Natuurlijk is het goed dat Chauvin, de moordenaar van George Floyd, is veroordeeld. Het doorbreekt een patroon. Het blijft ad hoc. Als er geen filmpje was geweest, was er niets gebeurd, nu kon iedereen zien wat er mis is in de VS. Jaarlijks worden meer dan 1000 mensen door de Amerikaanse politie doodgeschoten, merendeels zwarten en andere minderheden. Politiemensen worden zelden veroordeeld.

Als ik niet erg optimistisch ben over het vervolg dan is dat omdat alleen al in de afgelopen week drie andere zwarte Amerikanen en een hispanic zijn doodgeschoten. Vorige week was het ook al raak. Het regent ook weer massamoorden. Regulering van de unieke wapengekte in dit idiote land? Geen schijn van kans.

Wat opvalt is dat de meeste schietpartijen waarbij de politie te ver gaat, plaatsvinden als iemand op de weg is aangehouden. Een kleine overtreding, een verlopen registratie, een cleaner hangend aan je achteruitkijkspiegel, geen knipperlicht bij wisselen van rijbaan: het zijn allemaal manieren om iemand aan de kant te zetten en dan verder te gaan, proberen drugs te vinden, of uitstaande problemen aan te kaarten. Zie de moord op Daunte Wright. Gestopt voor een cleaner en een verlopen registratie. Duikt een uitstaande warrant op. Vervolgens een ‘foutje’ van een agente die haar teaser pistool wilde gebruiken, wat niet alleen ongeloofwaardig was maar op het eerste gezicht ook totaal overbodig.

Er ligt wetgeving voor om de politie onder controle te brengen, door de Republikeinen onterecht weggezet als ‘defunding’, de meest stupide term die Black Lives Matter in het debat heeft ingebracht. Interessant ook dat hier de vakbonden van politiepersoneel door rechts onvoorwaardelijk worden gesteund, zoals de vakbonden van onderwijzend personeel bij de Democraten geen kwaad kunnen doen. Verandering? Ik geloof het als ik het zie.

Niet zo’n goede weken, überhaupt. In Duitsland bleek totaal geen controle op een grootscheepse oplichtings organisatie, Wirecard, en draait de overheid zich in allerlei bochten om te verhullen dat ze die club actief steunde. Dat investeerders het schip in gingen, daar zit ik niet mee. Wel dat een FT reporter werd bedreigd. Wat in elk geval duidelijk is, is dat de regulering niet deugt en big accountancy onbetrouwbaar is (EY in dit geval, maar zij staan niet alleen).

Ik kan geen tranen laten om Credit Suisse, die zowel in het Greensill schandaal als het Achegos debacle miljarden verloor. Wel interessant dat hun collega bankiers van Goldman en Morgan door snel te verkopen hun verliezen wisten te beperken en die, de facto, opdrongen aan Credit Suisse die wat minder snel handelde. Van je financiële vrienden moet je het hebben. Overigens zou Credit Suisse 1,6 miljard winst gemaakt hebben zonder deze blunders.

Greensill laat zien hoe een ex-premier, de Brexit-brokkenpiloot David Cameron, de overheid misbruikte om te lobbyen en als premier toegang gaf tot die overheid voor andere lobbyisten.

Dat ABN AMRO honderden miljoenen boete moest betalen voor een daad waarvoor ze geen schuld bekenden, is daarmee vergeleken klein bier. Het was wel weer onthullend om de baas van de bank te zien duiken op alle relevante vragen in Nieuwsuur (zijn haarstukje of corona kuif zat ook in de weg). Zalm vond zich onheus behandeld. Ach zieltje. Bij die andere zwitserse bank, UBS, zit een Nederlander aan de top die nog wat met het openbaar ministerie te verhapstukken heeft uit zijn ING tijd.

Mijn conclusie is dat de regulering zoals die is aangescherpt na 2008 te wensen overlaat en/of niet is toegepast of verzwakt onder de Trumpistaanse terreur. Maar het gaat te ver om het allemaal aan Trump te wijten. Wirecard ligt op het bordje van Merkel en haar SPD minister van Financiën. En dat bankiers niet te vertrouwen zijn. Sorry. We kunnen niet blijven hopen op goede trouw om dan weer in eindeloze verontschuldigingen te vervallen.

Om weken van treurige voorspelbaarheid te vervolmaken, kwam Rutte met zijn volgende ‘er is niets onoorbaars’ gebeurd. We komen op gevaarlijk terrein. Hier liggen ook D66 (nieuw leiderschap) en CDA (oude wijn in oude zakken) onder vuur.

