Willem Post en een mij onbekende vermeende deskundige toeteren bij WNL, de Telegraaf omroep, dat het censuur is dat de Amerikaanse stations de leugens van Trump niet willen uitzenden. Want vindt de Clingendael expert, ook als hij leugens vertelt is het nieuws.

Zelden zo’n onzin gehoord. Niet als die leugens duidelijk zijn en onderdeel van een strategie om een burgeroorlog te ontketenen.

Het is geen recht van de president, van welke president dan ook, om live uitgezonden te worden. En waarom moeten de media een man die zonder enige basis het democratische proces in zijn land frustreert en besmeurt (wat zijn leugens, vroeg de andere expert. Tja. Als je de feiten verdraait, bijvoorbeeld), waarom moeten de media dat uitzenden?

Er zijn al heel wat vermeende deskundigen komen opdraven de afgelopen dagen. Deze twee kunnen we afserveren. Erger dan dat, schande. Dat WNL dit soort lui een podium geeft en dat de presentatrice die wel redelijke praat uitsloeg werd weggeblazen. Tja, journalistiek sneeuwt wel eens onder bij wakker Nederland.

Aan het begin van de zomer kwamen 250.000 motorrijders bijeen in South Dakota, de Sturgis Motorcycle Rally. Dat doen die lui ieder jaar en coronavirus of niet, ze wilden ermee doorgaan. De autoriteiten en de ondernemers in South Dakota, voor wie deze jaarlijkse jamboree een belangrijke bron van inkomsten is, stonden voor de afweging of ze de zaak moesten afgelasten en een verloren jaar hebben of door moesten laten gaan met alle risico’s vandien.

De rally ging door. South en North Dakota zijn nu de twee staten met het hoogste aantal doden per 1000 inwoners van heel de VS, dat toch al aan kop loopt in de wereld.

Ik denk dat we hier een sleutel hebben om te begrijpen waarom veel mensen het ongelooflijke coronabeleid van Trump en de desastreuze cijfers negeerden en liever luisterden naar zijn boodschap dat hij de economie open zou houden. Opnieuw had Trump met zijn gutfeeling de zaak goed ingeschat: voor Amerikanen die geen sociaal vangnet hebben (alle Amerikanen dus) is het risico van een stilgelegde economie groter dan het risico corona op te doen en dood te gaan.

Als bijna 70 miljoen Amerikanen stemmen op een president die in ogen van buiten een onacceptabel beleid heeft gevoerd op corona terrein dan ligt hier de reden waarom de peilingen ook feit zaten: we onderschatten de wens naar wensdenken. Hopen dat de epidemie overgaat en ondertussen proberen te overleven. Overleven is lastig in dit Amerika en ja, een open economie biedt daartoe meer kansen.

Er waren andere redenen voor de verkeerde inschatting maar ik denk dat dit een van de belangrijkere is. Onder die andere redenen het even onbegrijpelijk beklijven van de kwalificatie ‘socialist’ met Joe Biden. Dat is een erfenis van AOC en Bernie Sanders maar vooral een succes voor Trump die er die boodschap eindeloos ingehamerd heeft bij de reactionaire Hispanics in Florida, veelal afkomstig of met wortels in Cuba en Venezuela. Totaal verkeerd ingeschat door de Democraten, misschien ook door de peilers.

Mijn eigen gedachte is ook dat de Democraten door een inhoudsloze campagne te voeren maar zich te concentreren op het wegkrijgen van Trump, gecombineerd met de bovenstaande corona analyse, zichzelf inde voet schoten. Sleepy Joe mag niet direct een succes geweest zijn, het idee dat deze Democraten niets te bieden hadden als alternatief (op zijn slechtst Sanders achtige hervormingen) was voldoende om de Republikeinse kiezers op koers te houden.

