Terwijl China wacht tot het implodeert (zie vorige post) is het in het andere wereldrijk, de VS, wachten tot het politieke systeem zo corrupt en ineffectief is dat een autoritair leider met meer energie en verstand dan Trump er gebruik van maakt om de macht te grijpen. In de personele sfeer zijn het schaamteloze opportunisten als Ted Cruz en Josh Hawley die hiervoor in aanmerking komen. Zij wachten ongeduldig op hun kans.

Ondertussen wordt steeds duidelijker hoezeer Amerika op een wankele Weimar-republiek lijkt. Ik houdt niet van historische vergelijkingen (nee, er is geen Koude Oorlog zoals we die kenden) maar het falen van de elites zoals Duitsland dat meemaakte in de jaren twintig maakt die verleidelijk.

De afgelopen week waren er twee onthullingen in de vorm van doorwrochte journalistieke artikelen die laten zien hoezeer de Amerikaanse samenleving een Potemkin village is: een front van succesvol individualisme, entrepreneurschap en energiek handelen, met daarachter enerzijds armoede en ongelijkheid, en anderzijds elites die het systeem uitmelken, zoveel ze maar kunnen.

Het eerste verhaal vertelde dat de rijkste mensen in het land, en ik vermoed, bij extensie, simpelweg alle rijken in het land geen of nauwelijks belasting betalen. Het artikel ging over onthullingen van Propublica die duidelijk maken dat lui als Bezos, Gates en de goedmoedige Warren Buffet, nauwelijks belasting betalen. Ze ontduiken niet, ze weigeren niet, ze gebruiken gewoon hun geld om manieren te vinden om dat geld te laten groeien. Het helpt als je rijk bent, vermogen hebt, want als dat groeit ben je bevrijd van elke afdracht.

Warren Buffet heeft een reputatie als aardige man die zich hoogstens erover beklaagt dat het systeem hem nou eenmaal dwingt om gemiddeld minder belasting te betalen dan zijn secretaresse. De zielepoot. De NYT schoffelt dat imago mooi onderuit.

Het gaat niet om die superrijken. De hele Amerikaanse financiële en ondernemerswereld loopt er de kantjes vanaf. De Republikeinen helpen hen en worden door hen geholpen. In het volgende verhaal over de manier waarop private equity fondsen belastingen ontlopen (waar is trouwens het onthullende verhaal hoe Sywert van Lienden daarmee te maken had – een lijn die niet alleen Twan liet liggen, maar ik verder ook niet terug heb gezien) wordt duidelijk dat politici zich gemakkelijk laten manipuleren, en Republikeinse politici gemakkelijker dan wie dan ook.

Volgens de NYT vandaag betalen deze private equity clubs geen of nauwelijks belasting. Ook hier hebben de redenen alles te maken met de structuur van de Amerikaanse politiek. Om te beginnen is er niemand die de duistere wegen van deze clubs kan onderzoeken. De Republikeinen hebben nu al decennia de IRS, de Amerikaanse belastingdienst, uitgekleed. De kans dat je met een inkomen van 250.000 of lager wordt geaudit is honderden keren groter dan de kans dat superrijke financiële schuivers dat worden. Er zijn simpelweg niet genoeg mensen met genoeg kennis om hen bij de lurven te nemen.

De belastingsystemen worden keurig aan hun wensen aangepast, het meest recentelijk nog in 2017 toen de Republikeinen belasting uitverkoop hielden. Het artikel laat ook weer eens zien wat we al wisten: een paar miljoen dollars geïnvesteerd in agressief lobbyen levert honderden miljoenen winst op. Politici zijn push overs, Republikeinen hoef je niet eens te duwen.

De Amerikaanse overheid loopt honderden miljarden dollars mis. Slachtoffer is niet de overheid maar de samenleving. De absurde ongelijkheid ondermijnt wat er nog aan samenhang en solidariteit zou zijn, en dat was al niet veel. Alles wat ongelijkheid heeft veroorzaakt (racisme, belabberd onderwijs, slecht woningbeleid etc.) wordt vergroot in plaats van verkleind. Daar gaat de regering-Biden niets aan veranderen. Marginale successen zullen de structuur niet aantasten. Mitch McConnell heeft zich voorgenomen een erfenis van obstructie na te laten. Joe Manchin heeft geen idee wat hij doet.

Alsof dat allemaal nog niet genoeg is om pessimistisch te zijn, gaat het proces van het ondermijnen van de democratische processen gewoon door. Hier hoeft niet eens gelobbyd te worden. Republikeinse zeloten doen het vuile werk voor de mensen die ervan gaan profiteren (niet zij). De grootscheepse ondermijning van stemrechten verkeert in een stroomversnelling. Senatoren Sinnema (AZ) en Manchin (WVa) helpen.

