen lakei hebben in de vorm van de minister van Defensie, een voormalig lobbyist voor het bedrijf. Ook zou de inspecteur onderzoeken of Pompeo misbruik heeft gemaakt van assistenten om hen boodschappen te laten doen en de hond uit wandelen te nemen en of hij ongerechtvaardigd reisjes naar Kansas maakte om de optie van een senaatsrun daar open te houden. En, oh ja, of mevrouw Pompeo altijd mee moet.

Ook ondertussen roepen de Trump-jongens, een dubbele Fredo Corleone act (dom en corrupt in het kwadraat) allerlei flauwekul. Biden is een pedofiel – oh, grapje. Het coronavirus is na 3 november ineens verdwenen, wink, wink, de Democraten zijn ervoor verantwoordelijk. Deze ontaarde kleuters krijgen nota bene tegen enorme kosten bescherming van de secret service.

In Nederland wordt Obamagate, de flauwekul campagne van Trump tegen zijn obsessie, de president van het goede voorbeeld, alleen opgespeeld door de Telegraaf die zijn reputatie als broddelkrant uitbreidt door lieden als Leon de Winter en Wierd Duk hun op onkunde en kwaadwilligheid gebaseerde beschuldigingen te laten marketen. Oh ja, ook de Amerikaanse ambassadeur steunt deze onzin uit het rechtse samenzweringskamp. Maar een krant als de Telegraaf is blijkbaar de schaamte voorbij.

Ook in Nederland klaagt SGP baas Van der Staaij dat het gesloten houden van kerken lijkt op het dwarszitten van gelovigen. Dit is dezelfde onzin die evangelische zeloten in de VS uitkramen. Er is geen enkele reden het te verkondigen en Van der Staaij zou zich moeten schamen dat hij op deze manier de evangelische populist uithangt, nou ja, de zwarte kousen populist.

China houdt niemand voor de gek. Xi kan 2 miljard aan de WHO geven maar zijn goodwill is kwestieus. Er zijn weinig mensen die Xi zoveel beter achten dan de psycho. Nou ja, de psycho zelf natuurlijk die in een eerder stadium nog vertelde hoe goed hij en Xi kunnen opschieten en hoeveel bewondering hij voor de man heeft.

Pete Hoekstra, Trumps ambassadeur in Nederland, neemt het niet zo nauw met de waarheid. Daarin is hij een goed volger van zijn baas. Vanaf zijn benoeming heb ik me afgevraagd of ik respect voor zo iemand moet hebben (hij hoorde bij de islamofoben in de VS die riepen dat in Nederland auto’s en politici werden verbrand en dat we ‘no go’ areas hadden). In een interview met toenmalig corresponent  Wouter Zwart ontkende Hoekstra dat hij dat ooit gezegd had.

Zwart was ad rem en goed voorbereid genoeg om de uitspraken bij zich te hebben op film. Hoekstra stond in zijn hemd. Hoekstra was ook een ferm verdediger van de leugens van de Bush-Cheney bende waarmee ze de oorlog in Irak, Amerika’s grootste blunder aller tijden, verdedigden.

Terug naar die vraag: moet je respect voor zo iemand hebben? Ja, voor het ambt. Zoals je respect moet hebben voor het ambt van president van Amerika. Maar niet noodzakelijk voor de personen die dat ambt uitoefenen. Niet dus voor Hoekstra, niet dus voor Trump. Ik herinner me dat een boekhandel in Amsterdam een bijeenkomst in 2017 afgelastte omdat mensen weigerden te komen als Hoekstra er was. Ik zou ook niet gegaan zijn. Mijn goede collega Maarten van Rossem heeft er minder problemen mee. Hij vond een dialoog met deze man, ik meen in in de Industreele Club, geen probleem.

Zo maak je je afwegingen.

Ik kom er op omdat de onvolprezen Tom Jan Meeus ons vandaag in de NRC nog eens herinnert aan deze man, die zich laat interviewen door Robert Jensen, die zichzelf graag ziet als vooruitgeschoven post van de rechts radicalen in Amerika. Jensen is zijn eigen Fox News. Goed dat Meeus ons scherp houdt.

De Trump-campagne is in volle gang. Nu de economie als positieve factor is weggevallen, kan de psycho alleen maar negatief campagne voeren. Dat wil zeggen, zondebokken en doelwitten bedenken. Nou ja, bedenken. Het zijn eerder automatische reflexen.

China is de meest voor de hand liggende zondebok. Wat we ook mogen vinden van de Chinese slipperigheid en de Trump jaloers stemmende vaardigheid om de feiten verborgen te houden, het doet niets af aan de zes weken die Trump tussen eind januari en half maart verspilde met het uitkramen van nonsens en het nalaten beleid te ontwikkelen.

Obama is een favoriet doelwit van deze gefrustreerde man. Zijn obsessie met een van de beste presidenten sinds, pak weg, Harry Truman, is alles consumerend. En terecht, in de vergelijking is Trump een malloot, iemand die mislukte presidenten als Buchanan en Andrew Johnson van de laagste posities gaat verdringen. Obama oogt steeds beter.