En dan is er simpelweg de machtsfactor. Senatoren die hun ziel aan de duivel hebben verkocht, zoals Lyndsey Graham, Ted Cruz en de meer politiek opportunistische Mitch McConnell, slaagden erin de simpele vraag voor te leggen: geef ons de macht om die Democraten tegen te houden. Vreemd voor ons misschien dat die vraag resoneerde, maar dat deed hij.

Onthutsend is ook de reactie van Wall Street en de financiële elite: blij dat er verdeeld bestuur is, dan kan er niets gebeuren. Dit zijn waarlijk mensen die niets om hun land geven. Alsof er niets moet gebeuren. Alsof niet belastingen omhoog moeten. Alsof de economie geen steuntje nodig heeft, vooral op het individuele burger niveau. Het is beschamend, maar voorspelbaar.

Het ziet er op dit moment naar uit dat de Democraten via Georgia alsnog hun meerderheid in de senaat zouden kunnen bereiken. Maar twee zetels in een run off, dat wordt een harde campagne met geen garantie voor succes.

Niet alleen de presidentsverkiezingen en de senaat vielen tegen voor de Democraten. Op de slippen van hun slechte vertoning, of, als u wilt, op de slippen van Trump, behielden Republikeinen vrijwel alle meerderheden in staten waar die op het spel stond, en alle gouverneursposten. In Montana kregen ze er nog een bij.

Waarom is dat belangrijk? Dit was een jaar van de volkstelling, wat betekent dat de congresdistricten opnieuw worden ingedeeld. In veel staten gebeurt dat door het staatscongres en Republikeinen zijn uitzonderlijk goed in het zodanig indelen dat ze er voordeel bij hebben.

Dat heet gerrymandering – iedereen kent die term zo langzamerhand.

Hieronder een eerder artikel dat ik erover schreef. Ik weet niet meer waarom het onbreekt in mijn ABC van de Amerikaanse politiek, maar bij deze.

Ook als iedereen die ervoor in aanmerking komt mag kiezen garandeert dat nog niet dat de verkiezingen eerlijk zijn in een bredere zin. In de Verenigde Staten kunnen de staten zelf hun kiesdistricten indelen. Ze doen dat steeds opnieuw na de volkstelling die eens in de tien jaar gehouden wordt (in een nul-jaar, straks weer in 2020). Er zijn geen vaste regels voor en dus is ook de indeling deel van de politiek.

Politici delen hun kiesdistricten graag zo in dat ze het maximale voordeel opleveren voor hun partij. Dat kan betekenen dat je alle waarschijnlijk Republikeinse kiezers zodanig spreidt over de kiesdistricten (steeds zestig procent) dat ze bijna altijd een Republikein opleveren. Of je groepeert je tegenstander zodanig dat hun district bijna honderd procent Democratisch is. Dat garandeert één Democratische zetel maar maakt de omliggende districten minder Democratisch. In Misssissippi zijn alle zwarte kiezers in honderd procent zwarte kiesdistricten gegroepeerd, wat hen een paar zetels garandeert maar minder dan wanneer ze hun invloed in meer districten konden doen gelden.

Het is een oude Amerikaanse gewoonte, gerrymandering genaamd naar Elbridge Gerry die in 1812 gouverneur was van Massachusetts. Hij deelde de staat zo in dat zijn Democratisch-Republikeinse partij er het meest van kon profiteren, wat één district opleverde dat leek op een salamander die zich om de halve staat heen krulde. Aan de combinatie van salamander en gerry danken we gerrymander.

Meer factoren spelen een rol maar het is een van de redenen dat de Democraten in 2014 voor het Huis van Afgevaardigden 47 procent van de stemmen haalden (landelijk) maar slechts 43 procent van de zetels. Met 52 procent van de stemmen slokten de Republikeinen 57 procent van de zetels op. De bescherming die de Republikeinen voor zichzelf hebben ingericht betekent dat volgens het Cook Political Report slechts 37 van de 435 zetels in het Huis echt op het spel staan.