Al het bovenstaande en dan nog het een en ander is koren op de molen van de populisten. Vraag u af: stel er worden nu nieuwe verkiezingen gehouden in Nederland. Het resultaat zou desastreus zijn. Grotere FvD, grotere Ja21, grotere PVV, kleinere VVD, kleinere D66, CDA kan niet kleiner. Een gevaarlijke regering over rechts is niet langer een nachtmerrie maar zou werkelijkheid worden.

Ondertussen zit Tjeenk Willink tijd te verspillen door de Rutte strategie te volgen: zorg dat er overeenstemming is, dan komt het poppetje (Rutte) vanzelf wel goed. Daarvoor is het te laat. Nieuwe verkiezingen, zie boven. Tijd voor een vijf partijenregering onder een nieuwe premier. En een beetje snel graag.

Mooi stuk overigens in de Volkskrant van Zihni Ozdil waarin hij de vloer aanveegt met het absurde pleidooi om de grammatica van het Nederlands maar te laten vallen om arme achterstandskinderen te helpen. Zoals Ozdil goed laat zien: progressieven kunnen je ergste vijanden zijn. Hij gebruikt terecht een van de citaten van kleine Bush die het verdient om herinnerd te worden: hij verwierp the soft bigotry of low expectations.

En ja, die superleague. Voetbal is al lang verpest door het grote geld, maar wat hier weer eens frappeerde was hoezeer de geldwolven zijn losgezongen van de inhoud. Met de blik ferm op miljoenen Euro’s vergaten ze even dat voetbal ook fans heeft en een manier van spelen die niet te vervangen valt door het zielloze Amerikaanse systeem van teams met rijke eigenaars die van stad verwisselen als ze een belastingvoordeel kunnen halen. Wie zat er weer met zijn lange tengels aan om deze superdomheid te financieren? J.P. Morgan. We zijn weer thuis.

Helaas, het past in een patroon. We hadden het verkeerd ingeschat. We zagen even niet wat er in de echte wereld gebeurde. We hadden Eurotekens in de ogen. Zo kwam de crisis van 2008 tot stand (en de dotcom bust van 2000). Zo werd al het leed van ondoordachte en puur op winst gericht globalisering gerechtvaardigd. Ik heb zo’n onaangenaam gevoel dat er iets bijzonder vervelends aan zit te komen.

En overigens meen ik dat de Eerste Kamer onmiddellijk afgeschaft moet worden.

Zoals veel vaste lezers weten maakte ik in 2019/2020 een wereldreis. Nou ja, een reis naar een andere wereld: Taiwan, Vietnam, Cambodja, Zuid-Korea, Japan, Los Angeles, Hawaii, Nieuw Zeeland en Australië. Zeven maanden waren we er mee zoet.

Net voordat corona dit soort reizen onmogelijk maakte, waren we terug in Amsterdam eind maart 2021.

Zoals dat gaat met schrijvers, heb ik het verhaal van die reis, gelardeerd met diepe overpeinzingen over van alles en nog wat, neergelegd in boekvorm. Ik weet inmiddels dat het voor uitgevers geen interessant project is, althans, ik kon geen waaghalzen vinden.

Vandaar dat ik het nu zelf on line zet, als PDF. U kunt het downloaden en doorgeven, als u dat wilt. Veel plezier.

Gisteren werd ik gebeld door mijn huisarts. Er waren open plekken, of ik niet gevaccineerd wilde worden? Fijn dat ze de moeite deden, maar ik was tien dagen eerder al gevaccineerd, via het ziekenhuis. Centrale registratie is blijkbaar geen optie. Het was in elk geval niet doorgegeven in mijn patiënt registratie.

Mijn vrouw heeft vorige week gewoon de aangeboden Astra-Zeneca genomen.

Een bekende vertelde dat hij gevaccineerd was. Hij heeft twee kinderen met taai slijmvlies, kwetsbaar voor infecties. Prima, maar het bizarre was dat zijn twee kinderen niet gevaccineerd waren.

Ik heb geen oordeel over de persconferenties die meer verwarring en ongenoegen scheppen dan dat ze iets oplossen. Wel dat de icoontjes voor handen wassen etc. die na dik een jaar ineens opdoken terecht en vilein gefileerd werden door de ironisch commentator van Dit is de dag.

Ik kijk ook niet naar de amusementsprogramma’s die de publieke omroep verkoopt als discussie, en, eerlijk gezegd, ook niet naar Nieuwsuur. Wat ik hoor is radio – veel te veel gelul. En ik lees, voor zover ik lees want ik heb de onbedwingbare neiging om alles over corona over te slaan. Dan ben je een stuk sneller door de krant dat wel. En ik begrijp ook zonder veel meer toelichting dat zes doden aan trombose getalsmatig minder zijn dan honderd doden aan corona.

