Het was deze maand twintig jaar geleden dat kleine Bush zijn desastreuze oorlog in Irak begon. Veel terugblikken, veel kijken hoe Irak er nu bijstond (niet erg goed, maar ja, niemand kan weten hoe het erbij had gestaan als de neocons in hun hok waren gehouden). Kleine Bush zelf, geen grote geest en dus ook niet in staat om zichzelf in historische context te zien, had er geen spijt van. Degenen die hem toen steunden, staan klaar om de economische oorlog tegen Iran te militariseren.

Ik wil hier niet ingaan op de omstandigheden die in 2003 tot die onzalige oorlog leidden. En evenmin hoeveel schade hij toebracht in het land zelf. Nee, ik wordt getriggerd door een opiniestuk in The New York Times. Daarin stelt de conservatieve columnist Ross Douthat zich de vraag: was Irak een grotere ramp voor Amerika dan Vietnam? Het feit dat hij de vraag stelt – niet iedereen zou daar meteen van wakker liggen – geeft al aan dat zijn antwoord in de richting Irak gaat. Douthat was oorspronkelijk een fan van de oorlog. Zijn aanvankelijke steun vervloog toen duidelijk wordt hoe onzinnig de oorlog was. Maar in plaats van een goed te doormarcheren waarom hij zo dom was om die oorlog aanvankelijk te steunen, zet hij die vergelijking met Vietnam op.

Aanvankelijk dacht Douthat dat de oorlog in Vietnam, met 12 keer zoveel Amerikaanse doden dan Operation Iraqi Freedom (je tenen krommen opnieuw bij de naam die de gewetenloze haviken aan die operatie gaven), als ernstiger moest gelden. De VS verloor Vietnam, dat zich inmiddels heeft ontwikkeld tot een welvarend land, geleid door een gerontocratisch autoritair regime. In Irak leidde Amerikaanse interventie tot een corrupt regime en een dagelijks leven dat misschien minder terreur kent maar ook geen geloofwaardig pad naar economisch of sociaal welzijn.

Vietnam bracht een binnenlandse Amerikaanse desintegratie met zich mee (die het huidige uiteenvallen van de VS misschien in perspectief plaatst), die moeilijk is te vergelijken met wat er tijdens en na de oorlog in Irak gebeurde. Douthat claimt nu dat die binnenlandse onrust tijdens en na Vietnam meer een koorts was, terwijl het effect van de Irak oorlog meer lijkt op een vernietigende of steeds terugkerende ziekte. Hij zegt dat de oorlog in een aantal sociale crises doorwerkte, zoals de opioid epidemie, crises die in de loop van de tijd meer zichtbaar en destructief werden (opmerkelijk genoeg noemt hij de bankencrisis en de ondermijning van vertrouwen in 2008 helemaal niet).

De invloed op de politiek, zegt hij, was dat het die ontvankelijker maakte voor links radicalisme en rechtse demagogie, en bijdroeg aan een stemming van pessimisme en teleurstelling. Ik weet niet waar Douthat het linkse radicalisme vandaan haalt, maar ik heb moeite dat te zien. Obama, Clinton en Biden hadden en hebben geen radicale agenda’s. Hij claimt dat omdat havikachtig mid-links (ik neem aan dat hij bedoelt dat mensen als Hillary Clinton en andere meebewegers uiteindelijk uit politiek opportunisme voor Irak stemden) door de oorlog zijn kracht verloor, niemand een sterke centralistische fractie binnen progressief denken (liberalism) heeft kunnen vormen, ‘met het resultaat dat liberale instituties sinds 2004 steeds meer naar links zijn getrokken’. Ik vind hem sterker waar hij concludeert dat doordat de oorlog neoconservatisme en het Republikeinse establishment in het algemeen in diskrediet bracht, ‘niemand een tegenwicht heeft kunnen vormen tegen rechts populisme’, waardoor de GOP onregeerbaar en niet in staat tot regeren is geworden.

Maar de echte kosten van de oorlog zijn te vinden in zijn gevolgen voor de Amerikaanse positie in de wereld, zegt Douthat. Hij is malicieus in zijn afschuiven van de oorlog in Afghanistan op de Democraten, die, zegt hij, veel te lang daar vast bleven zitten omdat ze een ‘good war’ wilden als tegenhanger voor Irak. Daardoor (blijkbaar is de Amerikaanse geest niet in staat meerdere dingen tegelijk te doen) kon Amerika niet omgaan met de revival van Russische macht en de opkomst van China als supermacht. Wat een onzin. Hier is sprake van een opinieschrijverstruc om een soort moral equivalence te bewerkstelligen.

