Dit is wat we moeten weten over Amerikaanse politiek. Minister van Buitenlandse Zaken Anthony Blinken stelt in een hearing voor het congres dat een nucleaire deal met Iran op tafel ligt. Het enige breekpunt is de kwalificatie van de Iraanse Revolutionaire Garde als terroristische organisatie. De regering Trump zorgde voor dat etiket, in strijd met de regel dat het militaire apparaat van een land daarvoor niet in aanmerking komt.

Maar zoals bij abortus en veel andere manieren waarop Trump de Amerikaanse politiek vervuild heeft, komt dat in principe niet ontzettende belangrijke onderwerp terug om post-Trump verstandig beleid te frustreren. Want nu blijkt het verwijderen van het etiket het laatste obstakel voor een deal. De senaat wil het etiket behouden. Blinken erkent in zijn verhaal dat het etiket in de praktijk niets uitmaakt. In een mooi opinie artikel veegt Peter Beinart de vloer aan met de terughoudendheid van Biden om de zaken serieus aan te pakken.

Zo zijn we er weer. 68 senatoren willen een nietszeggend etiket behouden en torpederen daarmee het grotere goed, een deal met Iran. Ik zal hier niet ingaan op het grotere goed van een min of meer normale omgang met Iran, zonder sancties en het miskennen van de rol van het land in het Midden Oosten. Maar voor iedereen (behalve Republikeinen en, het moet gezegd, ook veel Democraten) is duidelijk dat als er geen deal komt, het land binnen niet al te lange tijd nog maar een paar weken nodig heeft voor een kernwapen.

Je kunt er vergif op innemen dat Israël, ook zonder die oorlogshitser van een Nethanyahu aan de leiding, dan zal proberen om met een militaire aanval op Iran dat gevaar te neutraliseren. En reken er maar op dat de VS dan mee zal moeten doen, of mee zal worden gezogen omdat het geen enkel gedrag van Israël zal verwerpen. De Oekraïne zal klein bier zijn vergeleken met de onrust in het Midden Oosten die dan zal losbarsten. 

Zoals Beinart zegt: Wat Iran betreft, wil de regering-Biden het veilig spelen. Dat is onmogelijk. Het is beter dat ze gewoon dat wat het juiste is om te doen.

Na alle verhalen deze week over Pim Fortuyn, vooral over de dood van Pim Fortuyn, lijkt het overbodig en misschien zelfs onrespectvol om nog wat toe te voegen. Maar toch, ik miste een belangrijke bottom line: als hij niet was vermoord zouden we Fortuyn inmiddels opgeslokt hebben gezien in het systeem, of gevallen in zijn eigen valkuil van narcisme en gebrek aan organisatievermogen in politiek opzicht. Anders gezegd, hij dankt zijn eeuwigheidswaarde aan zijn dood.

Ik zal niet Fortuyns vaardigheid ontkennen in het opschudden van de Nederlandse politiek. Het leverde niet genoeg op, helaas. Was hij gewoon in de Tweede Kamer gekomen met zijn club van lummelaars en goudzoekers, hij zou al snel ontdekt hebben dat opschudden gemakkelijker was buiten het parlement dan binnen het parlement. Sowieso haalde zijn partij meer stemmen doordat hij werd vermoord.

Zoals het gaat met vermoorde helden (JFK is nog steeds het beste voorbeeld, direct gevolgd door zijn broer RFK), ze blijven altijd een onvervulde belofte. En zo’n belofte is er nooit een van mislukking en falen, maar altijd van wat had kunnen zijn – in het positieve. Zo’n held is Fortuyn ook. 

De verafgoding de afgelopen weken irriteert me. Vooral vanwege bovenstaande overwegingen, maar ook omdat ik nog college heb gehad van Fortuyn (en stevige discussies over katholiek corporatisme) en in de kroeg nog wel eens met hem ouwehoerde over in welke partij hij zich kon nestelen (ik was toen actief in de door Terlouw wakker gekuste D’66, hij zocht toegang). Ook de woorden van collega marxist (collega van Pim): ‘waar Pim komt, komt ruzie’, kenden we maar al te goed in het sociologisch instituut aan de Grote Markt. Mijn irritatie is irrelevant, ik weet het, en puur persoonlijk. Het zal niets veranderen aan de manier waarop Fortuyn breed herinnerd zal worden. Zo kom je ook nooit meer van de oorlog af – maar dat is een heel ander verhaal.

Ik was helemaal voor Fortuyns poging op te schudden. Ik zou nooit op hem gestemd hebben maar ik was een van de enige tientallen benodigde kiezers die de LPF het recht gaf om deel te nemen aan de verkiezingen. Er was een oproep, herinner ik me, om hem op korte termijn te helpen überhaupt aan die verkiezingen deel te nemen. Die deelname vond ik noodzakelijk, al was het maar om het fenomeen in de politieke werkelijkheid bezig te zien. De LPF moest niet worden afgestopt door het onmogelijk te maken deel te nemen aan de verkiezingen. Ik deed mijn burgerplicht. Op de Stadhouderskade moest ik dat zelfs twee maal doen, ik geloof dat de gemeente niet wist hoe ze het moest verwerken, of zoiets.