To the point: het zou goed zijn als de clichés van ons Nederlandse zelfbeeld eens scherp aangehouden worden tegen het gestuntel en geklungel in de coronacrisis. Nuchter, intelligent. Het zijn termen waar je ook zonder ironisch commentaar bij schampert. Laat ik het Rutte nageven, hij is Nederlandser dan Nederlands, namelijk zo glad als een aal.

Niet gerelateerd klein vuil: een besmeurde D66’er. Hij verdwijnt snel. De Telegraaf heeft er veel plezier aan. Vergelijkingen met het Van Drimmelen schandaal zijn nogal absurd. Dat was een vergoelijking van fout gedrag binnenshuis over een groot aantal jaren. Hier kwam nieuwe informatie van buiten naar boven. Slecht gescreend? Ach dat is niet des D66’s. Haga zou nooit door de VVD selectie heen gekomen mogen zijn, de halve FvD fractie is fout, Groen Links zit met een omstreden kamerlid. Omtzigt zit thuis.

Ps. Ik zie dat er op 31 maart een melding was gekomen bij een vertrouwenspersoon van D66. Daar is niets mee gedaan. Daarmee is de partij wel degelijk verantwoordelijk voor de ontstane situatie en schuldig aan gebrekkig omgaan met verkregen informatie.

En overigens ben ik van mening dat de Eerste Kamer afgeschaft moet worden.

Ja, het is pijnlijk voor het westen om Afghanistan op te geven – want dat is het. Klassiek probleem: zoveel mensen voor gesneuveld zoveel duizenden miljarden dollars verspild, allemaal voor niets als je het nu opgeeft. Is dat een reden om door te gaan met een kansloos project? Deze film hebben we eerder gezien.

Biden is geen nieuwkomer op dit terrein. Hij was in 2009 al een voorstander voor het terugtrekken van Amerikaanse troepen uit Afghanistan. Obama, die in de campagne zo onverstandig was geweest om Afghanistan de juiste oorlog te noemen (in vergelijking met de foute oorlog in Irak), stuurde toen tienduizenden soldaten extra. Hij kondigde meteen aan dat ze 18 maanden later zouden worden teruggetrokken. De absurditeit van deze operatie was voor iedereen zichtbaar (niet voor de Kunduz klunzen bij ons).

Biden heeft er nu genoeg van, en terecht.

Dit was verspild geld, en grotendeels verspilde levens. De Taliban verdrijven was helemaal niet nodig om te voorkomen dat Al Qaida opnieuw in het land actief zou worden. De operatie van de regering-Bush om Al Qaida te vernietigen en Osama Bin Laden te pakken te nemen, liep klunzig vast in het Tora gebergte.

Gaat Afghanistan zo terug naar de middeleeuwen? Ik weet het niet. Misschien hebben ze die nooit verlaten. Maar het is niet mogelijk om een land permanent te helpen zichzelf niet te vernietigen. Je kunt hoogstens hopen dat de burgers die geproefd hebben aan een zekere mate van vooruitgang die nu op eigen kracht kunnen bewerkstelligen.

Het is misschien gemakkelijk om deze hele dramatische klucht aan kleine Bush te wijten, maar het is wel terecht. Amerika toonde zich incompetent en niet in staat strategisch te doordenken hoe men waar terecht wilde komen. Kruis erover.

Na 2.000 miljard dollar om de corona getroffen economie te helpen, op de pof, wil Biden nu ergens tussen de 3.000 en 4.000 miljard voor infrastructuur (de getallen variëren). Biden heeft een flexibele definitie van infrastructuur, maar het is er een die past bij de vervallen staat van Amerika. Niet alleen wegen en bruggen moeten worden opgeknapt, ook het onderwijs, bejaardenzorg en andere voorzieningen die hij erin stopt, moeten beter dan ze nu zijn om van de VS een beschaafd land te maken.

Het is ook een investering in nationale veiligheid. Zoals Peter Beinart vandaag in de NYT betoogt, is het defensiebudget veel te hoog. Het is zowat onaantastbaar, de ultieme overwinning van Eisenhowers militair industrieel complex. En dan hebben we het nog niet over biljoenen dollars die in Irak en Afghanistan verspild zijn. Al die uitgaven versterken Amerika niet. Dat doet het infrastructuurplan wel. Het is de Great Society 2.0.

Amerika kan alleen wereldleider zijn als het binnenlands sterk is. Dat is nu niet het geval. China zal een hardere dobber hebben aan het Amerika van Biden dan aan dat van Trump en McConnell. Alleen al daarom is deze investering in Amerika verstandig en gepast.