Door de afgang in Afghanistan te koppelen aan Oekraïne en daar een lange keten van gebeurtenissen sinds Irak van te maken, masseert Douthat de feiten in zijn richting. Daarentegen heeft hij ontegenzeggelijk gelijk als hij vaststelt dat de oorlog in Irak Amerika minder betrouwbaar deed schijnen, maar vooral ‘roekeloos en revisionistisch, in plaats van stabiel en betrouwbaar’.

Dan komt de aap uit de mouw: Douthat komt met een lofzang op Reagan en diens vermeende rol in de val van de Sovjet Unie en Amerika als leider van de wereld. Hij concludeert, grote stappen snel thuis, dat Amerika beter in staat was Vietnam te absorberen dan Irak, als je het verloop van twintig jaar na die oorlog bekijkt (wat sowie so een stretch is, de oorlog in Vietnam was pas in 1975 afgelopen nadat de Kissinger/Nixon moordmachine nog zeven jaar had doorgedraaid). Een alinea verder komen de heilige conservatieve afgoden opdraven: Reagan, Thatcher en Johannes Paulus II.

Misschien zien we nu niet dat Amerika weer terug gaat komen, zoals toen, suggereert hij, maar zelf is hij pessimistisch. Misschien komt Amerika ook nu weer terug van zijn wankele pad. Maar hij ziet geen helden zoals zijn afgoden van toen. De conclusie is dat hij ervan overtuigd is dat een enkele keuze twintig jaar geleden ‘ons empire nog steeds op een pad richting ondergang’ houdt. Hij vindt die gedachte moeilijk te verdragen. Tja.

Interessant voer om over na te denken, zoals het hoort bij columnisten – met aftrek van de retorische trucs. Maar zoals Douthat, katholiek en traditionele conservatief, vaste leverancier van rechts op de opiniepagina van The New York Times, wel vaker doet als hij wil provoceren, hij maakt er zich te gemakkelijk vanaf.

Om te beginnen de vraagstelling. Waarom zou je de gevolgen van Vietnam en Irak überhaupt vergelijken? Beide oorlogen zijn te anders in hun voorgeschiedenis en feitelijk verloop om daar veel zinnigs van te maken. Een koloniale oorlog die door de VS in zijn oogkleppen-op anticommunistische waanzin werd gezien als een ultieme strijd om de wereldheerschappij. Volgens de ideologen van de Koude Oorlog noodzakelijk, opgedrongen. Kun je die vergelijken met een gekozen oorlog, beïnvloed door ideologen van het imperium en hun corrupte vrienden die hen gebruikten om de macht in Irak terug te krijgen, met als doelstelling enkel een lokale dictator omver te werpen?

Het komt mij allemaal voor als weinig zinnig en nauwelijks te vergelijken. Terwijl Amerika in Vietnam ten onder ging, sloot Nixon deals met de Sovjet Unie, verdeelde en heerste over de relatie tussen China en de Sovjets, en werkte er hard aan de Amerikaanse binnenlands politiek te compromitteren, racisme aan te jagen en het presidentschap en het vertrouwen in de politieke elite fataal te ondermijnen. De heilige Reagan krijgt bij mij steeds minder krediet naarmate ik hem langer bestudeer – en ik was er al bij toen hij president werd, eerst als student, later als correspondent.

Zeker, het is goed om de politieke en sociale onrust van de jaren zestig en vooral die van begin jaren zeventig (vaak onderschat, zie mijn bespreking van het boek over de ontvoering van Patti Hearst), in het achterhoofd te houden bij het inschatten van de mate van polarisatie en partijdigheid in de huidige tijd. Chicago 1968, de intense slechtheid van Richard Nixon, de trashing van McGovern als een idiote radicaal (net zomin als de huidige Democraten zo radicaal zijn, check Joe Biden), de binnenlandse moorden, de onrust in de binnensteden: het voelde in die tijd minstens zo onrustig als nu.