Obamagate, wat het ook mag zijn – Trump definieert het niet maar verwijst naar de kranten, die natuurlijk niet te vertrouwen zijn – vat dit allemaal mooi samen. Dat Trump is gekozen met hulp van de Russen en dat de regering-Obama toen ze dat aan kaak wilde stellen erop uit zou zijn om de psycho en zijn bende onderuit te halen, past helemaal in het denken van de onvermurwbare Trump aanhangers. Die lui zonder mondmasker die vergezeld van tuig met automatische wapens demonstreren tegen Democratische gouverneurs. Terzijde: 17 van de 1500 demonstranten in Michigan, twee weken geleden, hebben nu corona.

Het zal allemaal niet helpen. Het koppelen van Uncle Joe Biden aan China lijkt me minder kansrijk dan het nog eens uitmelken van de Oekraïne-strapatsen van diens domme zoon (maar die komen ongetwijfeld ook aan de orde). Afkeer van China is op dit moment geen partij-issue. En Obamagate zal alleen even mallotige commentatoren als Leon de Winter overhalen tot de stevige stukken die hij niet schreef toen Trumps coronabeleid incompetent bleek.

Biden laat weinig van zich horen. Dat is, denk ik, verstandig. Zolang Trump dagelijks laat zien dat hij niet geschikt is – met, pak weg, een racistische uitval tegen een journaliste (het is inmiddels amusant om te zien hoezeer de psycho van zijn stuk raakt als hij met vrouwen wordt geconfronteerd), zolang de aantallen doden blijven oplopen, de zielepoten hun mannelijkheid tonen door mondmaskers te weigeren, zolang de minister van Justitie de rechtsstaat corrumpeert (daar hoor je De Winter niet over) hoeft Biden niets te doen.

We zeggen wel dat het in een campagne zaak is je tegenstander te definiëren voordat hij dat voor jou doet. Biden kan stil blijven zitten. Trump definieert zichzelf en sinds eind januari pakt dat niet lekker voor hem uit. Straks moet hij ook nog iets zeggen over een sterke vrouw naast Biden – dat kan alleen maar problemen opleveren voor een mysogene racist.

ΩCorona observaties

Donald Trump, ongeduldig en zonder consistentie want zonder intellectuele diepgang, krijgt straks de slechtste van alle werelden gepresenteerd. Door de lockdown is de economie in een zware depressie terecht gekomen. Door het te vroeg opheffen van die lockdown zal het aantal doden nog sterk oplopen.

Een lose-lose scenario. En depressie, en doden. De doden lopen nu op in de counties waar Trump-kiezers wonen.

Ik kan er niet veel meer over zeggen. Ik stel het alleen maar vast. Met de besmetting in het Witte Huis, nota bene van de echtgenote van de superracist en xenofobiefluisteraar Stephen Miller, rukt het virus op naar het hart van het probleem. Geen mondkapje te bekennen, afstand fictief of facultatief, baas die het stoer vindt om net te doen of hij als echte man het virus moedig tegemoet treedt. En een vicepresident die hem naäapt. Ik zou zeggen, dichtgooien die tent. Totale lockdown.

2) Over Flynn. Wat moet je erover zeggen? Minister van Justitie Barr corrumpeert de rechtsstaat. Obama heeft gelijk. Maar Flynn was niet de eerste keer dat hij dat deed en het zal niet de laatste keer zijn. Let op de verkiezingen.

3) Ik begrijp trouwens niet goed waarom het aantal van 60.000 doden steeds met Vietnam werd vergeleken. De afgelopen jaren gingen 60.000 Amerikanen per jaar dood aan de opioid-crisis. Die vergelijking hoor ik nooit.

4) Over Bas Blokker, NRC correspondent

Ik heb nog geen uitgesproken oordeel over Bas Blokker als correspondent van de NRC. Wel merk ik dat hij wat mij betreft wat al te vriendelijk is voor Trump. Vaak ook zijn de koppenschrijvers schuldig aan vreemde tournures zoals in onderstaand geval. Eerder zag ik een kop, als ik me goed herinner, die zei dat Trump de gouverneurs het recht  gaf om op eigen gezag beleid te maken terwijl dat niet aan de psycho was om te geven maar gewoon in de grondwet staat. Ook vreemd is dat ze Verenigde Staten in meervoudsvorm gebruiken, iets dat sinds de burgeroorlog niet meer usance is. Ik kan in de NRC geen ingezonden brieven schrijven omdat ik af en toe een opiniestuk schrijf. Daarom hier maar.

In zijn artikel over gouverneur Whitmer van Michigan noemt Bas Blokker niet een derde reden (of wellicht de belangrijkste reden) waarom Donald Trump haar als doelwit neemt: Trump kan niet overweg met prominente vrouwen. Het mooiste voorbeeld is Nancy Pelosi die keer op keer Trump weet te ontregelen, simpelweg door zich niet te laten afblaffen of overbluffen.

Trump wordt daar zenuwachtig van. Zo ook met Whitmer. Het is typerend voor deze president dat hij zijn mysogenie en privé-frustraties in de weg laat staan aan beleid om de burgers van Michigan te helpen.

Jammer dan ook dat Blokker niet vertelt waarom deze vulgaire president haar ‘deze vrouw uit Michigan’ noemt. Dat is omdat hij in eerste instantie weigerde iemand aan wie hij een hekel heeft bij naam te noemen en dat voor een vrouw des te meer geldt. Jammer ook dat Blokker evenmin vermeldt dat Trump dit kleuterschoolgedrag vertoonde in een oproep aan vicepresident Pence, formeel de chef van de Corona-taskforce, om haar, ‘that woman’ niet op te bellen.