Biden zal niet alles krijgen wat hij vraagt. Joe Manchin, senator van West Virginia, heeft meer macht gekregen als hoognodige stem in de senaat dan goed voor hem is. West Virginia weet hoe je daarmee omgaat. De oude senator Byrd zorgde voor veel geld dat in zijn staat werd verspild. Nergens liggen meer stukjes freeway die nergens heen gaan.

Manchin zal wel wat aan de marges weten af te snoepen, hij zou er beter aan doen de armoedige sociale structuur van zijn staat, grotendeels in de Appalachen, te versterken. Maar Biden weet wat hij doet.

Ik moest denken aan een van de minder vaak gehoorde uitspraken van Ronald Reagan: als je in Washington een half brood wil moet je om een heel brood vragen. Zo is het.

De Volkskrant heeft veel essays vandaag. Grunberg die Rutte verdedigt, vooral via de omweg van andere leugenaars en schipperaars. Die Ruttes uitstapje naar de PVV niet beschouwt als een bewijs voor onbetrouwbaarheid maar het hem vergeeft omdat ‘hij er niet op is afgerekend’. Wat een vreemde redenering in een essay dat die naam niet echt verdient. Maar ja, van Grunberg wordt alles gepubliceerd. Je zou er jaloers van worden als hij zichzelf niet zo tekort deed.

Het essay van Marjan Slob was beter te verteren, al is de vaststelling dat we donderdag eindelijk Rutte ‘als mens’ zagen ietwat bevreemdend. We zagen hem als politicus die te lang bleef om nog realistisch te kunnen inschatten wat er aan de hand was. Hij was ‘eerlijk’ toen hij toegaf de informatie over de notulen eerder te hebben gekregen. Inderdaad, ‘als mens’ besloot hij dat twee leugens teveel van het goede zou zijn. Hij kon niet dubbel betrapt worden.

Lezers weten dat ik Rutte nooit vertrouwd heb. Komt geloof ik van een huiskamerbijeenkomst met hem van D66 Amsterdam, begin jaren 2000, waar hij moeiteloos de populistische Bolkenstein/Scheffer lijn volgde over integratie. Rutte draaide in 2009 een VVD/PvdA kabinet de nek om, om in 2011 de PvdA de nek om te draaien door de partij mee te nemen in een desastreus kabinet. Ik kan enige bewondering hebben voor de manier waarop een machtspoliticus zijn macht gebruikt, maar de consequentie daarvan is dat als hij (of zij) dat verkeerd doet, meteen alle magie is verdwenen. De wizard uit de Wizard of Oz, blijkt een man met een roeptoeter.

De VVD bejaarden, allemaal ver buiten de politiek, steunen Rutte nog. De partij, gespeend van democratische instituties, staat als een man/vrouw achter de verkiezingswinnaar – die vandaag die verkiezingen niet meer zou winnen omdat wat latent al aanwezig was nu acuut is geworden. De VVD is de machtspartij bij uitstek. Als ze aan de macht kan blijven, wil blijven, wordt Rutte net zo gemakkelijk opgeofferd.

Ik kan me niet voorstellen dat Rutte nog een kabinet kan gaan leiden. Geen zichzelf respecterende partij zou dat toestaan, maar de man die JA21 als belangrijkste gesprekspartner zag (hij zag de CU al afhaken), kan vast een formule bedenken waarin dat wel kan. Zonder zichzelf respecterende partijen. Het is inderdaad tragisch maar Rutte had de eer aan zichzelf kunnen en moeten houden. Sterker, hij had de controle over zijn eigen toekomst moeten houden door in 2019 terug te treden. Misschien is dat lastig als je geen ander leven hebt dan politiek. Ook dat is tragisch.

Maar ik kan zien waar hij een opening ziet. Met vijf partijen akkoord gaan op inhoud, dan wordt het lastig om Rutte te weigeren. Dat is het dilemma voor de anderen: kunnen ze een regeerakkoord bereiken zonder over Rutte te beslissen, en dan in de wind te komen door het akkoord te blokkeren door hem te weigeren. PvdA en GL doen er goed aan dat bij voorbaat te weigeren. D66 zou dat ook moeten doen, en feitelijk heeft Kaag het al met zoveel woorden gezegd, maar ik heb het gevoel dat de blokkade niet van hen zal komen.

Een heel lang weekend babbelen en speculeren heeft niets veranderd aan de feiten. Rutte is aangeschoten wild, het wachten is tot hij dat onderkent, of anderen hem op dat feit wijzen.

En overigens ben ik van mening dat de Eerste Kamer moet verdwijnen.