Ik heb die vergelijking helemaal niet nodig om vast te stellen dat het er met Amerika anno 2023 belabberd voorstaat, wat Douthat trouwens ook vindt. Een partij en een politieke elite die elke vorm van politiek moed heeft ingeruild voor dom opportunisme en bereid is door de hoepels te springen van de grootste demagoog en slechtste president die Amerika ooit heeft gehad, wat vertelt dat ons, wat vertelt het de wereld? En hoe zijn we daar terecht gekomen?

Ik zal de eerste zijn om in te stemmen met kritiek op het in alle opzichten desastreuze president van kleine Bush, te beginnen met zijn 537 stemmen in Florida. Maar met al zijn feilen, hij was wel een product van de decennia ervoor. De waarheid is, denk ik, dat Amerika al sinds de jaren zestig in glijvlucht omlaag is, met enkele bumps omhoog, die de illusie gaven dat het niet richting omlaag ging. Ik blijf bij mijn stelling dat samenlevingen die uiteenvallen of uiteengevallen zijn, niet in staat zijn om de wereld leiding te geven. Zo gezien heeft het autoritaire regime van Xi meer kans om een coherent en door zijn bevolking en economie gesteund assertief beleid te voeren dan de VS die van Trump-obsessie naar Trump-obsessie struikelt en onderwijl een kwart van de bevolking achterlaat in armoede en wanhoop.

Wat Douthat en veel anderen niet onderkennen is dat de Amerikaanse gloriejaren, such as they were, een uitzondering waren (en ook lang niet zo glorieus als ze denken). De werkelijkheid is dat Amerika ploetert, dat het ongelooflijk moeilijk is om samenlevingen bij elkaar te houden en dynamiek te geven en dat democratie de beste maar ook de meest kwetsbare manier is om dat te doen. Het Amerikaanse imperium is niet meer, als het er al ooit was. Ik geloof niet dat de oorlog in Irak dat heeft veroorzaakt. Als die oorlog iets was, dan was het een symptoom van een ontworteld en zwalkend imperium. En dat is het nog steeds.

Ik weet niet of je tegenwoordig nog white trash mag zeggen. What the hell, het zit tegenwoordig in het Amerikaanse Congres. Niet alleen de in extravagante witte bonjas gehulde Marjorie Taylor Greene, die zich verpoost met het roepen van scheldwoorden naar presidenten en het promoten van samenzweringsonzin, en daarvoor beloond wordt door met een leiderschapspositie Kevin McCarthy, gewoon trash uit Bakersfield. Matt Gaetz, roeptoeter uit Florida.

Maar bazin boven bazin: grandma Lauren Boebert. Krap 36 jaar oud maakte deze liefhebber van wapens bekend dat ze grootmoeder zou worden. Jazeker, zelf moeder geworden op haar achttiende heeft haar 17-jarige zoon nu een 17-jarig meisje bezwangerd. We zijn godgelovig en zo, en dus doen we om te beginnen al niet aan seksuele voorlichting of de verstrekking van voorbehoedsmiddelen aan tot het domme geneigde tieners. Conservatief, christelijk, moralistisch, ‘family values’: het speelt allemaal door je hoofd als je deze hypocriete bende aanhoort.

We zijn godgelovig en dus ‘kiezen we voor leven’, verklaarde Boebert, die had laten nakijken of de zwangerschapscijfers in stedelijke gebieden even hoog waren als in landelijke gebieden (dat waren ze) maar die trots meldde dat de abortuscijfers in de landelijke gebieden veel lager waren. Over de beschikbaarheid van zulke diensten zullen we het maar niet hebben. Geen wonder dat het platteland leegloopt. Ik kreeg een onaangename Aha Erlebnis. De zoon van Sarah Palin, die verscheen in mijn geheugenbalk, ook tienerzwangerschappen, tienerkinderen met kinderen en twintigers met echtscheidingen. 

Kiezen voor leven. Denkt u daar eens over na. Een tiener meisje zit straks opgescheept met een kind (Boebert kan het nakijken, op het platteland nemen de jongetjes weinig zorgtaken op zich) en kan iedere opleiding of studie wel kan vergeten – al moet je het tienermoeder Boebert nageven dat ze het tot afgevaardigde van de Republikeinse Partij heeft geschopt, waar ze kan moraliseren over de keuzes die mensen maken.