Amerika functioneert niet meer. Of misschien beter gezegd, het functioneert al heel lang niet meer (sinds de jaren zestig, pak weg) maar was zo succesvol dat mensen bereid waren weg te kijken van de systematische erosie van hun samenleving. Daar komt binnenkort een einde aan als ook de democratie in het land het onderspit delft.

Ik verwijs nog eens naar Bidens stelling dat niet China de vijand is van het democratische westen maar het toenemend aantal autocratische regimes in de wereld. Ik zou geen geld op willen zetten welk regime eerder tegen zijn grenzen aanloopt: China of de VS. Dat alleen al is stof voor depressieve gedachten. In Weimar ging Duitsland teloor omdat de elites enkel aan zichzelf dachten. Klinkt bekend.

In een interessant opiniestuk in de Financial Times betoogt Jamil Anderlini dat het China van Xi steeds meer lijkt op tsaristisch Rusland. Omdat het waarschijnlijk niet toegankelijk is voor niet abonnees, ga ik er hier verder op in.

Hij citeert de grondwet van China die stelt dat de Communistische Partij ‘de voorhoede is van de Chinese werkende klasse’. Het woord revolutie wordt acht keer genoemd, en de Volksrepubliek wordt ‘een socialistische staat’ genoemd ‘geleid door de arbeidende klasse en gebaseerd op een bondgenootschap van arbeiders en boeren’.

Het ongemakkelijke feit dat China een van de meest ongelijke samenlevingen is in de wereld, aanzienlijk slechter in inkomensverhoudingen dan de meeste kapitalistische samenlevingen, schuurt daar tegenaan. Er zijn, heeft Anderlini opgeduikeld, in China meer bureaucraten, managers of professionals lid van de partij dan arbeiders of boeren.

Dit is een mooie formulering, ik geef hem in zijn geheel: ‘In werkelijkheid heeft de laatste communistische partij van een groot land zich omgevormd tot een conservatieve reactionaire partij toegesneden op het behoud van de macht van de staatskapitalistische elites en toegewijd aan het promoten van een onmiskenbaar 19e eeuwse vorm van etno-nationalistisch imperialisme’. Ik moet zeggen, zo heb ik er nog niet tegenaan gekeken, althans niet in deze compacte vorm.

Hij gaat verder met alle flauwekul herschrijving van de geschiedenis rondom het honderdjarig bestaan van de communistische partij, waarin Mao een minimale rol speelde, ergens als provinciaaltje.

De periode van hervormingen, ingezet door Deng en geholpen door de dood van Mao in 1976, heeft China gered van de mislukking die het communistische regime aan het worden was. Daar komt de vergelijking met tsaristisch Rusland aan bod, met Xi’s gedachtengoed toegevoegd aan de grondwet en sinds 2017 genadeloos gepromoot. Anderlini: de nieuwe ideologie ‘beschrijft een diep conservatief beleid dat nogal lijkt op de ‘orthodoxie, autocratie en nationaliteit’, ook wel bekend als ‘geloof, tsaar en vaderland’, het dogma van tsaar Nicholas I.

In plaats van de kerk pusht Xi een ‘pseudo-religieuze mix van Sinicized Marxism, Confusianism and Maoism’. Autocratie wordt dagelijks bevestigd door een steeds repressiever Chinees regime en het etno-nationalisme in de vorm van genocide op Oeigoeren ‘is ambitieuzer dan wat de tsaren ook maar probeerden in vredestijd’.

Anderlini stelt ook dat Xi een van de grote stabilisatoren in de Chinese ontwikkeling heeft afgeschaft: het verhinderen van persoonsverheerlijking. Deng wilde het opvolgingsprobleem dat ieder autoritair regime kent oplossen door een collectief leiderschap met voorgeschreven procedures voor opvolging en beperkingen van termijnen, zodat er vreedzame overdracht kon plaatsvinden op alle niveaus.

Xi heeft dat alles omgedraaid. Zoals Anderlini zegt: daarmee heeft hij zijn eigen periode aan de macht verlengd maar waarschijnlijk het leven van de partij danig ingekort.

Ik vind het een mooie analyse die aan het denken zet. De opkomst van China, het blijven van China, is net zomin vanzelfsprekend als het overleven van de tsaar dat was. Autoritaire regimes hebben een ingebouwde neiging vast te lopen in terreur en volksopstand. Tijd voor een revolutie tegen een reactionair, conservatief systeem.

President Biden stelde in Cornwall dat ‘we’ in een concurrentiestrijd zitten, niet per se met China maar met autoritaire regimes overal ter wereld. Hij kreeg de G-7 ook zover om zich expliciet uit te spreken over mensenrechten in China.