De manier waarop Fortuyn werd gedemoniseerd was onheus en onverstandig. Net zoals de manier waarop daarna Ad Melkert werd afgeserveerd. Het resultaat was Balkenende en Matt Herben, Ferry Hoogendijk, Heinsbroek en Bomhof. En daarna nog drie keer Balkenende. Het aantal zetels dat dit soort rechts ophaalt is al jaren redelijk stabiel: 26. Boer Koekkoek was de eerste die zetels wist te halen uit dwarsigheid, de BBB zal niet de laatste zijn. 

Fortuyn is vooral interessant omdát hij is vermoord. De idioot die dat heeft gedaan (en veel te snel weer vrij kwam) heeft de samenleving oneindig veel schade toegebracht. We hadden zelf moeten zien wat er van Fortuyn terecht zou komen. Dat recht is ons ontnomen. Maar er is geen reden om hem na zijn dood heilig te verklaren.

Abortus wordt het onderwerp in de verkiezingen van november – als de Democraten er tenminste hun hoofd bijhouden. Ze nemen nu de juiste stappen, waarschuwingen dat voorbehoedsmiddelen verboden kunnen worden met dezelfde juridische redenering. Of het homohuwelijk, of de uitspraak waarbij een verbod op gay sex werd afgewezen (natuurlijk was dat de regel in Texas). En ook dat de ‘leven begint bij de conceptie’ fanaten met deze uitspraak als basis allerlei problemen voor vrouwen kunnen veroorzaken. Een poging tot zelfmoord als je zwanger bent wordt dan moord. Gevaarlijk gedrag voor een kind in de baarmoeder idem dito.

Kortom, een heel patroon aan verruiming van de vrijheid die we sinds de jaren zestig hebben verworven. Rechter Alito zegt dat abortus anders is omdat het een moreel onderwerp zou zijn. De uitspraak die eraan zit te komen zou niet van invloed zijn op andere onderwerpen. Yeah, en zoals ze bij ons in Brabant zeiden: ‘en gij geleufd da?’

Een domme naïveling is senator Susan Collins van Maine. Dat wisten we al want ze had bij het eerste impeachment van de psycho tegen gestemd omdat, dacht ze, Trump zijn lesje wel geleerd had. Nu is ze verrast door deze uitspraak om rechters Gorsuch (op de door McConnell gestolen zetel) en Kavenaugh, die van de bierfeestjes, haar hadden verzekerd dat ze staan recht (dwz. eerdere uitspraken, stare decisis) niet zouden ondermijnen. Collins is verrast dat ze beetgenomen is. Tja.

De uitspraak zoals hij er nu ligt, laat staten beslissen of abortus wel of niet legaal is (noem dat maar moreel). Het is een geweldig onderwerp voor de Democraten om campagne op te voeren, zowel voor het Huis als de Senaat, als voor meer macht in de staten. Daar hadden ze het nakijken toen de Republikeinen in 2009 besloten dat ze de meeste macht konden uitoefenen als ze de macht in de staten hadden. Als altijd zagen zij het machtsspel beter dan de Democraten.

De Republikeinen weten precies wat ze doen. Ze verdiepen en versterken niet zozeer de gevoelens van hun kiezers over hun eigen partij, maar verdiepen de negatieve gevoelens over de tegenstander. Die is de vijand, onverbeterlijk, zonder enige nuance. Werkt perfect in een tweepartijensysteem. Luister naar Moscow Mitch McConnell: zowat iedere zin die hij uitspreekt gebruikt de frase ‘radical Democrats’. De pr adviseurs hebben ontdekt dat dit de afkeer het best bevestigt. Er is weinig tegen te doen, behalve met gelijke munt betalen. Abortus biedt de kans voor de Democraten om Republikeinen als onverbeterlijk anti-vrouw, anti-seks, anti-vrijheid en algemeen anti-vrijheid voor het individu te schilderen, zonder dat ze daarmee in de overdreven individualistische hoek terecht komen. Ik zou zeggen go for it.

In de aanloop naar november is het zaak deze argumenten steeds te herhalen en het verbod op abortus om de nek te hangen van alle Republikeinse kandidaten. Maar bovenal is het zaak om de kiezers te motiveren, om ze naar de stembus te krijgen zoals dat in 2018 gebeurde. In de context van de evangelische zeloten die Amerika deze kant op drukken: deze abortusuitspraak is een godsgeschenk voor de Democraten. Het biedt ook de mogelijkheid om de Republikeinen meer te drukken in de hoek van intolerantie (verbieden van boeken, geloofsonzin, onderwijs) – onderwerpen die de Republikeinen succes opleverden maar die aan kracht verliezen. Daarnaast zouden de Democraten het economisch succes van Biden moeten opspelen. Het gaat helemaal niet slecht, afgezien van inflatie. 