Straks zit daar een tienerjongen met een meisje met kind waar hij niet voor kan zorgen want geen inkomen, geen opleiding, mogelijk sowieso geen verstand, ook dat is erfelijk en grandma biedt weinig perspectief.

En het ergste van alles, een kind dat niet gewenst is, dat daar zijn of haar hele leven de sporen van zal blijven dragen, met als wijds perspectief om vierde generatie kindermoeder of domme bezwangeraar te worden. Ook deze week zag ik een artikel over een meisje in Texas die net te laat was om haar staat nog abortus te ondergaan, want nu na zes weken zwangerschap verboden door de moraalpolitie in Austin. Heeft nu een tweeling en geen toekomst. Ook deze week een artikel over een predikant in een megakerk die zich had vergrepen aan een van zijn vrouwelijke leden. Hij mocht weer terugkomen, want gezondigd en vergeven.

Dat laatste is voor deze meelijwekkende tieners en hun kind geen optie. Het echte leven vergeeft niet. Palin en Boebert: heldinnen van dom rechts. 

Trumps waarschuwing dat hij dinsdag voorgeleid zou worden in New York is de aanleiding geworden voor opnieuw een mediastorm. Het is deprimerend te zien hoe een berichtje van de psycho – zonder enige grond – het Amerikaanse politieke debat in een houdgreep neemt en iedereen dwingt zijn of haar licht te laten schijnen over de zaak. Opnieuw dreigt de man met geweld door zijn radicale aanhang, daar gaat het te weinig over. Een politicus, een oud president, die dreigt met straatgeweld. Nooit eerder vertoond, nou ja, op 6 januari.

Een politiek gedreven proces? Nonsens. Het enige goede antwoord is natuurlijk dat in Amerika niemand boven de wet staat, ook niet een oud president met een geschiedenis van problematisch ondernemen en de aanstichter van het grofste geweld tegen het Amerikaanse politieke systeem sinds de Burgeroorlog. Laat maar komen, zou ik zeggen, als de aanklacht in deze zaak (een prostituee afbetalen via bedrijfsfondsen die dan weer niet als campagnefondsen zouden gelden) gegrond wordt geacht, prima. Maar het is niet de meest duidelijke of meest afschuwelijke van de inmiddels vele zaken tegen deze crimineel. Ik zie meer heil in vervolging in Georgia voor bedreiging van verkiezingsofficials of voor de diefstal van overheidsdocumenten. 

Intussen vind ik het prima dat Republikeinen zich in alle bochten moeten wringen om de man van wie ze maar geen afscheid konden nemen nu de macht over de partij te zien consolideren. Had je maar voor impeachment moeten stemmen, lafaards.

Het zou een ‘dreiging’ zijn dat Trump zijn greep op het electoraat versterkt als de vervolging in New York serieus wordt. Prima, heerlijk zelfs. Laat Trump maar wild tekeer gaan. Opper kontkusser Kevin McCarthy spreekt zich niet uit maar waarschuwt dat de democratie in Amerika bedreigd wordt, opper foute beslissingen nemer Mitch McConnell ligt bij te komen van een hersenschudding. Truus Marjorie Greene had de woke opdracht nog niet gelezen en riep om deze communisten aan te pakken.

Het land siddert, het land beeft. De Republikeinen scheuren zichzelf aan stukken. Love it!

Zoals u weet, heeft het mijn voorkeur dat Trump de kandidaat is in 2024. Winnen kan hij niet en elke andere Republikein is beter gepositioneerd. Gelukkig blijven die psycho’s van Trump thuis als hij niet op het ticket staat, dus ook alternatieven hebben een Trump probleem. Leuk is dat. Met hem blijven veel Republikeinen thuis, zonder hem, idem dito.

De kiezers hebben Trump een keer naar de prullenbak verwezen, de Republikeinen hebben die boodschap niet goed begrepen. Dus moeten de kiezers het nog een keer doen. Be my guest.

Er valt nog veel te zeggen over Ron DeSantis en zijn kansen op het presidentschap. Ik heb al eerder betoogd dat hij ongetest is op nationaal niveau, een houterig type is en niet ongeschonden uit het moddergevecht met Trump zal komen – nog los van DeSantis’ ridicule standpunten over het verbieden van boeken, abortus en andere zogenoemde social issues die niet alleen immoreel en intolerant zijn, maar  landelijk ook slechts een beperkte aantrekkingskracht hebben.