Mooi gezegd, ook al ontmoette hij maar gematigd enthousiasme bij zijn partners om China ook werkelijk aan te pakken.

Niet uitgesproken werd hoe dicht de Verenigde Staten bij een autoritair regime zit, hoezeer de Amerikaanse democratie bedreigd wordt. Ik heb het al eerder gezegd, maar blijf het herhalen: de Republikeinse ondermijning van politieke beschaving en het corrumperen van verkiezingswetgeving, gaat, zeker als dat hen succes oplevert in 2022, ook Democraten zal doen twijfelen aan de democratie.

Het is een mogelijkheid die te weinig wordt onderkend, vind ik. Zelfs mijn Amerikaanse vrienden denken dat het allemaal wel goed komt. Dat het Republikeinse spel, de leugens en het opportunisme van Republikeinse politici, wordt doorzien en zal worden geblokkeerd, lijkt mij als hoopvol perspectief hopeloos naïef.

Het leidt tot een vraag waar de G-7 niet aan toekwam, of liever uit de weg ging, en die ook het opiniestuk van Paul Brill en René Couperus in de NRC niet behandelde: kunnen wij voor het verdedigen van onze democratische waarden, als het erop aankomt, wel op de VS rekenen? Brill en Couperus vonden dat we onomwonden voor de VS moeten kiezen, voor de Atlantische alliantie.

Ik neig er meer naar om de ontwikkelingen zo te interpreteren dat we ons zo los mogelijk moeten maken van de VS. We kunnen niet op dat land rekenen. Het gaat verder dan Trump. Het is de Republikeinse Partij, het is de politieke elite die me zorgen baart. En, zoals ik hierboven zei, ik ben bang dat ook Democraten op een gegeven moment het vertrouwen in de democratie zullen verliezen.

Dus ja, een assertief beleid tegenover China, steun voor Biden op dat terrein, maar laten we ons voorbereiden op een wereld waarin de VS niet meer zal helpen om onze waarden te beschermen. Zoals Biden zegt: we voeren een strijd tegen autoritaire regimes. Wat Biden niet zegt: dat doe ik thuis ook.

Natuurlijk zegt hij dat niet. Natuurlijk wil niemand op de G-7 dat aankaarten. Maar laten we er op de achtergrond wel rekening mee houden.

PS. Voor mensen die net als ik vinden dat de uitbreiding van de NAVO in de jaren negentig een fout was, de out of area operations bureaucratische overlevingskunst en dit bondgenootschap in het algemeen minder belangrijk vindt, hier een artikel door Stephen Wertheim, een bekende dwarse internationale politiek denker.

Het zet aan het denken en past in mijn zich ontwikkelende gedachte dat de afgelopen naoorlogse periode uniek was in de Amerikaanse geschiedenis – dat wil zeggen, heel ongebruikelijk. Met andere woorden: als Amerika terugkeert naar normaal dan is het meer isolationistisch en veel meer gericht op de Pacific. Nog afgezien van het argument van Wertheim dat Europa na 75 jaar vrede best voor zichzelf kan zorgen.

En dat is nummer 20. Omtzigt begint een eenmans fractie in de Kamer. Good luck and good riddance. Het is een zwaktebod. Ik vermoed dat Omtzigt invloedrijker en in elk geval gelukkiger zou zijn als hij zijn kamerzetel had opgegeven. Shaming het CDA. Nu kan hij in alle eenzaamheid zijn gram halen. Helpt niet echt om uit de burnout te komen, schat ik zo. Wie gaat er überhaupt in de Kamer zitten zolang de man ziek is?

Dit gedoe heeft zijn voordelen. Het haalt de formatie een beetje uit het slop. Het CDA, nu 14 zetels, kan eindelijk besluiten dat het in een stabiele regering moet terecht komen, op straffe van een electorale afstraffing. Hoekstra was een jaar geleden populair, nu niet zo, maar wie zegt dat hij dat over een jaar niet weer kan zijn? Kiezers zijn trouweloze gunners.

Zonder Omtzigt kan de fractie knopen doorhakken. De optelsom wordt nog moeilijker om op 76 te komen, maar een minderheidskabinet met gedoogsteun van Volt en/of CU is best mogelijk.

De Telegraaf columnisten roepen om nieuwe verkiezingen – een althans. Dat zou, volgens orakel De Hondt, desastreus uitpakken voor het CDA. De zetels zouden gaan naar de boerenclub. Nu. Ik vermoed dat geen enkele partij zit te wachten op nieuwe verkiezingen (nou ja, Wilders misschien). Zonder corona zouden Haga en Baudet het lastig krijgen. Helaas zou de VVD weinig moeite hebben de kiezers de geheugengestoorde premier weer door de strot te duwen.