Ik wijs nog graag op een artikel dat ik vorig jaar in Maarten schreef: Hoe is abortus een wedge issue geworden? waarin ook de actieve rol van de katholieke bisschoppen wordt belicht. In het volgende nummer van het Historisch Nieuwsblad komt een artikel over de vraag hoe het Supreme Court, ooit de minst prominente van de drie machten, nu de belangrijkste is geworden. Zo was het nooit bedoeld. Als de rechters die original intent als motto hebben – wat de Founding Fathers wilden – dan zouden ze zich van dit soort uitspraken die ingaan tegen wat de meeste Amerikanen wensen, onthouden.

Dat dit Supreme Court, met zetels gestolen door de Republikeinen, zich zou uitspreken tegen het recht van de vrouw om te beslissen over abortus, is geen verrassing. De tekst van de voorgestelde uitspraak is nu al gelekt en ja, precies wat we konden verwachten. 

In de voorgestelde afspraak wordt een regeling voor of, beter gezegd, tégen abortus overgelaten aan de staten. In de praktijk gaat dit betekenen dat in de staten waar de Republikeinen het voor het zeggen hebben abortus wordt verboden, vaak onder alle mogelijke omstandigheden, inclusief verkrachting. Dat is hun recht, ze hebben er de meerderheid, maar 62 procent van alle Amerikanen wil het recht van de vrouw behouden.

De overwegingen van de auteur van het arrest, Samuel Alito, zijn onder meer dat nergens in de grondwet iets staat over abortus. Dat is waar, maar dat geldt voor ongeveer 99 procent van onderwerpen die tegenwoordig aan de orde komen. De grondwet schreef ook niets over slavernij (maar wel over private property) en kijk wat daarvan is gekomen. Verder schreef Alito dat de burgers moeten beslissen over dit onderwerp.

Ik ben het daarmee niet oneens, ware het niet dat de burgers er niet over kunnen beslissen. In het Congres is het onderwerp te controversieel en zelfs als de Democraten eensgezind zouden zijn, zou de filibuster in de senaat (minstens zestig zetels nodig) elke regeling dwarsbomen. Het kan een reden zijn om die filibuster nu eens eindelijk af te schaffen, zodat inderdaad kiezers krijgen wat ze wensen. Dan hadden we een betere Obamacare gehad, maar ook het risico dat in 2010 het door de Republikeinen alweer was afgeschaft. Het had wel duidelijkheid gegeven (en betere care).

Bij gebrek aan federale wetgeving zal het dus bij de staatscongressen beslist worden. Kijk naar de kaart en zie waar abortus onmogelijk wordt: in het midden westen en het zuiden, maar niet alleen daar, ook in blauwe staten als Californië en New York, zoals de NYT laat zien. Overal zijn het de armste vrouwen, vaak in staten waar de gezondheidszorg het slechtst is, waar kinderopvang niet bestaat en waar het recht op vrije toegang tot abortus dus het meest nodig is. Het is een wrede maatregel, opgelegd door wrede politici (vooral mannen), met het gevolg dat de levens van deze vrouwen én de levens van de ongewenste kinderen verpest zijn.

Deze uitspraak mag de Verenigde Staten de wetgeving geven die het land verdient, namelijk derde wereld status, hij is een bonus voor de Democraten die zoeken naar een onderwerp om in november te voorkomen dat ze Huis en Senaat verliezen. Alito’s formulering is daarvoor fantastisch. Ja, laat de kiezers beslissen. U beslist of uw verkrachte dochter een abortus mag of niet. U beslist of ongewenste kinderen verplicht geboren worden. Het maakt van een onderwerp waar de Republikeinen jarenlang garen bij hebben gespind (geen illusies, Mitch McConnell of Kevin McCarthy geven ook maar iets om abortus) tot een onderwerp dat de Democraten nog jaren kunnen uitbuiten.

Zoals hij er nu staat is dit een gevaarlijke uitspraak. Allerlei andere rechten van de burger die door het Supreme Court bij de wrede staatscongressen zijn weggehaald, lopen eenzelfde risico als abortus. Het homohuwelijk, zelfs voorbehoedsmiddelen kunnen weer door evangelische zeloten en cynische politici worden verboden. Overigens is het wel interessant dat veel abortussen nu via pillen worden ingezet. Dat is niet voldoende maar deze uitspraak zal de verschuiving versnellen – tot de Republikeinen dat ook gaan verbieden.  

Als die dreiging niet voldoende is voor Democraten om in november in elk geval enig terrein terug te winnen dan verdienen ze het niet. Dan verdienen de Amerikanen het niet. Als ze per se willen dat hun landen verder en verder afzakt als derde wereldland, so be it.