Alle gelamenteer over het einde van de 75 jaar durende benevolent heerschappij over de wereldorde ten spijt, is het tijd om de erfenis van die geschiedenis van de Amerikaanse supermacht ter discussie te stellen. Ik schreef bijna ‘te problematiseren’, een vervelend werkwoord voor het werkelijk bevragen van wat we algemeen aannemen als staande waarheid.

De directe aanleiding voor deze overpeinzingen is het einde van de oorlog in Afghanistan, althans, het einde van de Amerikaanse oorlog daar. Deze nederlaag van de VS, want dat is het, roept bredere vragen op over de werkelijke successen van Amerika als wereldleider. Zeker, de koude oorlog werd gewonnen, of, beter gezegd, door de Sovjet Unie verloren, maar op vele plaatsen in de wereld werd de werkelijke oorlog verloren of veroorzaakte ingrijpen structurele en langdurige problemen. Geen mooie herinneringen aan Amerikaanse betrokkenheid. Voeg Afghanistan daar maar aan toe.

Laten we beginnen met de betrokkenheid bij Afghanistan. Die begon begin jaren tachtig, een tijdperk met ook elders dramatische ontwikkelingen, met het investeren in islamitische opstandelingen die de Russen dwarszaten. Het creëerde het disfunctionele land waar Al Qaida kon onderduiken. In 2002 was het alleszins begrijpelijk dat de regering Bush de Taliban strafte voor het onderdak bieden aan Al Qaida, maar helaas, deze incompetente aanvoerders van de vrije wereld kenden geen maat en lieten zich in een vacuüm zuigen waar ze nu pas uit komen. Eerst en vooral: het is dramatisch dat een investering van zoveel levens en zoveel miljarden dollars niets meer oplevert dan een corrupt land dat niet in staat is geweest deze hulp om te zetten in een moderne natie. Dat zoveel vrouwen de belofte van hervorming zien wegslippen is niet minder dan een drama.

George W. Bush voerde in 2000 campagne tegen ‘nation building’, ruim twintig jaar later zien we een product van mislukt bouwen. Amerika doet er goed aan dit hoofdstuk af te sluiten, want, zoals The New York Times terecht vaststelt: de Taliban weet dat ze heeft gewonnen. Een nieuw ‘decent interval’, zoals het uitrekken van de oorlog in Vietnam door Nixon en Kissinger werd gezien, een tussenperiode om net te doen alsof het geen beschamende aftocht was, dient geen enkel doel. De Afghaanse elite heeft zijn kans gehad, ze hebben hem weggegooid, geholpen door een opeenvolging van zichzelf belazerende Amerikanen.

Voordat we de bredere context van wat overblijft van Amerikaanse betrokkenheid bij het Midden Oosten beschouwen, moeten we vaststellen dat de min of meer officiële oorlogen die Amerika sinds 1945 heeft gevoerd (oorlogsverklaringen bestaan niet meer) zelden succes opleverden. De oorlog in Korea werd niet gewonnen – en bezien vanuit de mogelijkheden – zelfs verloren. Vietnam werd verloren. Succes werd geclaimd toen Ronald Reagan op zijn borst trommelde met de bezetting van Grenada, een ministaatje in het Caribisch gebied, en toen de oude Bush een door Amerika gecreëerde dictator verdreef uit Koeweit. Laten we er geen doekjes om winden: de nederlagen in Afghanistan en in Irak, beide product van het desastreuze beleid van jonge Bush, passen in een trend van verliezen.

Terecht wordt gezegd dat de koude oorlog in de periferie wel degelijk warm werd. Talloze landen werden kapot gemaakt in de confrontatie tussen de supermachten. Het leverde landen op die gelittekend waren door desastreus beleid. Chili en Argentinië, opnieuw Nixon en Kissinger en de misleidende retoriek die de koude oorlog gaande hield, dringen zich op. De landen in Midden Amerika die onder de regering Reagan kapot werden gemaakt, Nicaragua, El Salvador en Guatamala, zijn nu gefaalde staten waaruit burgers vluchten naar de Amerikaanse grens. Idem Angola en Mozambique waar de koude oorlog werd uitgevochten. Zuid Afrika werd door de Amerikaanse regering langer in apartheid gehouden dan nodig was geweest. Zuid-Korea en Taiwan werden successen maar niet dan nadat Amerika onaantrekkelijke regimes in stand had gehouden. In Zuid-Korea moesten burgers zelf in opstand komen om democratie te verwerven.