De Republikeinse winst in 2010 – het tussenjaar waarin Obama flink werd afgestraft – had langdurige gevolgen. Dat was ook het plan. In 2008 besloten Republikeinen alles op alles te zetten op de staatsregeringen én het Huis. Hun programma heette Redmap, Redistricting Majority Project. In de tussentijdse verkiezingen van 2014 wisten ze hun winst verder uit te bouwen. De Democraten kunnen het zichzelf verwijten: ze kwamen simpelweg niet opdagen bij die tussentijdse verkiezingen. In 2014 nam slechts 36,6 procent van de geregistreerde kiezers de moeite om te stemmen en de meesten van hen waren Republikeinen die heel goed wisten wat er op het spel stond.

Het netto effect is dat het midden is verdwenen. Gematigde Republikeinen die door Democratische kiezers uitgedaagd konden om wat naar het midden op te schuiven, zijn weggewerkt door de eigen partij. Met het creëren van veilige districten is hun grootste gevaar dat ze op rechts uitgedaagd worden in de voorverkiezingen. Het project in 2010 zocht de staten waar de staatswetgever en niet een commissie de districten bepaalt met een Republikeinse gouverneur die de wetgeving niet van een veto zou voorzien. Slechts zes staten gebruiken niet partijdige commissies: Arizona, Iowa, Californië, Washington, Idaho en New Jersey. Deze travestie is een van de redenen dat de mening van de meerderheid van de Amerikanen in het Congres lang geen meerderheid vindt.

Een mooi illustratief schema hoe het werkt:

Georgia is nu de meest interessante staat. Bijna klaar met tellen, Trump ligt 20.000 stemmen voor. Maar hier speelt zich ook de senaatsrace af die mogelijk de Democraten alsnog een meerderheid kan geven. Senator Purdue moet meer dan 50 % halen om een run off in januari te voorkomen. De laatste keer dat ik keek lag hij op 50,1 % met een trend omlaag. Het zou mooi zijn maar ik kan deze dag niet prijzen voordat hij werkelijk voorbij is. Als Georgia naar Biden gaat is het voorbij voor Trump.

Dat geldt in zekere zin ook voor Arizona en Nevada waar de voorsprong van Biden niet groot genoeg is om zeker te zijn van een overwinning. Pennsylvania doet dat in de overtreffende trap. Kortom, ik geloof het als het zie. Biden staat er beter voor dan Trump maar een overwinning is allesbehalve gegarandeerd.

Ondertussen lopen de Trump aanhangers in Pennsylvania te roepen dat het tellen moet stoppen (u moet weten dat het Republikeinse congres in die staat had verboden om voor 3 november de mail ballots te tellen, vandaar de achterstand), terwijl ze in Arizona roepen om alles te tellen. Opportunistisme (de woorden intellectuele consistency werden op CNN genoemd, maar geen van beide hebben we de afgelopen vier jaar gezien) is de Trumpistani niet vreemd.

Oh ja, en ze hebben ook wapens bij zich. Voor de zekerheid. Of zo.

Een Biden presidentschap zou niet revolutionair zijn, allesbehalve, maar zou in elk geval ministers benoemen die geschikt zijn en toegewijd aan hun ministerie, Amerika terugbrengen in de Parijs Akkoorden, de Iran deal en mogelijk de Transpacific Trade Pact, een oude favoriet van me. Biden zou Brussel snel bezoeken. Hij zou zich gedragen.

Het is teleurstellend maar een feit dat er geen blue wave is, niet eens een kleine wave. Maar het is een feit. We zullen ermee moeten leven. Maar kleine Bush en Trump hebben beide met superkleine meerderheden in het kiescollege verregaand beleid doorgevoerd. Je moet er rigoureus en hard voor zijn. De lessen van Mitch McConnell moet je leren. Er hard ingaan.

Er is hoop.