Overigens is de onderkop (ongetwijfeld niet van Blokker) niet juist. Trump maakt haar niet de corona-zondebok en dat staat ook niet in het verhaal. Die rol heeft hij voorbehouden aan China, zoals Blokker in het artikel zegt. En ten slotte, het is niet zo dat Whitmer zomaar een kandidaat kan worden voor het vicepresidentschap. Ze is dat al.

5) Frits Abrahams schrijft over de gigantische rotzooi die Amsterdammers de laatste weken opstapelen bij hun vuilnisverwerkers. Voorjaarsopruiming. Inderdaad.
We mogen ook vaststellen dat handhaving van andere dan corona regels verdwenen is. Zelden zag ik zoveel scooters op verboden fietspaden rijden.

Ik was bezig met een lang artikel over de teloorgang van Amerika, over de realisering dat het land dat we kenden, dat we liefhadden (sommigen van ons) voorgoed is verdwenen. Er zijn niet zoveel publicatiemogelijkheden meer en ik moet eerlijk zeggen dat ik ook geen puf heb om het verhaal pasklaar te maken of me dat financieel kan veroorloven. Vandaar dat ik het zo maar publiceer.

Laten we het onderkennen: het Amerika van vroeger komt niet meer terug. Het land dat de wereld leidde, een voorbeeld was van democratische waarden en economische dynamiek is niet meer. We hebben dan ook geen andere keuze dan ons denken over Amerika te veranderen. Zelfs voor degenen die van het land houden, tot wie ik mezelf reken, is het onontkoombaar de conclusies te trekken die zich de afgelopen jaren hebben opgedrongen.

Het is niet de coronacrisis die tot deze bespiegelingen leidt, zelfs niet de vulgaire, haatzaaiende president die sinds januari 2017 in het Witte Huis zit. De trends lopen al veel langer maar beide crises, of het samenvallen van beide, maken duidelijk dat we een point of no return hebben bereikt. Ik weet niet wat ‘het nieuwe normaal’ gaat worden maar normaal was al heel lang niet waar we Amerika van kenden.

Amerika vertoont alle kenmerken van een derde wereld land , inclusief het beschamend lage niveau van de leiders ervan. David Shipler, de journalist die als correspondent in Moskou de laatste jaren van de Sovjet Unie meemaakte, noemt de VS een ‘vierde wereld land’. Dat zijn landen die ooit leidinggevend en respectabel waren maar zijn vervallen tot bananenrepublieken.

Sinds begin jaren tachtig staat de groei van inkomen in de lagere inkomensgroepen stil. Tegelijkertijd is de groei van de hoogste tien procent geëxplodeerd. Deze lange termijntrend is nog verergerd door de crisis van 2008 en de reactie van de Amerikaanse samenleving erop. Zeven miljoen Amerikanen raakten hun huis kwijt, tientallen miljoenen waren bang alles te verliezen. De banken werden gered, de burgers werden verwaarloosd. Hoewel dit grotendeels is te wijten aan de Republikeinen die Obama’s stimuleringsbeleid uitkleedden en dwarsboomden, valt het de Democraten te verwijten dat ze al die jaren weinig aandacht besteedden aan wat later de boze blanke kiezer werd genoemd. Hillary Clinton had deze mensen in 2016 niets te bieden, behalve de stupiditeit om een groot deel van hen een ‘basket of undesirables’ te noemen.

Geen talent

Klagen over de kwaliteit van de Amerikaanse politici is van alle tijden. Tocqueville stelde al vast dat mensen die werkelijk een talent hebben dat in de bruisende economie te gelde maken. Wie de voorverkiezingen en verkiezingen van 2016 en 2020 zich zag ontrollen, kon dat gebrek aan kwaliteit gemakkelijk vaststellen. Niemand onderscheidde zich. Het is geen nieuw probleem en misschien ook niet het grootste probleem. Want zelfs capabele leiders kunnen van dit land geen succes meer maken.

Bill Clinton was getalenteerd maar ongedisciplineerd, Barack Obama stak en steekt met kop en schouders uit boven de rest. Maar zelfs Obama kon in het politieke klimaat dat zich in Amerika had ontwikkeld geen ijzer met handen breken. Het Amerikaanse politieke systeem leent zich voor obstructie en dat is het enige waar de Republikeinse Partij goed in is. Na de verkiezingen van 2010 moest Obama zich beperken tot kleinere initiatieven, maar ook al voor die tijd ondermijnden de Republikeinen in de senaat (waar niet een gewone meerderheid gold maar je 60 van de 100 stemmen nodig hebt) zijn pogingen de klappen van de crisis van 2008 te dempen.

Misschien krijgt Amerika de politici die het verdient. De coronacrisis heeft andermaal laten zien dat een niet gering deel van de Amerikanen ongelooflijk dom is. Je kunt ze van alles wijsmaken en er is een bende van kwaadwillende lieden die daar gebruik van maakt, president Trump voorop.