Nee, dat kabinet komt er wel. Met CDA, zoals altijd op een overdreven sleutelpositie. Je zou de partij eigenlijk moeten negeren.

Er is nu wat opgelost? Ja, Omtzigt heeft zichzelf buitenspel gezet. Denk ik.

En overigens meen ik dat de Eerste Kamer moet worden afgeschaft.

Het heeft maar kort geduurd. De gedachte dat Joe Biden en zijn Democraten Amerika fundamenteel zouden kunnen veranderen, lijkt nu al, pakweg 150 dagen na Bidens aantreden, schipbreuk te lijden.

Het infrastructuurprogramma, groot en groots, wordt geleidelijk aan uitgekleed in een illusoire poging om Republikeinen aan boord te krijgen. De hogere belastingen voor de rijken zullen er niet komen, wel, een succesje, een wereldwijde belasting voor grootverdienende ondernemingen. Het rapport dat gisteren verscheen over belasting ontlopende gigarijken laat zien dat Elizabeth Warren, op de linkervleugel van de partij, het bij het juist einde heeft. Vermogen moet belast worden.

Het onderzoek naar de operette staatsgreep van 6 januari is geblokkeerd door Republikeinen. Zij willen vooruit kijken en doen dat, ironisch genoeg, door zichzelf aan Trump op te knopen en achteruit te praten over de Big Lie. De wetgeving om op federaal niveau verkiezingen te beveiligen voor politieke ondermijning door Republikeinen, gaat er niet komen.

De belangrijkste dwarsliggers zijn niet eens de Republikeinen van Mitch McConnell. Het zijn twee Democraten, Kristen Sinnema van Arizona en Joe Manchin van West Virginia. Vooral de laatste geniet van zijn status als belangrijkste politicus in Washington. Hij is nodig om de Democraten eensgezind het eensgezinde blok Republikeinen tegemoet te laten treden. En hij verrekt het. Hij doet net of tweepartijen wetgeving iets is dat de Democraten tot stand moeten brengen en waar Republikeinen niet eens over hoeven te denken.

Het schijnt dat op het gebied van infrastructuur Biden de moed heeft opgegeven dat er een deal kan komen die aanvaardbaar is. Eindelijk, zou je zeggen. Maar het plan erdoor drukken met reconciliatie hangt weer op Manchin. En het afschaffen van de erfenis van segregatie, het definitief opbergen van de filibuster, is ook al van de agenda afgevoerd omdat oom Joe het niet wil (Manchin dan).

Een lichtpuntje wordt misschien dat de oudste rechter van het Supreme Court, de 82-jarige Stephen Breyer, met pensioen zal gaan, zodat Biden in een relatief rustige tijd een opvolger kan benoemen (een zwarte vrouw, zo geconditioneerd zijn we inmiddels ook al weer). Het was een fout van de heilige Ginsburg dat ze niet tijdens Obama’s tweede termijn terugtrad, zodat we nu met een extra conservatieve rechter zitten. Hopelijk is Breyer verstandiger. Maar dit zijn mensen als Mark Rutte: ze hebben geen ander leven dan hun publieke leven. Ze weten van geen ophouden.

En zo zitten we weer in de vaste situatie van de afgelopen decennia: vastgelopen politiek. Obstructie van Republikeinen. Democraten op weg naar een zeperd in november 2022. Er is maar een alternatief en dat is confrontatie. Ik weet niet of Biden het kan maar ook hij moet inzien dat de komende weken beslissen of zijn veelbelovende presidentschap veelbelovend blijft of ook echt verandering tot stand brengt.

Ik ben er niet optimistisch over. De komende dagen zullen we vooral Biden zien in de reparatie van bondgenootschappelijke relaties. Maar ook daar is het een moeizaam gevecht tegen het wantrouwen dat Trump heeft doen ontstaan. Dat is niet per se slecht: Europa moet leren op eigen benen te staan. Ondertussen is het, zoals vaak opgemerkt, ietwat vreemd dat Biden een topontmoeting heeft moet Poetin.

Die kan ook alleen maar interessant worden als hij uitloopt op confrontatie. Genoeg onderwerpen: de moorddadige instelling van Poetin, de beïnvloeding van verkiezingen, de cyber aanvallen, Oekraïne, Wit Rusland. Het zou raar zijn als dat geen confrontatie op zou leveren. Maar wat moet er uit deze top komen? Poetin spint er garen bij dat hij als gelijke erkend wordt op het wereldtoneel. Het zou wel heel wrang zijn als hij daarvoor niet een prijs betaalt.

Ondertussen wordt Kamala Harris opgescheept met onmogelijke taken. Ga in het door Amerikaans beleid mede kapot gemaakte Midden Amerika maar eens vertellen dat je niet moet imigreren. Iedereen die de kans krijgt, doet dat en geef ze eens ongelijk. Een zak geld gaat daar niets aan veranderen.