Het ziet er naar uit dat Trump zijn toevlucht moet nemen tot rechtszaken en andere juridische middelen om de uitgebrachte stemmen niet allemaal te laten meetellen. Het interessante is, denk ik, dat het Supreme Court hem minder welgezind zal zijn dan hij zou hopen.

Het idee was om Amy Barrett snel erin te zetten, juist voor deze zaken. Maar het hof als zodanig heeft behoorlijk zijn vingers verbrand in 2000. Vooral Sandra Day O’Connor had achteraf spijt dat ze zich hadden laten gebruiken.

Het zou mij niet verbazen als dit hof, omstreden als het is met Gorsuch op een gestolen zetel, Kavanaugh being Kavanaugh en Barrett erdoor gedrukt, zal luisteren naar Opperrechter John Roberts. Die is meer bezorgd om het aanzien en het draagvlak van het Supreme Court in het land dan om Trump te helpen president te blijven.

Het is een vraag die Trump zich niet gesteld zal hebben: waarom zouden de rechters Trump steunen? Of anders geformuleerd, waarom zouden door Trump benoemde rechters anders oordelen dan niet door hem benoemde rechters, zeker als het gaat om een zaak waar de president overduidelijk de democratische normen met voeten treedt?

Eenmaal benoemd hebben rechters niets te maken met de ideeën van degene die hen benoemde. Sterker, ze konden wel eens heel duidelijk laten zien dat ze onafhankelijk zijn. Zij moeten uiteindelijk nog dertig jaar door, terwijl Trump onder alle omstandigheden bezig is met zijn laatste trucje.

Morgen in de Standaard

‘They can’t catch us’ wordt de slogan van Donald Trumps tweede termijn. Met deze woorden, historisch onpresidentieel, eiste de president dinsdagavond de overwinning op nog voordat alle stemmen geteld waren. Trump ratelde een lijst staten af, suggererend dat het verschil al zo groot was dat de Democraten hem niet meer konden inhalen ook al waren honderdduizenden stemmen nog niet geteld. Om de zaak verder op te spelen, of, zoals zelfs geschokte conservatieven zeiden, olie op het vuur te gooien, zou hij het Supreme Court vragen het tellen direct te laten stoppen.

Het was een typisch Trump bravoure stukje, dat de verkiezingsuitslag vergiftigt. Niet alleen is het ondemocratisch niet alle uitgebrachte stemmen te tellen, in het federale systeem van de VS gaan de staten over de regels. Het Supreme Court heeft niets te zeggen totdat op staatsniveau alle middelen zijn uitgeput. Trump had Florida 2000 in zijn hoofd, toen het tellen werd gestopt en denkt dat het Supreme Court dat altijd kan doen. Hoe dat ook zij, zijn onthutsende toespraak bepaalt het verhaal: hij heeft gewonnen en de overwinning wordt hem ontstolen. Als hij gewoon wint zal dit optreden hem schade toebrengen, als hij verliest is het een recept voor geweld van zijn zwaarbewapende aanhang.

De toespraak was ook onthullend. Het was een voorbode van wat ons te wachten staat. Ontketend, voorzien van een mandaat, geholpen door een Republikeinse meerderheid in de senaat, zal president Trump zijn autoritaire instincten verder kunnen botvieren. Hij wordt omringd door ja-knikkers, zijn partij geeft geen kik, Trumps ‘gut feelings’ zullen de doorslag geven. We zagen een presidentschap zonder vangrails, het wordt een narcistische trip die Amerika permanent zal beschadigen.

Zelfs als Joe Biden wint, was dit een dramatische uitslag voor de Democraten. Ze zijn er niet in geslaagd zorg over of afkeer van Trump om te zetten in een meerderheid van stemmen. De enorm veel hogere opkomst bestond blijkbaar niet alleen uit Democraten maar ook uit gemotiveerde Republikeinen, iets wat de peilingen wellicht verkeerd inschatten.