Het is verleidelijk te denken dat een andere president met meer fatsoen en meer communautaire idealen Amerika kan redden. Het vergt meer dan het ‘terug naar normaal’ dat Joe Biden aanvankelijk in zijn campagne hanteerde. Biden zal niet de verandering brengen die nodig is, misschien kan zijn vicepresident dat straks wel. Franklin Roosevelt voerde in 1932 campagne op een fantasieloze, traditionele agenda en toonde zich als president creatief en krachtdadig. Het is nooit te laat voor optimisme hoewel dat inmiddels nauwelijks realistisch lijkt.

Een gesegregeerd land

Amerika is een gesegregeerd land en dan heb ik niet over ras. De mensen die het goed vergaat hebben nauwelijks contact en vaak ook geen compassie met de vele Amerikanen die nauwelijks het hoofd boven water kunnen houden. Ze wonen in verschillende wijken, gaan naar verschillende winkels, ervaren een verschillend dagelijks leven. Ze stemmen anders, dat wil zeggen, het overgrote deel van de lage inkomens stemt niet. De rest wordt bedrogen. Neem de belastingverlaging voor de rijken (die van 2001 of die van 2016, maar laten we dichtbij blijven): daar had Trump geen campagne op gevoerd. Sterker, niets van wat in de campagne van 2016 een rol speelde is door hem als prioriteit opgevoerd, met uitzondering van zijn immigrantenhaat. In de praktijk is er een grote discrepantie tussen de agenda’s waarop politici worden gekozen en wat ze daadwerkelijk doen.

Ik heb lang betoogd dat de VS een samenleving is die steeds meer als los zand aan elkaar hangt. Mensen die het goed hebben, hebben het goed. Ze keren zich af van de mensen die het slecht hebben. Het orgaan dat een samenleving samenhang geeft door taken te vervullen die anders blijven liggen, de overheid, is in de VS systematisch uitgekleed nu sinds vijftig jaar conservatieve ideologie het Amerikaanse beleid bepaalt. Conservatief is een misplaatst woord hier. Conservatieven zouden voorzichtiger met hun samenleving omspringen dan deze anti-overheidsactivisten voor wie niets heilig is dan hun eigen portemonnee.

In zijn stemgedrag sinds 1970 is de Republikeinse Partij verder afgedwaald naar rechts dan de Democraten naar links zwierden; ik zou zelfs eerder betogen dat links in Amerika sinds de jaren zestig op apegapen ligt. Je kunt te hoop lopen tegen de Republikeinen en ze dragen een zware verantwoordelijkheid maar dat neemt niet weg dat de Democraten medeverantwoordelijk waren, met name in de jaren negentig. Onder Clinton hervormden ze het sociale stelsel, stemden ze in met verregaande deregulering van het financiële systeem en misdaadbestrijding die leidde tot overvolle, geprivatiseerde gevangenissen, alles onder vlag van triangulering of derde weg opportunisme. Ziektekostenverzekering hielpen ze naar de mallemoer. De Democraten maakten in de culture wars die ze mede aanjoegen ook de fundamentele fout om zich te concentreren op onderwerpen als geslacht, ras en seksuele identiteit in plaats van klassieke sociaal economische onderwerpen.

Politieke polarisatie groeide sinds 1980 en volgens de historicus Walter Scheidel in The Great Leveller volgde de ontwikkeling van de hoogste inkomens tussen 1913 en 2008 vrij nauw de mate van polarisatie, maar met een vertraging van ongeveer tien jaar.

Beperking van de opkomst en het moeilijk maken om te stemmen werkt sterk in het voordeel van de hoogste inkomens. In de verkiezingen van 2008 en 2010 was opkomst nauw gerelateerd aan inkomen. In 2010 bracht slechts een kwart van de armste huishoudens hun stem uit terwijl de helft van de burgers met inkomens boven de 150.000 dollar dat deden. Zelf heb ik de neiging om inkomensongelijkheid, hoe onaangenaam en vulgair de graaizucht van bestuurders ook mag zijn, ondergeschikt moet zijn aan armoedebestrijding. Laten we zeggen dat ik me minder druk zou maken over inkomens van meer dan een miljoen, laat staan over die van tientallen miljoenen, als het percentage armen in het rijkste land van de wereld sterk was afgenomen tijdens dit graaifestijn. Het is een schande dat het rijkste land van de wereld nog steeds zoveel armen en kanslozen kent.

Geen ideologische grondslag

De coronacrisis laat zien dat er geen sprake is van een ideologische grondslag voor Amerikaans beleid. Bernie Sanders en anderen mogen te hoop lopen tegen neoliberalisme, de crisis toont eens te meer dat de drijvende kracht voor degenen die de macht hebben puur eigenbelang is. Donald Trump is enkel bezig met zijn populariteitscijfers en zijn herverkiezing, de Republikeinen onder leiding van Mitch McConnell dienen enkel de belangen van sociaal conservatieve belangengroepen en van hun geldschieters, de ondernemingen melken het systeem, zelfs in een crisissituatie, burgers laten zich opnaaien met argumenten die suggereren dat het gaat om grondwettelijke vrijheden. Er is niets ideologisch aan, het gaat puur om de macht en om wat je met die macht kunt doen. De Republikeinen gebruiken niet eens meer het argument van vrije markten, wereldhandel en burgerlijke vrijheden. Ze hebben de pretenties opzijgezet. Trump zelf erkende dat als de kiesrechtregels zonder beperkingen werden toegepast, geen Republikein meer verkiezingen zou winnen.