Kandidaat ontmoet zijn patroon.

Ooit had ik bewondering en respect voor J.D. Vance, de schrijver van Hillbilly Elegy, een aangrijpend en inspirerend verhaal over opgroeien in de Appalachen met een verslaafde moeder, en later bij zijn grootouders wonen in de rustbelt waar de goede banen verdwijnen en de huizen vervallen en hun waarde verliezen. Het boek bood een fascinerend inzicht in de wereld van de Trump stemmers en zo schreef ik erover in de verkiezingsspecial van De Groene, in november 2016.

Vance wist eruit te ontsnappen, werd Marinier en ging naar Yale Law School. Als venture kapitalist dook hij op in Silicon Valley, raakte bevriend met überlibertarian Peter Thiel, en verhuisde vervolgens met zijn gezin terug naar Ohio, met het plan om daar venture kapitaal te stimuleren. Vance zag een trend die ook anderen zagen: investeren in het Midden Westen met zijn basisstructuur van manufacture en infrastructuur had de toekomst. So far so good.

Eerder dit jaar dook Vance op als Republikeinse kandidaat voor een open senaatszetel in Ohio. Dat op zich was niet opmerkelijk, hij had zich in talkshows steeds meer als een conservatief opgesteld en ook in Hillbilly Elegy werd duidelijk dat progressief New Deal achtige do-good beleid niet aan hem besteed was. Een ouderwetse Republikein, misschien, zoals ze niet meer gemaakt worden in het tijdperk van Ted Cruz en ander politiek tuig? Je zou het denken, want Vance was in 2016 uiterst kritisch over Donald Trump.

Fast forward naar 2021. J.D. Vance heeft het hele najaar opzichtig gehengeld naar de steun van diezelfde Trump. Hij slikte alles in wat hij eerder gezegd had en kuste de voeten van de potentaat in Florida. Je zou hebben verwacht dat de psycho zich geschoffeerd zou voelen door alle kritiek die Vance eerst had, maar nee, een maand geleden kreeg Vance de steun van Trump. Sindsdien is hij gestegen in de peilingen van 11 naar 23 procent en maakt hij een goede kans om a.s. dinsdag de Republikeinse nominatie te winnen. Niet dat Vance er wat om geeft, maar mijn bewondering en respect zijn omgeslagen in scepsis en onbegrip.

Ik schreef er twee weken geleden over in een poging de Trump dynamiek bloot te leggen. Republikeinse kandidaten slijmen er lustig op los om Trump voor hun karretje te spannen, kien op zijn Trumpistaanse achterban. Ik was er tweeslachtig over. De kandidaten die Trump steunt, zijn in een flink aantal gevallen idioten, zeloten, QAnon aanhangers of anderszins niet geschikt. De Republikeinse elite, Moscow Mitch McConnell en de man zonder bodem in zijn morele afzinkput, Kevin McCarthy, moeten niets van die kandidaten hebben maar ze vinden het wel best. Winnen is winnen.

Ik schreef dat het best in het voordeel van de Democraten kan zijn. Domme kandidaten kunnen de kiezers in het midden wegjagen, terwijl als door Trump gesteunde kandidaten niet de nominatie krijgen, de kiezers die enkel doen wat Trump zegt, misschien thuisblijven. We zullen zien.

Maar terug naar J.D. Vance. Ik kan alleen maar vaststellen dat dat deze man de huig naar de wind heeft gehangen, zijn meningen over Trump heeft aangepast, ingeslikt of verborgen om de verkiezingen te kunnen winnen. Zoals the Atlantic schreef: het is een geval morele ineenstorting. Vance is te intelligent om de onzin van de slechtste president aller tijden echt te accepteren.  Je moet ook vaststellen dat de man qua achtergrond en opleiding een verrijking zou kunnen zijn voor de senaat van rijke lui (al is de vraag of hij niet zelf een van die lieden is geworden en laten we wel zijn, ook Cruz en Josh Hawley studeerden aan Yale). Aan de andere kant is zijn band met Peter Thiel en Vance’s lof voor Victor Orban reden om te twijfelen aan zijn intelligentie en/of zijn bedoelingen. Zoals de Washington Post schreef, Vance has gone full MAGA.

Een aantal artikelen stelt interessante kanttekeningen bij het Vance verhaal. De meest relevante kanttekening vind ik dat Vance wellicht meer begrijpt van de Trump-kiezer dan van Trump. Dat wil zeggen, in Hillbilly Elegy schreef hij ook over de mensen die hij als hulpje in de supermarkt hun voedselbonnen zag verhandelen. Dat de woningen in arme blanke buurten steeds slechter werden omdat verslaafden en ontwortelden erin geplaatst werden. De hele val van blanke armoede die maakt dat je vast zit. De chaos van een chaotisch leven. De afkeer van de mensen die profiteren (lees: zwarten).