Het betekent ook, kort en goed, dat de helft van de Amerikanen graag verder wil met deze president. Dit laatste is een onontkoombaar feit en het daagt ons van buiten Amerika uit om ons beeld over Amerika en de Amerikanen bij te stellen. Blijkbaar is Donald J. Trump niet zo afzichtelijk voor veel Amerikanen als hij voor buitenstaanders is. We moeten onderkennen dat we weinig begrijpen van het land of misschien altijd een verkeerd beeld hadden. Of wellicht bestaat het oude Amerika niet meer.

Volgens exitpeilingen had Trump succes met zijn boodschap dat hij de economie weer op de been kan helpen. Dat was altijd zijn sterkste kaart, al voor corona, maar zeker nu, bij mensen die ervoor kiezen het coronavirus te negeren. Dat samengaan hebben we misschien onderschat: mensen die het coronavirus negeren vinden zijn chaotische beleid op dat terrein helemaal niet slecht en rekenen op hem om de economie open te houden en weer te doen bloeien.

Geef Trump krediet. Hij blijft geniaal (en gevaarlijk) in het aanboren van onderhuidse sentimenten. Met zijn anti-mondkapje, het-gaat-vanzelf-over en ik-heb-het-virus-verslagen houding shockeert hij de goegemeente maar charmeert zijn achterban. Met zijn maandenlange tirade tegen stemmen per post en het steeds weer herhalen dat hij alleen kan verliezen door fraude, heeft hij ook de basis gelegd om nu die fraude daadwerkelijk te claimen. Zijn kiezers zullen zeggen: zie je wel, daar waren de Democraten altijd al op uit. En dat terwijl het juist Trump was die dat altijd al van plan was. Law and order verdween van het pallet maar was al voldoende ingeslepen om effect te hebben.

Of de economie het goed kan blijven doen op het lagere niveau na de coronacrisis is een open vraag. Mocht Trump winnen dan zijn belastingverhogingen uitgesloten en zullen de gigantische tekorten elke vormen van actief overheidsbeleid verlammen. Dat is problematisch gezien de investeringen die Amerika nodig heeft: in infrastructuur, in onderwijs, in gezondheidszorg. Wint Biden dan zullen de Republikeinen in de senaat alle beleid traineren zoals ze de afgelopen tien jaar hebben gedaan. De bottom line is dat de stagnatie zal doorgaan.

Dit alles heeft directe gevolgen voor de rest van de wereld. Een land dat zo met zichzelf bezig is, zoveel interne problemen kent en zoveel onenigheid, kan de wereld niet leiden. De meeste Amerikanen vinden dat prima. Trump boort hier het isolationisme aan dat altijd sterk was in Amerika. Het betekent dat Europa meer en meer zelfstandig diplomatie moet bedrijven en zijn eigen broek op moet houden op het gebied van defensie.

Ten slotte biedt deze uitslag, met deze president en met zijn bruuske manier van het claimen van de overwinning, reden tot zorg over het democratisch gehalte van de Verenigde Staten. Trump heeft de normen in de afgelopen vier jaar behoorlijk verlegd – verlaagd zouden de meeste waarnemers zeggen. Nog eens vier jaar, met de wind in de zeilen van een erkenning door de kiezers tegen alle voorspellingen in, zullen die normen verder aantasten. Ook hier moet de wereld ongerust toekijken. Hoe kunnen we met dit voorbeeld China aanspreken of de autoritaire leiders in onze achtertuin, in Hongarije, Polen en Turkije?

‘They can’t catch us’ zegt het allemaal. Het is ‘they’ tegen ‘we’ en dat blijft het. Dit waren haatverkiezingen. Aan de ene kant mensen die Donald Trump haten, gebaseerd op vier jaar van zijn presidentsshow. Aan de andere kant mensen die de mensen haten die Donald Trump haten. Niets daarvan is opgelost. Amerika is land verdeeld op veel terreinen, maar eensgezind in haat. Dat is geen productief sentiment.