Trump won met opzijzetten van het Republikeinse establishment. Maar binnen de kortste keren schaarde de hele partij zich achter een president die misschien wat ideeën had die hen tegenstonden maar die gewoon deed waarvoor zij macht nodig hebben: belastingen verlagen, regulering ondermijnen en de rechtelijke macht voor de lange termijn in hun zak stoppen. Politiek rechts voert al decennia veldslagen tegen de federale overheid en zuigt al decennia het geld weg voor effectief algemeen beleid. De samenleving is uiteengevallen, geholpen door een president die verdeeldheid aanjaagt en gebruikt als dagelijks politiek middel. Het land, de kiezers, ook zijn kiezers, zijn cynisch, wantrouwend, elkaar verwerpend, en hebben geen beeld van een gezamenlijke toekomst.

We hebben het niet over de zichtbare corruptie van Trump die de overheid rekeningen stuurt voor gebruik van faciliteiten, of die paaseieren verstopt in belastingmaatregelen die onroerend goedboeren zoal hijzelf en zijn schoonzoon bevoordelen, of van de Republikeinse senator Burr die medio februari zijn aandelenportefeuille opschoonde nadat hij uitgebreid gebriefd was over de zich ontwikkelende coronacrisis. Omkoping of geld onder de tafel gebeurt niet veel meer dezer dagen. Corruptie van politici is subtieler en dieper. Belangengroepen hebben andere manieren gevonden om wetgevers in te kapselen en hun invloed ondermijnt de democratische open samenleving.

Dit is de derde crisis deze eeuw. Het begon met 9/11. Het onmiddellijke gevolg was nationale eenheid en solidariteit, het eindresultaat was verdeeldheid, verspilling en verkwanseling van Amerikaanse reputatie, zowel binnenlands als buitenlands. In 2008 redde het congres het financiële systeem maar toen het aankwam op structurele veranderingen om de factoren die de crisis hadden veroorzaakt aan te pakken, gebeurde er weinig of niets. De bankiers werden gered, bleven arrogant en zeven miljoen Amerikanen verloren hun huis. Een blijvend gevolg was de polarisatie van de samenleving – niet de politieke polarisatie maar degenen die goed af waren en weinig last hadden van de crisis van 2008 en degenen die er nooit meer uit kwamen. Waarom zou het nu beter aflopen?

Je kunt niet anders dan diep pessimistisch zijn. De politieke elite is disfunctioneel, zelfzuchtig en kortzichtig. Zelfs de beste van het stel, Barack Obama, liep vast. De economische elite is bezig met zelfverrijking, uitbuiting van de zwakke kanten van de Amerikaanse samenleving of het kopen van appartementen in New York of landgoederen in Nieuw Zeeland. Er is geen intellectueel leven dat doordringt in de samenleving.

Niemand verbaast zich erover dat de hulpprogramma’s die het congres opzet in de coronacrisis onmiddellijk worden uitgekleed door ondernemingen die er geen recht op hadden en geen probleem hebben met wat neerkomt op diefstal uit de publieke pot. Natuurlijk moesten de gewone burgers die hun baan en hun ziektekostenverzekering kwijtraakten wachten terwijl bonusgraaiende ondernemers miljoenen aan staatssteun kregen, zonder veel voorwaarden, want dat hadden hun lobbyisten en politici wel bedongen.

Het beeld van neonazi’s met automatische geweren in het gebouw van het congres van Michigan – alles legaal en door de racist in het Witte Huis gekwalificeerd als ‘goed volk’ – zegt het allemaal. Het is een onontkoombaar gevolg van een president die wetenschap onzin vindt en iedere tweede zin van een leugen voorziet. Historici weten dat polarisatie een vast deel is van het Amerikaanse politieke systeem maar nooit was er een president, een partij, die de ene helft van Amerika tegen de andere helft opzette. Zelfs de presidenten in de aanloop naar de burgeroorlog waren niet zo grof. Amerika heeft zijn deel aan slechte presidenten, is misschien zelfs overbedeeld maar gered door zijn politieke systeem. Het had echter nooit een president die dagelijks verdeeldheid zaait en een toch al wankelend gevoel van samenleven structureel ondermijnt. Niet omdat hij er ideeën over heeft maar omdat hij het kan. Niemand houdt hem tegen. Zo gaat dat in een bananenrepubliek.

Zoals ik verwachtte gaat Joe Biden de komende week weer helemaal besteden aan het rechtbreien van zijn gemankeerde antwoord op de Tara Reade klacht. Je weet hoe het gaat aflopen: een commissie of verstandig persoon die zijn archieven in Delaware doorploegt. Moet niet al te moeilijk zijn, het beperkt zich tot 1993. Wat is Bidens probleem?

Niet dat het ertoe doet, het is nu ons probleem. Hij is al een uitzonderlijke zwakke kandidaat, dit maakt het allemaal veel erger.

Zelfs die kwezel van een Mike Pence weet wanneer je de terugtocht moet blazen. Hij droeg geen mondkapje toen hij de Mayo Clinic bezocht en geeft nu toe dat dit fout was. Stop de persen: iemand in de regering-Trump geeft toe dat hij iets verkeerd deed. 