Nee, na 150 dagen is er geen reden voor geweldig optimisme. Het is fijn dat de federale overheid weer min of meer normaal functioneert. Dat niet overal lobbyisten de bureaucratie runnen. Maar wetgeving maken? Dat zit er niet in.

Het optreden van Sywert van Lienden bij Buitenhof droeg alle kenmerken van een zorgvuldig voorbereid media optreden. Vooral ‘de groene zeep moet in de aanbieding zijn’ was een formulering waarover flink is nagedacht. Een media adviseur van de Leugen BV van Van Lienden heeft daar weer veel aan over gehouden.

Het interview liet veel te wensen over. Van Lienden begon Twan Huys te kietelen door te zeggen dat hij bereid was zich te onderwerpen aan de meest gevreesde interviewer van Nederland. De man die Hoekstra en Hirsi Ali zo genadeloos fileerde….

Ik ben geen deskundige op het gebied van het opzetten van BV’s, CV’s (ik dacht dat daar eerst sprake van was) en andere manieren om geldstromen zo voordelig mogelijk te regelen. Vele vragen bleven hangen. Huys probeerde nog wat bruto netto maar het gaat om een veel groter bedrag dan je dacht – volgens Van Lienden was de vennootschapsbelasting er al afgetrokken.

Het kon niet teruggestort worden omdat dan een private equity investor het geld zou opstrijken. Hoezo? Het kan aan mij liggen maar daar begreep ik weinig van. Valuta risico – pakte goed uit – had denk ik wel anders afgedekt kunnen worden, zodat het voordeel niet naar de do gooders ging.

Wat te doen met het geld? Van Lienden zou er alleen maar aankomen als hij tot de bedelstaf gebracht werd – daarmee de mogelijkheid voor prive gebruik gewoon openlatend. Goede doelen, onder zijn leiding. Gegeven de geheugenstoornissen waarmee ook de media te kampen hebben, kunnen we de do gooder binnen niet al te lange tijd weer in onze amusements opinieprogramma’s zien. Geld rondstrooiend. Zonder winstoogmerk. Zonder eigenbelang.

De contacten binnen het CDA bleven ook onhelder. Een soort Limburgse constructie in Den Haag. Briefje naar die, telefoontje naar deze en daar ben je bij de premier, onze geheugengestoorde leider. Ze wisten ervan.

Van Lienden zei dat hij van de daken had moeten schreeuwen dat er winst gemaakt werd, abject veel winst. Dat deed hij niet. Huys had effectieve clips die lieten zien dat Van Lienden gewoon aan alle kanten stond te liegen en pretendeerde dat het allemaal liefde werk oud papier was. Hij ‘had een moreel kompas’ laten opstellen. Tja, lastig als je zelf niet je morele verantwoordelijkheden kunt vaststellen, maar misschien wel weer heel geschikt om het CDA programma te schrijven.

De val van publieke personen is altijd lelijk. Maar de val van iemand die zich voordoet als publieke weldoener en al jaren surft op media aandacht voor zijn creatieve maar niet erg relevante plannen is extra lelijk en tegelijk wel voldoening gevend. Van Lienden heeft nooit iets om niet gedaan. De meeste mensen doen dat niet maar hoeven niet die pretentie op te houden. Hij was influencer voordat de term geboren was en verdiende er goed aan.

De vriendjes van Van Lienden die een paar miljoen minder opstreken (waarom eigenlijk?) waren oprechter. Moet je aan hen vragen, zei hij in opdracht van de media adviseur (idem vragen over wat politici dachten, inclusief de heilige Omtzigt). Een van hen hield het gewoon voor zichzelf. Vreemd dat je eigenlijk meer voelt voor zo iemand dan voor deze zelfingenomen zielepoot, glijdend en glibberend over de groene zeep van zijn zelfverrijking.

Het is fascinerend om te zien als het niet zo treurig was. De campagne van de Telegraaf tegen D66, of beter gezegd, tegen een brede coalitie waarin ook PvdA en Groen Links zouden zitten. De wakkere krant van rechtse belangen voert al jaren campagne tegen Groen Links. Als de columnisten even niets kunnen bedenken gaan ze wild tekeer tegen Groen Links en/of Klaver en/of Halsema. Voorspelbaarheid is de norm, eerlijk gezegd. Dat geldt ook voor de pro-Trump columnisten.

Maar terzake. Het zijn de parlementaire journalisten, die, bizar genoeg, mogen aanschuiven bij de amusementprogramma’s Op1, die pas goed en dagelijks hun best doen om de ‘Kaag coalitie’ te torpederen nog voordat hij tot stand is gekomen. ‘Kritische’ VVD’ers krijgen een platform om Rutte te waarschuwen.