Natuurlijk, dit plaatje is verre van volledig, maar de oogst van Amerika’s naoorlogse beleid is minder glorieus dan vaak wordt gedacht. Het is waar dat wij in Europa, althans het westen, hebben geprofiteerd van Amerikaanse bijstand – ik wil hier niet dat hele erfgoed overhoop halen, het is een boek waard. Laat ik deze gedachtenstroom hier afsluiten met de vaststelling dat er genoeg te problematiseren valt.

De teloorgang van Afghanistan zal de inleiding blijken tot een verdere terugtrekking van Amerika uit het Midden Oosten. Olie is niet meer de dominante factor. Irak valt steeds meer onder de invloed van Iran. Saoedi Arabië is een onfris land dat zichzelf voor het Amerika dat niet Trump heet buitenspel heeft gezet. Interessant genoeg geldt dat ook voor het Israël van Nethanyahu die door zich op te knopen aan de Republikeinen en door zijn weigering iets te doen aan de Palestijnse problematiek. Israël heeft aan belang ingeboet als strategische bondgenoot van de VS. Israël nam er vast een voorschotje op met die Abrahams akkoorden met Arabische landen. Saoudi Arabië en Israël zullen elkaar gaan vinden in de Amerikaanse aftocht.

Er zijn geen lichtpuntjes in deze regio. Egypte is een wrede dictatuur, Turkije is al afgegleden naar een autoritaire structuur waarin de president vijandig gezinde politici en journalisten gevangen zet. Syrië is hopeloos, net als Libië en Libanon. Ik vermoed dat er wel een Iran deal gaat komen, maar dat wordt dan ook het enige punt waarop Amerika nog iets gedaan krijgt. 

Ik heb het hier niet gehad over de orde die Amerika heeft aangebracht maar zelfs de internationaal rechtelijke delen van die orde. Een Saoedi Arabiër die het door Amerika genegeerde mensenrechtenforum voorzit. Ik beperk me hier tot een enkele vraag die bij me opkwam naar aanleiding van de nederlaag in Afghanistan: is het gerechtvaardigd te vragen wat de opbrengst is van het Amerikaanse beleid in de 75 jaar na de oorlog? Ik wil hier niet beginnen met een revisionistische geschiedenis, maar hoevelen miljoenen mensen hebben de dood gevonden of een belabberd leven door kortzichtigheid van de VS. Wel tijd om een dergelijke geschiedenis te schrijven. Dat is voor de toekomst.

Niet dat Omtzigt ter sprake kwam zal de val van Mark Rutte veroorzaken. Daar had hij zich inderdaad uit kunnen lullen met zijn Hoekstra verhaal. Nee, dat hij erover heeft gelogen, dat kost hem de kop. Het was in zekere zin leuk om Baudet hier aan het woord te horen. Baudet is een ervaringsdeskundige. Die heeft het er immers vaak last van dat hij ‘zich dat niet zo herinnert’. Uit Rutte’s mond klonk het net zo ongeloofwaardig als bij Baudet.

De geschiedenis leert dat politici vaker ten onder gaan aan de leugens over hun gedrag dan over dat gedrag zelf. Richard Nixon struikelde over Watergate maar was met zijn veelvoudig illegaal gedrag weggekomen als hij er niet over had gelogen en als er niet bandopnames van hadden bestaan (het equivalent van de verslagen van de gesprekken met de verkenners).

Billy Clinton loog het land zes maanden voor over zijn relatie met een stagiaire. De affaire was voldoende om zijn politiek moreel gezag fundamenteel te ondermijnen, wat hem uiteindelijk het meest schade deed was die lang volgehouden leugen. En hij kon liegen als de beste, en ook nog in commissie. Hillary was shocked, shocked, dat Billy zich weer eens had misdrijven en loog er ook over. En haar campagne, nee, laten we daar niet over beginnen.

Het komt mij als onvoorstelbaar voor dat er een Rutte IV komt. Wilders had gelijk. Rutte moet de eer aan zichzelf houden, had dat misschien al moeten doen. Hij is niet in zijn eerste geheugenfalen gestikt, zoals menig kamerlid duidelijk maakte. Dit was er een te veel, voortkomend uit de arrogantie van de macht. Hij kon het niet doorgeven aan Hugo.

Ik heb het vaak gezegd – vanochtend nog voordat ik wist dat de leugen bewezen was: politici blijven te lang. Ze denken allemaal onmisbaar te zijn, zijn machtswellustelingen of hebben niets beters te doen. Curieus ook dat Rutte en Asscher nu samen zijn afgerekend op de toeslagencrisis. Omtzigt is voor beide mannen een killer geweest.