Gouverneur De Wine van Ohio draaide ondertussen zijn order dat de burgers mondmaskers moeten dragen in winkels fluks terug. Niet omdat hij het verkeerd gedrag vindt, integendeel, maar omdat hij zich realiseerde dat de order niet te handhaven is. Nou ja, handhaving zal leiden tot provocaties van precies dat tuig dat in Michigan met automatische geweren rondloopt. Daar valt niets aan te winnen. Dus krabbelde De Wine terug.

Ondertussen heeft in Nederland Baudet moeite om zijn eigen racistische en antisemitische groepjes onder controle te houden. Zijn retoriek, zijn stellingnames nodigen dit soort corporale kluchten onder dito leden uit. Hij kan er niet van weglopen. Zijn onwelriekende gedachtegoed en zijn eigen optreden lopen eigenlijk wel aardig parallel met die racistische white supremacy idioten in Michigan. 

Iedere keer als ik iets over Baudet lees, moet ik weer denken aan die foto waarop hij de rechtse provocateur Milos Yiannopoulos omarmt. We wisten wat ons te wachten stond. Foute man, foute vrienden.

Het CDA, ook zo’n club zonder leervermogen, vindt het geen sta in de weg om weer eens goed samen te werken. De ervaring met Wilders was zo goed, doen we nog een keer! Het CDA is een partij geworden die geen rol meer heeft in de politiek en die ook niet verdient. Het midden verdwijnt verder. 

Tja, en die opportunist van een Krol en zijn bejaardensoos. Hollandse politiek op zijn best. Je ziet trouwens ook hoe goed de Nederlandse Turken zijn geïntegreerd: ook zij vallen ruziënd over persoonlijke zaken uiteen. Nou Baudet nog. Hij houdt van oud-Hollandse tradities.

Het is frappant en behoorlijk verontrustend hoe de fabeltjes van Trump het publieke debat sturen, zelfs leiden. De psycho heeft een zondebok nodig die de aandacht afleidt van zijn eigen falen in de zes weken tussen eind januari en half maart toen hij eindelijk doorhad dat de coronacrisis een crisis was.

China is nu de gebeten hond. Trump heeft vanzelfsprekende zondebokken: de Democraten, de media en China. In die zin is er niets nieuws aan de hand. China was ook al verantwoordelijk voor de ‘hoax’ van klimaatverandering. Het lijdt geen twijfel dat China de uitbraak van het virus totaal verkeerd heeft behandeld. Zoals dat gaat in een autoritair regime verborgen lokale autoriteiten slecht nieuws totdat het niet meer verborgen kon blijven – een soort Chinees Trumpistan.

Maar wat we nu zien is dat Trump en zijn buikspreekpop Mike Pompeo zonder enig bewijs de samenzweringstheorie rondpompen dat het coronavirus in een Chinees laboratorium is gemaakt en ontsnapt is. Trump riep dat hij bewijs had en leverde het niet. Pompeo riep dat hij bewijs had maar was het tegelijkertijd helemaal eens met de inlichtingendiensten die geen bewijs konden vinden.

Het doet er allemaal niet meer toe. De hele wereld, niet alleen de Amerikaanse dommeriken, verlangen nu dat de Chinezen bewijzen dat het niet uit een laboratorium is ontsnapt. In Buitenhof gisteren was dit ook een onderwerp van discussie. Terwijl het echte onderwerp zou moeten zijn hoe een Amerikaanse president, onze grote bondgenoot, voor electoraal gewin een soort economische koude oorlog opstart (die warme tonen zal krijgen als China de kans schoon ziet om Taiwan lastig te vallen), babbelden de gasten over Trumps beschuldiging en dat het echt onderzocht moest worden.

Nou zal niemand het oneens zijn met de stelling dat het ontstaan van dit virus onderzocht moet worden, maar dat is geen discussie onderwerp. Het gebeurt al lang. Sterker, een lab in Texas werkt samen met het lab in Wuhan om dat uit te zoeken. Mag niet meer van de psycho. Het is waar dat China te weinig openheid toont, maar dit soort van confrontatiepolitiek in de pr-sfeer helpt niet om daar doorheen te breken. En openheid aan de kant van de VS wordt gecompromitteerd door de leugens van Trump en Pompeo.

De ironie – niet besteed aan deze twee – is dat China hun optreden juist weer kan gebruiken om eigen burgers af te leiden van eigen falen. Zie dit artikel in Politico. Nu dat ik erover denk, dit is vast een samenzwering. China en Amerika werken samen om elkaar af te kammen, zodat ze binnenlands hun eigen falen kunnen verhullen. Verklaart alles! Bovendien lijkt China nu inderdaad een veiliger plek dan de VS – of het centrum van Tilburg.

Maar terug naar het publieke debat: ineens gaat het daar weer over. Niet over Trumps falen. Niet over het leggen van verantwoordelijkheid bij de staten die hij vervolgens ondermijnt door protesten te steunen. Niet over zijn kwalificatie van confederale vlaggen, swastika’s en automatische wapens dragend tuig als ‘goede mensen’. Niet over zijn oproep aan de gouverneur van Michigan om een deal met deze lui te sluiten.

Inmiddels zit de VS aan 70.000 doden en de pieken in de fly-over staten moeten nog komen, versterkt door het negeren van de lockdown. Het zet je als waarnemer in een vervelende positie. Je hoopt dat het aantal doden beperkt blijft, anderzijds hoop je dat de onverantwoordelijke gekken gestraft worden voor hun gedrag door hoge aantallen besmettingen. Het is een live experiment. Als staten als Georgia, Iowa en Alabama wegkomen met het opheffen van lockdown en het niet leidt tot meer coronagevallen dan zal bij de tweede ronde van het virus de oproep om lockdown des te slechter worden opgevolgd.