Je woning is niets waard, je vaardigheden brengen je nergens. Kon je vroeger naar het westen gaan, daarvoor heb je nu geen geld en ook in het westen heb je niets in te brengen, terwijl wonen er onbetaalbaar is (dat verklaart voor een deel de trek naar Florida, dit terzijde). De 21ste eeuwse economie is niets voor jou. Dat zijn de Trump-kiezers die spreken, aangevuld met xenofobe onzin en de Big Lie (ik heb niet kunnen vinden of Vance Trumps verkiezingsleugens heeft afgewezen). Vance presenteert zichzelf als ‘a working-class man’ en al is dat wat ambitieus voor iemand met miljoenen in de bank en een Yale opleiding, hij heeft meer wortels in die gemeenschap dan menigeen, en zeker meer dan Trump.

Waarom wil Trump Vance dan steunen, is de volgende vraag. Nou, zegt een artikel, omdat Vance de ideologische agenda van de Trumpies steunt, want ja, die is er wel degelijk. Het is opnieuw een interessant argument. Ze stonden samen op een podium afgelopen zaterdag. Trump is de beste president die ik ken, zei Vance. The Guardian legt mooi bloot hoe de strijd binnen de Republikeinse Partij in Ohio zich ontwikkeld en hoe dit verhaal erin past. 

Het probleem van iemand als Vance is dat alles van het bovenstaande waar kan zijn. Of niet. Het lijkt erop dat Vance tijdens zijn jaren in Silicon Valley een aanhanger is geworden van het libertarian, anti-democratische erfgoed van Peter Thiel. Extreem anti-overheidsdenken en Ayn Rand stijl egoïsme kenmerken die man. Maar hij gooit zijn met Pay Pal verdiende miljarden in de politieke strijd, niet zozeer als fan van Trump, lijkt het, maar als fan van het omverwerpen van de gevestigde orde, wat die ook moge zijn, als die hem aan banden legt. (Thiel is die man die in New Zealand voor tig miljoenen een optrekje bouwde en daarvoor ook een verblijfsvergunning kreeg, om als de wereld vergaat door het gedrag van mensen zoals hij, zich terug te kunnen trekken). Dit zijn mensen die de teloorgang van democratie voorspellen en maar vast investeren om dat te laten gebeuren – fans, inderdaad, van Orban, Poetin, Xi en andere autoritaire baasjes, en, als het zo uitkomt, van Trump. Niet de Koch brothers die de afgelopen jaren de investeerders waren in Amerikaanse polarisatie, maar Thiel en consorten zijn nu de financiers van de ondergang van de Amerikaanse democratie.

Het geval Vance is complexer dan dat van de meeste door Trump gesteunde kandidaten. Dat is een clubje losers. Maar Trump zou Trump niet zijn als hij niet de pr mogelijkheden zag van iemand als Vance die hem naar de mond praat. Als Trump ergens goed in is dan is het het onderkennen van onderbuikgevoelens, zowel bij zichzelf als bij kiezers. Als het in zijn kraam te pas komt kan de fameus disloyale Trump heel meegaand zijn. Zo stond hij naast Vance, zo vergaf hij de man met de jelly ruggengraat, Kevin McCarthy, dat die hem eigenlijk liever had afgezet. Sorry, boss, zo meende ik het niet. Is goed, Kevin, zorg maar dat je de baas wordt dan kan heb je aan de lijn.

Ik verwacht dat Vance dinsdag de Republikeinse kandidaat wordt. Ohio is een in principe conservatieve staat, met een flinke Trump aanhang, hoewel ze met Sherrod Brown een bijzonder progressieve andere senator hebben. De Democratische tegenstander van Vance zal het moeilijk hebben maar Vance staat nu zo duidelijk op het netvlies als ‘wholly owned by Trump’ dat hij zich daar in november toch weer moeilijk los van kan maken. Mocht Vance in ovember winnen dan zie ik een heel belangrijke rol voor hem in de senaat. McConnell weet niet half wat hem te wachten staat. Trump trouwens ook niet. Loyaliteit is er voor vandaag, morgen speelt er weer wat anders.

Gisteravond keken, las ik, 900.000 Nederlanders naar een ouwehoerprogramma dat drie mannetjes los laat gaan. Hen ruim betaalt om hun puberale, onvolgroeide levens op tafel te leggen. Niet zomaar een keer, maar iedere werkdag als de hardwerkende Nederlander zijn Talpa-rommel krijgt voorgeschoteld. Een kleine check leert dat ook de andere ouwehoerprogramma’s, die op 1 bijvoorbeeld, ruim aandacht besteedden aan de vuilpraat van de heren. Ze deden dat, begrijp ik, in de context van een belangrijk ander onderwerp dat ook in alle ouwehoershows aan bod kwam, de zoveelste De Mol-soap. Waar een klein land groot in kan zijn.