Het is daarom interessant te zien hoe de hele opinie elite, althans het denkende deel daarvan, hem aanvalt over zijn Oekraïne standpunt. DeSantis verkondigde met veel bombarie tegen de opperleugenaar bij Fox, Tucker Carlson, dat hij Oekraïne niet rekent tot de belangen die de VS hoeft te behartigen. Een conflict over territorium, noemt de gouverneur het. De VS heeft er geen belang in, zorg maar dat er vrede komt, ook als de Russen een stuk Oekraïne inpikken.

Het is vooral interessant dat DeSantis daarmee dichter bij Trump staat dan bij de elite van de Republikeinse Partij die steeds meer spijt krijgt dat ze de psycho niet gedumpt hebben. Ook Trump vindt het niet nodig om zijn vriend Poetin lastig te vallen over de aanval op een onafhankelijk land.

Zelfs de Wall Street Journal roept DeSantis tot de orde. DeSantis vertegenwoordigt een mening die in de Republikeinse achterban aanwezig is – 40 % vindt dat de VS te veel steun geeft. Speaker-zonder-ruggegraat McCarthy, altijd met de vinger aan de pols van de Trumpies, heeft soortgelijke geluiden laten horen. De WSJ zou de Wall Street Journal niet zijn als ze niet tegelijkertijd Biden aanvielen. De president heeft Amerikaans ingrijpen verdedigd op basis van internationaal recht en democratie, ‘gepruttel’, volgens de krant, terwijl het enkel om Amerikaans belang zou moeten gaan. En inderdaad moet je voor internationale orde en democratie niet bij de Murdoch krant zijn. 

Maar toch, ze noemen DeSantis’ standpunt ‘zijn eerste grote fout’. Net als in andere media orakelen opinieschrijvers weer over de verziendheid van Ronald Reagan die in de jaren tachtig de Sovjet Unie bij de naam noemde, evil empire om precies te zijn. Ze hangen nog steeds de mythe aan dat het Reagan was die de Sovjet Unie op de knieën kreeg door zijn dreigende taal en defensie-uitgaven. Ik kan met die mythe leven als het hen weerhoudt van kortzichtig nationalisme en isolationisme.

Het schijnt dat DeSantis onlangs een sessie had met William Imboden, die een boek publiceerde over de heilige Reagan en de Koude Oorlog. Wat ook zij van Imbodens analyses, het lijkt erop dat DeSantis moeite heeft te denken over internationale politiek. Niet verwonderlijk voor een gouverneur van Florida die enkel rabiate opinies over Cuba hoeft te hebben. Het onderstreept echter dat DeSantis nog lang niet klaar is voor het hoofdpodium. 

De overgang van regionale kandidaten naar een landelijk strijdperk is altijd lastig voor gouverneurs. Over het geheel genomen zijn gouverneurs aantrekkelijk als kandidaten (tussen JFK en Obama werd geen enkele senator tot het hoogste ambt geroepen) omdat ze een staat hebben gerund en niet enkel een senaatskantoor. Het probleem is dat ze vaak door de mand vallen als ze gedachten moeten ontwikkelen over internationale politiek. DeSantis laat zich hier kennen, nog afgezien van de dommigheid om je door Tucker Carlson tot een dergelijke uitspraak te laten verleiden.

Het is geen uniek Republikeins probleem (de partij heeft met Pompeo en Nikki Haley wel internationaal ervaren kandidaten, zij het gelukkig kansloze). Ook Democratische alternatieven voor Joe Biden zullen problemen hebben met de grote wereld. Kamala Harris, goed gebriefd, waarschijnlijk minder dan Pete Buttiegieg (minister van Transport) of Gretchen Whitmer (gouverneur van Michigan). Ik hoop dat ze zich snel laten bijscholen.

Maar het soort van denken dat DeSantis vertegenwoordigt, is gevaarlijker. Het vindt zijn grond in traditioneel Amerikaanse isolationisme. Dat sluimert altijd onder de oppervlakte. Trump appeleerde er natuurlijk aan, het verraste me dat DeSantis ook die kant op drijft. Misschien is het een inschatting van wat politiek aanspreekt, misschien is de man gewoon onwetend en provinciaal. Maar in beide gevallen onderstreept het dat die kandidatuur van Ron DeSantis niet al bij voorbaat vastligt. 