Trump veroorzaakt moral hazard. Niet alleen in zijn eigen land maar ook bij mij. Je hoopt dat het allemaal leidt tot grote ongelukken. Geen goede state of mind. 

In Nederland hebben we een ‘intelligente lockdown’. Dat denken we tenminste. Het probleem is dat intelligentie een bedreigd goed is, ook in Nederland. Volle stadscentra terwijl het advies uitdrukkelijk is dat niet te doen. Rutte zal moeten onderkennen dat er niets valt te beginnen met niet intelligente burgers. Wat dan? Ik vermoed dat we de risicokant opgaan, met ook hier een moral hazard. Als eigengereid optreden van opstandige burgers niet leidt tot meer coronagevallen dan hebben ‘ze’ gelijk.

Biden deed vanochtend wat werd verwacht: hij legde een verklaring af over de aanklacht van aanranding die een ex-werkneemster deed.

Hij ontkende dat het gebeurd was. Wist uiteraard ook niet waarom de klaagster iets anders meent. 

Biden vroeg om publiek maken van de aanklacht in de National Archives, als er een dergelijke aanklacht zou zijn. 

Hij verzette zich tegen een onderzoek van zijn archieven.

Is het genoeg? Nee, want er zijn zoals ik gisteren betoogde geen goede uitkomsten.

Ik kan al wel voorspellen dat zijn archief wel degelijk bekeken gaat worden, door een wijze man die niet van partijdigheid kan worden verdacht. Als Biden dat meteen had aangekondigd was het voorlopig stil geworden, nu gaat de media aandacht nog door tot hij dat onderzoek aankondigt.

Schade? Nog niet. Maar het is nog niet voorbij.

Mike Pence is niet alleen een onbeschaamde hielenlikker maar ook een politicus die weet uit welke hoek de wind waait. Na zijn optreden in de Mayo Clinic zonder mondmasker kreeg hij zoveel kritiek dat hij bij een bezoek aan de GM fabriek er wel een droeg. De held heeft zijn punt gemaakt: Republikeinen dragen geen mondkapjes. Nu mag hij ze weer wel dragen, als ze zijn voorgeschreven. De grote vraag: gaat de psycho zelf mondkapjes dragen als hij weer buiten het Witte Huis campagne mag voeren? Ik kan het me moeilijk voorstellen.

Campagne voeren, dat is het enige wat de president doet. Zijn poging om een oorlog van woorden (het gaat meer worden dan dat) met China te beginnen door zonder enig bewijs te roepen dat het coronavirus in een laboratorium in Wuhan is ontstaan, is wel heel erg doorzichtig een campagne truc. Ik ben benieuwd hoe ver hij hiermee komt. 

De slimmeriken in het Witte Huis hebben bedacht dat ze Joe Biden moeten koppelen aan China. Hij zou ‘soft on China’ zijn, ook hier wel heel doorzichtig de oude truc die Republikeinen al decennia tegen Democraten gebruiken, alleen was het toen de Sovjet Unie. Hoe dat moet gaan weet ik niet. Trump is zo vaak zo vriendelijk geweest over zijn grote vriend Xi (en een roedel andere autoritaire leiders of dictators) dat elk verhaal over Biden onmiddellijk Trumps omarming van Xi tegenover zich krijgt.

Het is niet zozeer een wanhoopsoffensief als een gevolg van een gedachte die ons genie in het Witte Huis in zijn lege hoofd heeft gekregen: niets werkt en ik moet altijd iets of iemand hebben om de schuld te geven. Ergo: China. Hij dreigt zelfs de rente op staatsobligaties (China financiert al twintig jaar Amerikaanse tekorten) niet meer te betalen. Senator Lyndsey Graham, een hielenlikker die de kluts kwijt is, stelde zelfs voor de obligaties te cancellen, zo’n beetje zoals Argentinië dat doet. Dat Mike Pompeo Trumps spelletje speelt is inmiddels niet meer verrassend. Nooit heeft een minister van Buitenlandse Zaken zo in zijn hemd gestaan als Pompeo.

De psycho wil ook schadevergoeding van China voor het achterhouden van informatie. De reactie kan alleen maar zijn: kunnen de Amerikanen ook schadevergoeding van Trump krijgen voor het zes weken lang ontkennen dat er iets aan de hand was? De staat Missouri heeft China al aangeklaagd, ze kunnen beter Trump aanklagen.

Het is allemaal Spielerei, allemaal onzin van een kat in het nauw. Maar er zitten gevaarlijke kanten aan. Niet alleen in de relatie met China en waar dat toe kan leiden, maar vooral ook in Trumps wens dat de inlichtingendiensten het ‘bewijs’ leveren dat het virus inderdaad in een lab is gemaakt en is ontsnapt. Nu zal blijken of en hoeveel de kwaliteit van de inlichtingen is ondermijnd door Trumps beleid. Hij heeft mensen die het verstandig vonden om ongekleurde informatie te geven ontslagen en zijn eigen onderknuppels erneer gezet. De informatie die ze verscheidene keren gaven in januari over het dreigende virus werd door de psycho genegeerd. 