Ik ben geen fan van al te vaak verkiezingen, maar zoals ik vorige week opmerkte: het ging allemaal over poppetjes en hun leiderschapskwaliteiten. Als de belangrijkste van die leiders wegvalt, valt de grond waarop mensen hebben gekozen weg. Nieuw verkiezingen zijn lastig, problematisch, maar ik heb het idee dat gewoon doorgaan met een nieuwe VVD’er veel ernstiger is.

In de analyses van de teloorgang van het CDA, deze week ook weer in de Groene, mis ik vaak het element van de katholieke kiezer. Ontkerkelijking is allemaal leuk en aardig, maar ook niet gelovigen die opgroeiden in een katholieke omgeving weten wat het is om te zijn wat ik cultureel katholiek noem. Ik ben zo iemand. Wij herkennen andere katholieken, zoals, denk ik, mannenbroeders de protestanten in de politiek herkennen.

Lui als Maxime Verhagen, de vleesgeworden onbetrouwbare katholiek. Limburgse politici, gezellig met een pint de centen verdelend en de kluit belazerend. De moreel flexibele Hans Hillen die onder Rutte/Wilders defensie uitkleedde. Premiers als Van Agt en Lubbers. Ik zeg niet dat ze altijd gewaardeerd werden door deze cultureel katholieken, maar ze werden wel herkend.

Het is mijn stelling dat het CDA die link met de katholieke achterban is kwijtgeraakt en ook nooit meer terug zal krijgen. Balkenende was zo iemand die bij cultureel katholieken niet lekker lag. Bij de afkeer van Balkenende na zijn vierde verkiezingen (zo’n politicus die te lang bleef, zoals Rutte dat nu ook gaat overkomen) spinde de Limburger Geert Wilders garen. Ik heb de cijfers niet voorradig, maar het is geen toeval dat de PVV in Limburg en Brabant zo sterk was (daar hoef ik de keuze van katholieken voor de NSB in 1935 niet bij te halen, al wil ik het wel even noemen).

Kiezers kun je één verkiezingen verliezen, maar als je ze vaker kwijt raakt is dat voorgoed. Het CDA kan dan ook nooit meer terugkomen op het niveau van vroeger. Een club van protestanten, bijbellezers en aanvoerders als Buma zal die afgedwaalde cultureel katholieke schapen niet meer terughalen. Mona Keizer is noordelijk, Volendam geloof ik. Zij gaat het niet doen. Toen babypoliticus Camiel (Us Camieleke) de weg kwijt raakte, verloor het CDA de laatste herkenbare katholiek.

Ik zit er niet mee, vanzelfsprekend. Maar het is belangrijk om te zien wat er is gebeurd. Ik kan het niet genoeg benadrukken: kiezers die je kwijt raakt ben je voorgoed kwijt als je ze niet snel terughaalt. Vandaar dat ik het somber inzie voor de PvdA. En ook wel voor Groen Links en SP. Vandaar dat een fusie onder een nieuwe naam, met nieuw elan, noodzakelijk is. Maar dat is weer een ander verhaal.

PS. Ik lees in de NRC een column van Lodewijk Asschers laatste dag in de kamer. Hij lijkt er spijt van te hebben dat hij in januari afhaakte. Fijn. Daar hebben we wat aan. Hij had moeten doorzetten, de dertig procent in zijn eigen partij moeten negeren, en met Rutte de strijd aangaan. Misschien was de toeslagenaffaire dan aan de orde gekomen, had Rutte een goede debater als tegenstander gehad. Ik neem het Asscher kwalijk. Eerst Samsom wegwerken, dan jezelf.

PS.2 Ik hoor net dat Rutte heeft gelogen over Omtzigt. Einde verhaal. Te lang gebleven zoals ik hierboven meldde. Of Klaas Dijkhoff of Sigrid Kaag wordt premier. Of gewoon, nieuwe verkiezingen.

Misschien was de terreur van Trump nodig om Amerikanen te doen realiseren dat ze met een kortzichtig op de hen financierende belangen leunende Republikeinen een verkruimelende samenleving verkregen. Het investeringsproject van president Biden, goed voor minstens 2000 miljard dollar, in andere versies 3000 miljard, is een fundamentele wijziging van koers. De overheid investeert diep in de samenleving en legt de rekening bij degenen die ervan profiteren, ondernemingen, en degenen die al veertig jaar buiten schot zijn gebleven, de puissant rijken.

De vergelijking met de New Deal wordt vaak gemaakt, maar zoals alle historische vergelijkingen levert die aan inzicht weinig op. Bekijk Biden gewoon op de merites van zijn beleid. Het is een ommekeer, eindelijk, van het anti-overheidsbeleid dat met Ronald Reagan voet aan de grond kreeg in Amerika. Het daagt de partij van de minderheid die op alle mogelijke manieren probeert de meerderheid te dwarsbomen, uit op een manier die in de naweeën van het Trump-tijdperk meer kans heeft om succes te hebben dan tevoren.