Johan Derksen weigert zijn verontschuldigingen aan te bieden, lees ik in de kwaliteitskranten. Dat kan ook niet. Domheid en gebrek aan fatsoen is niet iets waar je je voor kan verontschuldigen. En het hele idee dat verontschuldigingen de daad wegpoetsen is net zo onzinnig als Derksen die denkt dat hij het slachtoffer wordt van een doorgeslagen cancel en woke cultuur. Hij is juist de profiteur van een cultuur die geld verdient met schofferen, beledigen en het verkondigen van ronduit stupide, vaak kinderlijke nonsens – afgewisseld met gevaarlijke onzin die zou doen denken dat de gemiddelde Nederland dit soort praat en gedrag tolereert.

Wat zeg ik. Dat doet die gemiddelde Nederlander. Derksen had een lintje moeten krijgen voor het verwoorden van wat Nederland opnieuw en nog steeds maakt tot een van de domste landen ter wereld. Het is dat de VS ons naar de kroon steekt, anders zouden we wereldkampioen zijn. Met voetballen wordt het nooit wat maar hier zijn we werkelijk kampioenen.

Het is jammer dat de media zich zo concentreren op het stalkgedrag van D66’er Frans van Drimmelen, ernstig als dat was. Ook de manier waarop de partij omging met de gestalkte en het onderzoek verdient eindeloze kritiek.

Allemaal waar en belangrijk, maar laat niet het echte onderwerp ondergesneeuwd raken: hoe kan het dat Frans van Drimmelen, lobbyist en nergens voor gekozen, meer dan vijftien jaar zo’n belangrijke rol speelde in de partij? Van Drimmelen was een steunpilaar voor Pechtold in diens gewonnen strijd tegen Lousewies van der Laan in 2007. Hij schoof zijn hulpje Ingrid van Engelshoven naar voren om in 2007 voorzitter te worden en de partij om te vormen in de Pechtold-partij. Hij selecteerde mee kandidaten voor het parlement.

Van Drimmelen speelde, kortom, een belangrijke rol in de omvorming van D66 naar een geoliede machine die Alexander Pechtold moest ondersteunen. Dat dit niet tot regeringsdeelname leidde onder Pechtold zelf had te maken met strategische fouten: deelname aan Kunduz en het lenteakkoord dat Rutte redde van zijn liefde voor Wilders. In 2017 werd er wel meegegeerd maar zonder Pechtold, die een jaar later opstapte (niet veel later werd het kind geboren uit zijn stukgelopen relatie met een D66 lid uit Meppel). Volgens de vele verhalen zou Van Drimmelen Kaag hebben gesignaleerd als potentieel opvolger van Pechtold als partijleider. 

Maar meer dan op het geklungel waarmee Kaag is omgegaan met deze zaak, door de Telegraaf in zijn mysogenie eindeloos opgerekt, is hier sprake van een partijcultuur waarvan Kaag eerder het slachtoffer is dan de aanstichter. Overigens lijkt Kaag hier vooral slecht geadviseerd of misschien te bang om haar handen te branden. Ze was niet nieuwsgierig genoeg naar het tweede deel van het onderzoek en maakte er zich, best begrijpelijk, met een afstandig mailtje vanaf. Het werd uitgezocht.

Dat de Telegraaf een field day heeft met het afbranden van Kaag was te verwachten. De televisiegeile parlementaire commentator, Wouter de Winther,  geniet er natuurlijk van. Niet weg te branden bij de ouwehoershows. 

Maar er is een probleem met D66. Een kliek die de tent runt, ik heb het zelf aan den lijve moge ervaren. Het is ook niet van vandaag of gisteren. Van Mierlo vormde de partij, de leden gingen er graag in mee en zorgden voor een partijcultuur die fris en vrolijk leek maar dat helemaal niet is – zie Van Drimmelen en de invloed van een lobbyist. Niet weg te branden, die man. Het is goed dat hij nu een flinke schop heeft gekregen. Maar de partij van Pechtold is nog lang niet volwassen genoeg om flinke opruiming te houden.

Een paar onderwerpen voor kleine overpeinzingen.

Over abortus. De zeloten lijken op weg om in Amerika abortus zo moeilijk mogelijk te maken, vooral voor vrouwen die niet de middelen of de kennis hebben om zich los te maken van wrede mannen in Texas en zuidelijke staten. Altijd onderbelicht blijft dat Amerikanen niet over seks durven te praten, vaak niet weten hoe voorbehoedsmiddelen werken en in staten als Florida het zelfs verbieden om seks of sekse of wat dan ook ter sprake te brengen. Het resultaat: de meeste abortussen van alle westerse landen.

In de slipstream daarvan ook discussie in Nederland. Gelukkig is de vijf dagen bedenktijd al bijna afgeschaft. Maar ook hier zitten de zeloten op het vinkentouw, pogend het vrouwen die een moeilijke keuze moeten maken het zo moeilijk mogelijk te maken.