Dat wordt nog leuk. Als de inlichtingendiensten nu Trump van dienst zijn en opzet claimen (onderwijl hun bronnen geheim houdend – moet nou eenmaal, zeggen ze) dan gelooft werkelijk niemand dat (nou ja, Pompeo en Fox News, die wel). Als ze hem niet het bewijs leveren en hij blijft roepen dat hij het bewijs wel heeft, dan heeft hij een probleem. Nou ja, een probleem van geloofwaardigheid, maar dat is voor deze zinkende idioot niet echt een probleem. Hij zal China blijven aanvallen, en de Democraten, en wie dan ook, als hij maar een zondebok heeft voor zijn eigen falen. We gaan leuke maanden tegemoet. Hoe lang blijven ruggengraatloze maar ambitieuze Republikeinen Trump steunen? Langer dan je zou denken, maar er komt een punt waarop het aantrekkelijk wordt om afstand te nemen.

Toevallig (wat heet toeval?) las ik vorige week het boek van Walter Scheidel, The Great Leveler. Violence and the History of Inequality from the Stone Age to the Twenty-first Century. Het paste in mijn leespatroon over ongelijkheid en de kwetsbaarheid van democratieën maar had ineens grote actualiteitswaarde omdat een van de vier ‘levelers’ die Scheidel in de geschiedenis ziet de pandemie is (de andere zijn oorlog, revolutie en ineenstorting van de staat). De vaststelling dat na de Tweede Wereldoorlog tijdens een periode van zo’n 25 jaar een soort ideale gelijkheidsverdeling bestond, met hoge belastingen voor de rijken en de opbouw van een verzorgingsstaat, is door Piketty aangetoond. Net als Scheidel, die Piketty bewondert, stelt die auteur dat ongelijkheid voor alles een politieke beslissing is. Een samenleving besluit om ongelijkheid te laten groeien, zoals dat in de VS gebeurde onder diverse Republikeinse presidenten. Kan deze pandemie daar verandering in brengen? Lees Scheidel daarover in The Guardian.

In deze context las ik ook Bas van Bavels De onzichtbare hand. Hoe markteconomieën opkomen en neergaan waarin hij betoogt dat het niet vanzelfsprekend is dat onze huidige markteconomie blijft voortdraven. Met voorbeeld uit het verleden en, aan het einde van het boek, een beschrijving van de huidige tijd legt hij indicatoren neer die aangeven wanneer zo’n succesvolle markteconomie op zijn einde loopt. De corrumpering van het politieke system door de rijken is de meest duidelijke, leidend tot ongelijkheid, nutteloze investeringen en ondermijning van regulering. Een interessante stelling om op te kauwen. En dat doe ik.

Zonder terughoudendheid kan ik het boek van David Runciman, The Confidence Trap. A History of Democracy in Crisis from World War I to the Present aanbevelen. Het dateert uit 2013 en de auteur voegde in 2017 een nieuw nawoord toe maar zijn verhaal over hoe democratie een instabiel, zwabberend systeem is dat moeilijk besluiten kan nemen maar als het tot actie komt dat wel goed doet omdat het fouten kan erkennen en onderkennen. Autoritaire regimes handelen sneller maar zijn vaak (altijd) niet in staat te erkennen dat ze iets fout hebben gedaan. China en de autoritaire kant van de psychopaat in Washington, plus de daden van gouverneurs als Cuomo en Newsom gaven het boek een bijtende actualiteit. Runcimans How Democracy Ends staat op de lijst, ongetwijfeld een pessimistischer verhaal in het Trump-tijdperk.

Runciman gebruikt Alexis de Tocqueville en diens Democratie in Amerika (vooral deel II) als kapstok voor veel observaties. Dat intrigeerde me des te meer omdat ik Tocqueville herlees, dit keer in het originele Frans (don’t ask). Democratie en de gevarenzone waarin we ons bewegen maken de Franse historicus/socioloog actueel en tegelijk zit hij zo ver weg dat je je niet moet ophangen aan zijn verhaal zoals sommige conservatieven doen.

Inequality van Anthony Atkinson was wat technischer. Ik moest me ertoe zetten om het gedetailleerd te blijven lezen. Op mijn stapel ligt nog het nieuwe boek van Piketty, Capital and Ideology, dik en zwaar als een baksteen. 

Ook dik en zwaar was het nieuwe boek van Hillary Mantel in haar serie over Thomas Cromwell en Henry VIII, The Mirror and the Light. Ik heb genoten van de eerste twee delen (Wolf Hall en Bring up the Bodies) maar ik moet zeggen dat deze baksteen wat zwaar op de maag lag. Concreet: Mantel had een betere editor verdiend. De kleine 900 bladzijden bewezen mijn handzame en niet strikte maar meestal kloppende stelling dat elk boek van meer dan 500 pagina’s slecht geschreven en/of geëdit is. 

Ik las de eerste 300 pagina’s met interesse, de zijpaden en details accepterend die deel zijn van Mantels stijl. Daarna werd het werk om het boek door te ploegen, tot de laatste 200 pagina’s waarin Cromwell in de sfeer van haat, retributie en executie zelf met zijn hoofd op het hakblok komt. Jammer, als je sterren moest geven dan zou ik het op drie uit vijf houden – ik neigde naar twee, maar daarvoor is Mantel een te goede schrijfster.