Laten we wel wezen, de voorstellen van Biden hadden ook van Clinton, Obama en Hillary Clinton kunnen komen, althans in hun beginjaren. Zij zagen echter geen mogelijkheden om de tegenstand van de Republikeinen en de geldende dogmatiek van de jaren tachtig en negentig te overwinnen. Zoals de dood van Kennedy de Great Society van Lyndon Johnson mogelijk maakte (en medicare, medicaid, head start en burgerrechten) zo heeft het wanbeleid van de Republikeinen (want laten we Trump maar gewoon als exces beschouwen van wat hun natuurlijke modus is) nu Biden mogelijk gemaakt.

Investeringen in infrastructuur zijn niet omstreden. In elk geval niet het deel, ongeveer 1400 van 2000 miljard dat gaat naar wegen, bruggen, openbaar vervoer en internet toegankelijkheid. De investeringen in onderwijs en andere publieke voorzieningen zijn wat minder vanzelfsprekend maar misschien Biden ze meenemen in de slipstream van wat populair is. De volgende 1000 miljard zal meer omstreden worden en daar zullen de compromissen gemaakt worden.

Dat de belasting voor ondernemingen, onder Trump verlaagd van 35 naar 21 procent, nu naar 28 procent gaat, lijkt onontkoombaar. Alle gereutel uit ondernemingskringen dat het tot banenverlies leidt, is onzin. Het geld dat ze kregen toegestopt door de McConnell Republikeinen hebben ze niet geïnvesteerd maar gebruikt om aandelen in te kopen en zo de koers te verhogen. Evenmin zal een hogere schijf voor inkomens boven de 400.000 dollar leiden tot verlies aan productiviteit of investeringen. Dit zijn consumptie impulsen. De mensen die hiervan profiteren besteden hun geld meer dan evenredig aan dagelijkse behoeften.

Er moet een langere termijn financiering gevonden worden voor de wegen. De opcenten op benzine, altijd al te laag in de VS, worden minder relevant met elektrische auto’s. Een kilometerheffing is de voor de hand liggende oplossing, misschien kan de Telegraaf en de autolobby in Nederland er wat van leren als hij wordt ingevoerd.

Biden wordt wat je noemt een ’transformative president’, iemand die de samenleving op een andere koers zet. Dat werd ook tijd. De Amerikaanse samenleving draait op cycli. De New Deal progressiviteit duurde tot 1980, toen dat verhaal uitgewerkt was en de economie niet meer werkte als tevoren. Reagan kwam met een ander verhaal, deels onzin, deels correctie, en dat is nu echt uitgewerkt. Ik had het al eerder verwacht, maar je had Trump nodig en corona om de geesten rijp te maken.

Het is een van de theorieën rondom het presidentschap dat de laatste president van een voorbije tijd vaak een een termijn president is. Taft ruimde het veld in 1913, Hoover in 1933, Carter in 1981 en nu Trump. Ik denk dat Biden goed in de gaten heeft dat zijn verhaal in staat is de verdwaasde Trumpies terug te halen naar normaal denken over de samenleving. De 74 miljoen Amerikanen die op hem stemden in november geven een vertekend beeld. Dat zouden vele tientallen miljoenen van hen nu niet meer doen. De Republikeinen zitten aan de kant, zich afvragend of ze niet op het verkeerde paard wedden met hun negativisme en belangenbehartiging.

Behalve een totale dishing van Bill Clinton merk ik de afgelopen weken ook een aanmerkelijk kritischer houding van media en analisten (en wellicht ook historici) tegenover Barack Obama. Zijn presidentschap was niet zo wereldschokkend als de keuze voor een zwarte man leek te beloven. De 78 jarige politicus van de tweede garnituur die naast hem stond, deze Joe Biden, keek en leerde. Ik heb vaak gesteld dat Hillary Clinton geen leervermogen had, nu kan ik vaststellen dat Joe Biden dat aanzienlijk meer had dan we hadden mogen verwachten.

Of het voldoende is om de vrije val van de Amerikaanse samenleving te voorkomen, blijft de vraag. Maar zeker is dat als die gestopt wordt, dit precies was wat daarvoor vereist was. Het was een laatste kans om lui als Cruz, Hawley, Cotton en Pompeo af te stoppen en buitenspel te zetten. Amerika redt zichzelf, of maakt in elk geval daar een begin mee. Het is nodig, maar we moeten afwachten of het voldoende is. So far, so good.