So far, allemaal vanzelfsprekend. Wat deprimerend stemt is hoe de politici zich laten sturen. Rutte laat weten dat de inhoudelijke verschillen met GL en PvdA wel erg groot zijn, terwijl hij braaf knikt naar Eerdmans en diens programmatische immigrantenhaat. Hoekstra die ineens een rechtse onderstroom in zijn partij ontdekt die programmatisch niet bestaat (zoals Tom-Jan Meeus in zijn column vaststelde). Het CDA schuift op in de richting van 2010, het opscheppen van een buitengewoon aantal ministerzetels door een flink gereduceerde partij. Verhagen, Hillen, Knapen en andere katholieke waterdragers van de PVV.

Moet de PvdA überhaupt willen regeren? Als lid zich ik nee, tenzij heel bijzondere programmatische successen worden binnengehaald, en alleen in combinatie met Groen Links. Zonder die combinatie wordt een kleine partij in dit soort coalitie genaaid door Rutte, zonder enige twijfel. Persoonlijk zou ik sowieso nooit met Rutte willen regeren, en voor mij als PvdA lid is het antwoord dus ‘nee’, niet doen.

Wat voor regering moet er dan komen? Geen idee. Het is niet aan een kleine verliezende, of verlies consoliderende partij om een impasse te doorbreken die mede door de VVD wordt veroorzaakt. Ze zoeken het maar uit. Een minderheidskabinet met D66? Lijkt me lastig. Rutte zal steeds naar rechts buigen, Kaag steeds naar links. Kan nooit lang duren. D66 zal moeite hebben om zijn leden in toom te houden.

Rutte heeft geen moeite met een rechts minderheidskabinet, laten we zeggen VVD, CDA, JA21. De SGP zal veilige steun bieden, de PVV idem, Forum wat minder veilige. Een boerenzetel erbij. Zwak, maar rechts. De Telegraaf zou juichen.

En overigens ben ik van mening dat de Eerste Kamer moet worden afgeschaft.

Dit belooft interessant te worden, of te blijven. Naomi Osaka is een van de meest aantrekkelijke en meest interessante tennis speelsters van deze tijd. Als tennister leuker dan het geweld van Serena Williams en als uitgesproken activiste effectiever.

Osaka weigert na de wedstrijd het verzamelde journaille te woord te staan wier belangrijkste vraag natuurlijk is ‘How do you feel’? Niet zo goed, zegt Osaka. Ze heeft geen zin om door die media hoepel te springen. Ze claimt dat het niet goed is voor haar ‘mental health’. Voor iemand die zo welbespraakt is, een ongelukkige formulering. Ze had moeten zeggen dat ze wel wat beters te doen heeft dan zich te laten afleiden door ergernis over domme vragen. Zoiets zou Louis van Gaal gezegd hebben, liefst in steenkolen Engels.

Osaka kreeg na haar eerste wedstrijd op Roland Garros (gewonnen) een boete van 15.000 dollar omdat ze geen zin had die zeurpieten te woord te staan. De dreiging van uitsluiting hing boven haar hoofd. Ook de dreiging om te verliezen trouwens, want ze is niet zo goed op gemalen baksteen. Osaka trok zich terug.

Dat is jammer. Ik had liever gezien dat ze doorzette en gewoon elke keer 15.000 dollar inleverde (peanuts, laten we wel wezen, Sywert van Lienden zou er nog geen CV voor opzetten), of dat ze zich inderdaad, na winst, had laten uitsluiten. Zouden de tennisbazen de meest aantrekkelijke speelster van deze tijd op non actief durven te stellen? We zullen het niet weten.

De vraag blijft: bestaan tennissers bij de gratie van de media aandacht die ze krijgen? En kunnen ze dan niet zomaar zeggen dat ze die media enkel accepteren als ze dat uitkomt? Kunnen de tennisbazen hun tennissers bepaald gedrag opleggen?

Is het niet hypocriet van Osaka dat ze de media aandacht die ze krijgt gebruikt om haar politieke agenda te pushen (black lives matter – ze heeft er lofwaardig actie voor gevoerd) vervolgens diezelfde media afwijst als ze hun werk willen doen? Of als het niet hypocriet is, onverstandig omdat ze zo minder aandacht krijgt voor dingen die er werkelijk toe doen?

Ik vrees dat Osaka deze veldslag gaat verliezen. Sterker, ik denk niet het goed was voor haar mental health om deze strijd aan te gaan. Van mij mag ze er hard ingaan, maar eerlijk gezegd, het is het niet waard.