Het gaat altijd over het recht van de vrouw om over haar lichaam te beslissen. Terecht. Maar ik zou ook wel het recht van een kind om gewenst te worden in de strijd willen zien. Pro life betekent ook dat je het leven dat geboren gaat worden een behoorlijk leven wilt geven en dat begint met gewenst te zijn.

Ander onderwerp: Afghanistan. Wat mij het meest verbaast is dat het Taliban regime niet erkend wordt. Ze hebben de oorlog gewonnen, fair and square. Het zou de verliezers passen om dat te erkennen. Een langdurig spelletje om veranderingen in het regime af te dwingen door het te chanteren lijkt me net zo immoreel als de lang uitgesponnen oorlog was. Het is moeilijk verlies te erkennen. De VS deed er even over om Vietnam te erkennen, of China for that matter. En de Sovjet Unie werd pas door FDR erkend. Dat kan beter.

Een ander terugkerend zeuritem: het democratisch gehalte van D66. Ik heb er al eerder over geschreven en niets verbaast me. De Pechtold kliek hield en houdt de partij stevig in zijn greep. Het was volstrekt duidelijk dat Kaag zou moeten werken met een partij apparaat dat niet het hare was. Daar betaalt ze nu de prijs voor.

En tja, die van Drimmelen was lobbyist voor hetzelfde kantoor waarvoor Van Engelshoven lobbyde toen ze partijvoorzitter was. Er waren goede redenen waarom ik in 2007 voorzitter wilde worden. Helaas geldt een aantal van die redenen nog steeds.

Oh ja, en de psycho in Florida is kwaad weggelopen uit een interview met de tamelijk vervelende Piers Morgan. Bedoeld als aankeiler van een nieuwe Murdoch onderneming. Trump zou boos geworden zijn toen Morgan zei dat hij de verkiezingen toch echt verloren had. Ik ben al helemaal in samenzweer modus. Is dit enkel een truc om die Murdoch (Fox en Wall Street Journal en New York Post – de Telegrafen van Amerika) onderneming publiciteit te geven?

Er komen interessante maanden aan voor de Republikeinse Partij, en daarom ook voor de Democraten die er slecht voorstaan bij de tussentijdse Congresverkiezingen in november. Het draait allemaal – vanzelfsprekend – om de invloed van oud-president Donald Trump. En om zijn macht in de voorverkiezingen die bepalen wie de Republikeinse kandidaten worden in november. 

Eerder deze maand sprak Trump zich uit voor kandidaten in Republikeinse voorverkiezingen voor mensen die die achterliggen in de peilingen, persoonijke problemen meedragen en om allerlei redenenen maar vooral verkiesbaarheid door de partijelite niet gewenst worden. In Pennsylvania steunde hij Mehment Oz, die als televisiepersoonlijkheid Dr. Oz een bedenkelijke reputatie heeft, schurend tegen die van kwakzalver.

In Ohio steunde Trump na veel geslijm en gelobby J.D. Vance, een auteur en venture kapitalist. Vance is een van de weinige mensen die buiten Amerika bekend is. Dat kwam door zijn boek Hillbilly Elegy, een aangrijpend epos over zijn jeugd in de Apalachen en, breder, over de problemen van arme blanke Amerikanen in de post-industriële samenleving. Vance worstelde zich eruit, studeerde aan Yale en werd venture investeerder aan de westkust. Hij kwam terug naar Ohio en stelt zich nu kandidaat voor de senaat – met steun van venturekapitalist Peter Thiel, een liberair met miljarden op de bank.

Trumps steun voor Vance is pikant omdat Vance in 2016 niet mals was met zijn kritiek op de toenmalige kandidaat. Zoals zoveel Republikeinen die meer om macht geven dan om inhoudelijke standpunten, slikte hij die kritiek in, wierp zich aan de voeten van Trump en ziet dat nu beloond met de steun van de oud-president. Oz noch Vance durven ronduit te zeggen dat de verkiezingen van 2020 door Trump zijn verloren, ook al weten ze wel beter. Ze gaan mee in de leugens van Trump.

Net als beide heren hengelt een groot aantal kandidaten voor het Huis of de Senaat naar de steun van Trump. Het is een bizar gezelschap. Soms gaat het om extreem rechtse types, soms om idioten, soms om mensen van wie bekend is dat ze huiselijk geweld pleegden of op andere manieren problematische kandidaten blijken. Soms om opportunisten. Ze kloppen aan bij Trumps paleis in Florida, prijzen hem de hemel in, echoën zijn verkiezingsleugens, allemaal in de hoop te profiteren van Trumps aanhang en zijn financiële en politieke macht. De narcist in Trump geniet met volle teugen.