Laten we het meteen toegeven: dit was waardeloze uitslag. Hij geeft de Democraten niet de anti-Trump landslide meerderheid die ze gehoopt en verwacht hadden op basis van weer totaal foute peilingen. Hij geeft de Republikeinse Partij niet een manier om zich los te maken van Donald Trump. Hij bevriest Amerika in zijn huidige spoor, een land zonder toekomst geleid door een pathologische narcist.

Noch de Democraten noch de Republikeinen kunnen zich losmaken van Trump, ongeacht wie er wint.

Joe Biden, oude man zonder ideeën, was altijd de anti-Trump kandidaat en de Democratische campagne was anti-Trump in plaats van pro-Democraten. Ik heb het niet per se over een linksere agenda maar over een agenda. Vaak werd gezegd dat Elizabeth Warren niet had kunnen winnen van Trump. Maar ik betwijfel of ze het slechter had gedaan dan Biden nu.

Ik weet zeker dat Bernie Sanders zou hebben verloren van Trump maar hij had in elk geval meer spektakel gecreëerd. Er zullen harde woorden vallen in de Democratische Partij. Het meest optimistische scenario is dat Biden in het Witte Huis (of Kamala Harris) snel een agenda formuleert en die landelijk gaat verkopen, ongeacht de vraag of dit congres hem wel kan aannemen. In 2022 moet het gaan over inhoudelijke onderwerpen.

Als Trump wint is alles voorbij, in elk geval totdat hij of dood neervalt en kwezel Pence het overneemt, of het gemanoeuvreer voor 2024 begint. Een inhoudelijke agenda ligt er niet, het Huis zal niets van Trump aannemen maar dat maakt niet uit want het presidentschap van Trump gaat niet over agenda’s het gaat over Trump.

Zo komen we bij de ergste alle uitslagen: een uitslag die niemand blij maakt (behalve de narcist en zijn weerzinwekkende familie). Ging het maar een kant op, zelfs een kant die mij niet zou bevallen, laten we zeggen een Ted Cruz presidentschap of zo. Maar dit is helemaal niets.

Als u nog niet depressief was, dan kunt u het nu worden. De president van de belangrijkste democratie van de wereld verklaart dat hij de verkiezingen heeft gewonnen voordat alle stemmen geteld zijn.

Zijn thema was ’they can’t catch us’. En hij wil dat het Supreme Court het tellen stopt. Dat is bull, het tellen kan alleen worden aangevochten op staatsniveau en kan dan pas naar het Supreme Court.

Je kunt van Trump alles verwachten maar dit was toch van een onthutsende grofheid: de democratie zoals we die kennen bestaat niet meer. Een president met enige waardigheid kunnen we vergeten.

Dit ziet er, eerlijk gezegd, slecht uit. Om 7.25 zie ik de grote overwinning voor Trump in Florida, de swing states onzeker of leunend naar Trump. Een meerderheid in de Senaat lijkt er voor de Democraten niet in te zitten.

Ik kan alleen maar teleurgesteld zijn, als je zo’n zwak woord mag gebruiken voor een dramatische uitslag. Als na vier jaar Trump zoveel Amerikanen bereid zijn met hem verder te gaan dan moeten we ons serieus afvragen wat we nog hebben aan dit land. Ik maak me ook ernstig zorgen over waar het er over vier jaar staat.

We lijken op zijn best af te stevenen op een van de slechtste scenario’s (het slechtste is Trump direct winnaar): eindeloos tellen, rechtszaken en gezeur. Dramatisch resultaat.

Voor wie het nog niet gezien heeft:

Voor een analyse van de polarisatie als Amerikaans fenomeen, van alle tijden, maar nu niet meer constructief maar enkel destructief, zie mijn artikel in de Groene deze week: klik hier.