PS. Osaka heeft laten weten dat ze daadwerkelijk lijdt aan depressie. Daar is iedereen even stil van. In de combinatie met de ongelooflijke eenzaamheid van een individuele sport als tennis, legt dit heel andere problemen op tafel. Ik zei altijd dat tennis een ‘mindgame’ is. Meer nog dan ik dacht.

President Biden laat verder onderzoek instellen naar de mogelijkheid dat het coronavirus ontsnapt is of zijn wortels heeft in het laboratorium in Wuhan. Het onderzoeksteam van de WHO dat twee maanden geleden rapporteerde achtte de kans dat dit het geval was klein maar had zo weinig mogelijkheden tot onderzoek gekregen dat ze nauwelijks geloofwaardig waren.

Over geloofwaardig gesproken, hier zien we een uitstekend voorbeeld dat laat zien dat als een president altijd liegt, die ene keer dat hij mogelijk de waarheid spreekt ook als leugen wordt gezien. Anders gezegd, als je geen enkele geloofwaardigheid hebt, zoals dat gold voor Donald Trump, dan gelooft niemand wat je ook maar zegt.

Trump pompte in het voorjaar van 2020 de laboratorium theorie flink op. Hij noemde corona het China virus. Zijn loopjongen op China terrein, zijnhandelsadviseur Peter Navarro, ging verder en riep dat er geen enkele twijfel was aan de laboratorium theorie. Zowel Trump als Navarro waren al een jaar bezig om China de aartsvjiand te maken (nadat Trump aanvankelijk had gedacht dat hij met Xi voordelig zaken kon doen – een handelsakkoord en zelfs, hij vroeg er openlijk om, Xi’s hulp bij zijn herverkiezing).

De verhoudingen waren begin 2020 al flink bekoeld. Dat verdrag kwam er niet, er werden mini stapjes gezet, de kans op een deal voor de verkiezingen was verlopen. Trump had flinke importheffingen gelegd op Chinese export naar Amerika, waarmee hij vooral de consumenten in de VS benadeelde. Daarop had China de landbouw import uit de VS beperkt. Trump strooide 10 miljard dollar rond onder de giga landbouwondernemingen om de schok op te vangen. Navarro en zijn team wilden meer en strengere sancties.

Kortom, er was al een hele geschiedenis aan China bashing aan de gang toen Trump de grens met China sloot, in februari 2020 (het enige verstandige dat hij in 2020 ondernam om de verspreiding van het virus te beperken – een maand later veroorzaakte hij de pieken in de eerste golf door de grenzen met Europa te sluiten waardoor tienduizenden besmette Amerikanen zich terughaastten). In verkiezingsmodus zag Trump gelegenheid om China als boksbal te gebruiken. En, los van de labtheorie, het werkte.

Als Trump ergens krediet voor kreeg wat zijn buitenlandse politiek betreft dan was het China als directe concurrent, zoal niet vijand, van Amerika te benoemen. Never mind dat Obama al in 2013 zijn ‘pivot to Asia’ had gemaakt, never mind dat Trump de eerste twee jaar zwabberde en in zijn transactionele modus mogelijkheden zag voor deals, Trump kreeg lof voor zijn China beleid. Over Oeigoeren en Hong Kong hoorde je hem weinig of niet.

Wat ik hier interessant vind is dat Trump door zijn opeenstapeling van leugens en samenzweringsnonsens de mogelijke echte samenzwering, de lab theorie, ongeloofwaardig maakte. The boy who cries wolf, het jongetje dat altijd waarschuwt voor de wolf, meestal onterecht, wordt niet geloofd als de wolf echt komt, gaat hier maar gedeeltelijk op. Maar de les dat presidenten die aantoonbaar liegen, niet geloofd worden, niet vertrouwd worden, als er werkelijk wat aan de hand is of zou kunnen zijn, wel degelijk.

Het begon met de verkiezingsuitslag van 2016: Trump zou vijf miljoen stemmen zijn misgelopen door fraude, hij had, meende hij, ook de popular vote gewonnen. Bij de inauguratie kregen we de ‘alternative facts’ voorgeschoteld door zijn acolieten: er waren meer bezoekers bij de inauguratie dan bij Obama. Iedereen wist dat hij loog, inclusief zijn perschef die zichzelf daarmee meteen buiten spel zette.

Het werkt eroderend. Iran gevaarlijk? Niet als Trump het zegt. Noord Korea vredelievend? Je lachte erom. Poetin Amerika’s beste vriend? De wereld keek verbluft toe. Presidenten hebben geloofwaardigheid nodig om hun volk mee te krijgen. Dat Biden nu op basis van de feiten de lab theorie opnieuw onderzoekt, pleit voor hem. Hij laat de theorie niet simpelweg vallen omdat Trump hem ooit naar voren schoof en omdat Trump het land kapot maakt met zijn Big Lie.