De dominantie van een verliezend president met twee impeachmentprocedures achter zijn naam is opmerkelijk maar verhult lange termijn ontwikkelingen in de Amerikaanse politiek. De kenmerkende veranderingen zijn de krimp van het politieke midden, de verrechtsing van de Republikeinen (die veel rechtser zijn geworden dan de Democraten links werden), en toegenomen onvoorwaardeljke partijtrouw.

In de verkiezingen die er toe doen stemmen kiezers nu op de partij, vaak ongeacht de persoon. Vandaar dat de presidentsverkiezingen sinds 1992 zo’n krappe uitslagen lieten zien. Vandaar dat Trump won. Er zijn maar weinig kiezers die ervoor openstaan te worden overgehaald. Wie vorige keer Republikeins stemde zal dat nu weer doen, hetzelfde geldt voor een Democratische kiezer. Dit beperkt zich niet tot presidentsverkiezingen maar geldt inmiddels ook voor verkiezingen voor Huis en Senaat. Alle verkiezingen zijn tegenwoordig landelijke verkiezingen, met landelijke thema’s. 

Dit alles maakt de voorverkiezingen, de bepaling wie de partijkandidaat is, belangrijker dan ze in het verleden waren. Vandaar de felle strijd, vandaar Trumps invloed. Er zijn rekeningen te vereffenen.

Zo krijgt de uiterst conservatieve gouverneur Kemp van Georgia als uitdager een Trumpistaanse verliezer van de senaatsverkiezingen in 2021, David Perdue. De reden: Kemp ging niet mee in Trumps pogingen om de verkiezingen in Georgia te sabotteren. Trumps senaatskandidaat in Georgia is een oud-football speler die is beschuldigd van huiselijk geweld (en zich niet bijster slim heeft getoond). Een afgevaardigde in Alabama raakte Trumps steun kwijt omdat hij de verkiezingen van 2020 achter zich wilde laten.

In Wyoming steunt Trump de tegenstander van afgevaardigde Liz Cheney. De dochter van vicepresident Cheney is een onvoorwaardelijke conservatief maar een die bereid was na 6 januari voor Trumps impeachment te stemmen. ‘Deze man mag nooit meer in de buurt van het Witte Huis komen’, zei Cheney ronduit. Ze is lid van de onderzoekscommissie naar de putsch. Om die reden is ze door haar partij van haar functies ontheven. Trumps motieven reiken vaak niet verder dan persoonlijk ressentiment en hij wil Cheney straffen, maakt niet uit wie het doet.

Cheney kan, als ze de voorverkiezingen verliest, in principe als onafhankelijke kandidaat op de kieslijst en kon dan best wel eens winnen. Dat geldt ook voor senator Lisa Murkowski van Alaska die ook in 2016 al op die manier haar Trumpistaanse verlies in de voorverkiezingen goedmaakte. Trump kan niet verkroppen dat Murkowski in de senaat voor zijn veroordeling stemde en steunt dus een onbekende opponente.

Voor de Democraten, die dreigen een flink pak slaag te krijgen, is de aanwezigheid van Donald Trump een weldaad. Als hij succes heeft en zijn kandidaten naar voren heeft kunnen schuiven, dan zullen die minder aantrekkelijk zijn voor gematige kiezers in het midden. Als hij geen succes heeft en zijn kandidaten in de voorverkiezingen verliezen, zullen boze Trump-stemmers misschien thuis blijven, liever dan te stemmen voor iemand die ze eigenlijk niet wilden. In beide gevallen profiteren de Democraten. Wat je noemt win-win.

Ziedaar het dilemma voor de Republikeinen: omarm Trump om diens luidruchtige en hondstrouwe achterban te winnen en verlies het midden, of neem afstand van Trump maar verlies de Trumpies. Inmiddels is het een fijn spektakel om Trump te zien gloriëren en zittende Republikeinen zoals senator Mitch McConnell te zien knarsentanden over de invloed van Trump. Dat zou de Republikeinen zetels kunnen gaan kosten in november – wat een goede zaak zou zijn voor de hygiëne van de Amerikaanse politiek na 6 januari, en een passende straf voor de Republikeinse weigering om de Trump-putsch ronduit te veroordelen en Liz Cheney gelijk te geven. In elk geval zullen we het antwoord krijgen op de vraag of Donald Trump een blijvende destructieve kracht is in de Amerikaanse politiek of dat hij zichzelf buitenspel heeft gezet.

Misschien is het hopen tegen beter weten in, maar het zou toch werkelijk een blamage zijn, een ramp, als de Republikeinse Partij na alles wat zich de afgelopen vijf jaar heeft afgespeeld, zomaar weer de macht in het Congres krijgt. Ze verdienen een radicale afstraffing van de kiezer voor hun ondermijning van de democratie. Helaas lijkt het er meer op dat de anti-democraten op democratische wijze, zij het met hulp van verwerpelijke staatsoverheden, hun machtspositie van de minderheid die de meerderheid kan onderdrukken zal consolideren.