Het is een les die aan Trump niet besteed is. Maar Xi heeft meer te vrezen van Biden dan van de narcistische malloot die voor hem president was.

Zoals de regelmatige lezer weet, ben ik nogal pessimistisch over de toekomst van de Verenigde Staten. Helaas kreeg dat pessimisme de afgelopen week verdere bevestiging.

Niet alleen in de senaat, waar regelrecht opportunisme en totaal gebrek aan enig moreel perspectief de Republikeinen verleidde tot het blokkeren van een commissie van beide partijen die onderzoekt wat er precies is gebeurd tijdens de staatsgreep van 6 januari. Het bevestigt dat de partij in de greep is van Donald Trump, en dat de senaat in de greep is van de meest verwerpelijke politicus erin, Mitch McConnell. Toegegeven, het vergt nogal wat om de meest verwerpelijke Republikein te zijn, maar Ted Cruz en Josh Hawley komen niet in aanmerking omdat ze de macht missen. Ze staan klaar in de coulissen.

Deze blokkering op zich is niet meer dan een symptoom. Waar ik me werkelijk zorgen over maak is over de toekomst van de democratie. Nu al is het zo dat Republikeinse kiezers uitslagen van verkiezingen niet meer vertrouwen (tenzij ze winnen). De Big Lie van Donald Trump – dat hem het presidentschap ontstolen zou zijn – zou geen kracht hebben als niet de Republikeinse politici, groot en klein, hem daarin zouden steunen.

Op staatsniveau worden kieswetten aangepast om het moeilijk te maken te stemmen. Dit is een klassiek Amerikaans gezelschapspel, waarin nota bene de Democraten juist heel goed waren tijdens de segregatie. Tegenwoordig zijn het Republikeinen die barrieres opwerpen voor kiezers, heel goed wetend dat ze een minderheid zijn die alleen met valse methodes kan winnen. Om dat laatste te garanderen, zetten ze ook in de nieuwe kieswetten dat de staatswetgevers uitslagen mogen negeren of veranderen, als de uitslag hen niet bevalt.

Het lijkt allemaal kleinzielige Spielerei maar dit is waar ik bang voor ben: Republikeinen maken het onmogelijk voor de Democraten (de meerderheid) om verkiezingen te winnen en laten keer op keer zien dat ze alles zullen doen om de macht te verkrijgen en te behouden. In reactie zullen Democaten het vertrouwen in het democratisch proces verliezen. Een staatsgreep van een Democratische ‘verliezer’ is niet uitgesloten.

Ik wil de Democraten niet de hemel in prijzen, maar vergelijk hun reactie op de ‘overwinning’ van kleine Bush, in Florida, in 2000, met 500 stemmen verschil eens met wat de Republikeinen hier voorschotelen. Die reactie was een voorbeeld van beschaafd burgerschap, je neerleggen bij de uitslag van een democratisch proces, zoals trouwens ook Richard Nixon deed, ere wie ere toekomt, in 1960, toen de Democraten bijzonder krap en mogelijk frauduleus wonnen.

Het zal niet lang duren voordat alle Amerikanen verkiezingen en verkiezingsuitslagen wantrouwen, voordat Democraten net zo wantrouwig zijn als Republikeinen nu. In de meest pessimistische voorstelling gaat dit leiden tot een stelsel waarin iemand de macht grijpt (daartoe acht ik Cruz en Hawley wel degelijk in staat) omdat hij (het zal een hij zijn, al zijn de vrouwelijke Republikeinen geen haar beter) claimt de verkiezingen gewonnen te hebben, never mind de uitslag. Iets minder pessimistisch is de voorstelling dat het tot permanente stagnatie en elkaar beschuldigen en uitdagen zal leiden, maar uiteindelijk gaat dat hetzelfde gevolg hebben.

De Amerikaanse democratie wankelt, durf ik wel te stellen. Ik kan nog een batterij aan andere redenen opsommen om dat te illustreren, van het exploderend bezit van wapens, nu ook zonder vergunning overal in Texas te dragen, tot het geneuzel over 1619 versus 1776 (alsof de Founding Fathers geen slavenhouders waren), van verbod op onderwijs in evolutie tot verbod op critical race theory.

Maar deze ondermijning van het kiesstelsel is de grondslag van alle negatieve gevoelens over de ontwikkeling van de VS.

Donald Trump zal in de geschiedenisboeken die later worden geschreven (als ze in vrijheid geschreven kunnen worden, misschien wordt Amerika ook een Xi-achtig autoritair regime) de meest belangrijke president van Amerika blijken. De man die met zijn Big Lie de samengeving fataal vergiftigd heeft waardoor de democratie in Amerika aan zijn einde kwam.