En opnieuw blijkt een partij zonder diepte de winnaar van verkiezingen. Gegeven de resultaten in de verschillende provincies is het een nogal onsamenhangende groep kiezers die gevallen zijn voor mevrouw Van der Plas. Geen idee wat ze verder op hun programma hebben, maar het lijkt erop dat ze, zoals eerdere groepen, vooral ongenoegen weten te kanaliseren. Ik denk aan Peter R. de Vries, die op een zeker moment 25 zetels leek te kunnen halen (en omdat dat minder was dan hij had gevraagd, zich terugtrok). Ik denk aan Fortuyn, aan Verdonk, aan Wilders, aan de uilen/corpsballen van Baudet, aan boer Koekoek. Met boeren heeft het weinig te maken, eerder standaard afkeer van de machthebbers en in de rest van het land ressentiment tegen de steden. 

De PvdA kon her en der bogen op succes, meer dan Groen Links. Dat is goed voor de samenwerking want het laat zien dat ze elkaar nodig hebben. Sterker, ze hadden samen in de regering moeten zitten en het blijft knap dat ze zich niet uit elkaar hebben laten spelen. Ironisch genoeg zou dat beter geweest zijn voor Rutte (die natuurlijk al lang weg had moeten zijn) en ook voor het CDA die dan zonder moeite de oppositie had kunnen kiezen, waar ze meer te betekenen hebben dan in Den Haag. De prijs van het regeren met de PVV is hoog gebleken, althans voor het CDA, de VVD heeft geprofiteerd van de samenwerking (nadat Rutte gered werd door Pechtold ).

Als Rutte in september naar de NAVO vertrekt, krijgen we mevrouw Schippers opgedrongen. Het zou staatsrechtelijk netter zijn als dan gewoon verkiezingen voor het echte parlement gehouden zouden worden, maar het zou me niet verbazen als ze deze tournure verkiezingsloos volbrengen. Landelijk zou de VVD leeggegeten worden door klein rechts. Zouden ze zich gematigd opstellen om de middenkiezer bij zich te houden en niet te laten afdwalen naar gematigd links (want meer is die wolk niet), of zouden ze zelf ook radicaliseren en de middenkiezers juist naar links jagen? We zullen het zien, dit najaar.

For the record, mijn blog van twee jaar geleden: het domste land van de wereld.

We hebben deze film eerder gezien. Serieus grote bank voert winstgevend maar risicovol beleid, management betaalt zichzelf miljoenen salarissen en bonussen uit. Ooops, onvoorziene ontwikkelingen, te weinig geld in kas, run op de bank, belly up.

Ook het vervolg klinkt bekend. De overheid neemt alle bankschulden over. De aandeelhouders zijn weliswaar de klos, maar de Silicon Valley ondernemingen die bij de bank hun geld gestald hadden, komen er genadig vanaf. Met enige vertraging weliswaar, maar de overheid helpt opnieuw slechte banken uit de brand. 

In een scherp opinieartikel veegt senator Elizabeth Warren de vloer aan met wat er gebeurt en het voorspel daartoe. In 2018 wijzigde het Congres, zowel Democraten als Republikeinen, de regels waaraan banken waren onderworpen, met nam de stress tests. De definitie van een grote bank werd opgerekt, want de administratie van de regels die na 2008 waren ingevoerd, Dodd-Frank genaamd, zou de middengrote banken te veel administratie vergen. Een van de lobbyisten die deze regels wilden veranderen was oud afgevaardigde Barney Frank (opsteller van die regels in 2009), een Democraat met een goede reputatie, die na zijn politieke carrière zich uithuurde als lobbyist en in die hoedanigheid oud collega’s overhaalde. De Wall Street Journal, voorspelbaar als altijd, weet Biden de zondebok van dit verhaal te maken.

Inmiddels is ook een aantal andere banken in de problemen gekomen. De basisreden is de hogere rente die de FED heeft ingevoerd om de inflatie te bestrijden. Beetje vreemd dat banken die zogenaamd risico analisten in dienst hebben (die van de Silicon Valley Bank was vertrokken en nog niet vervangen) dit soort dingen niet voorzien. Er zijn artikelen waarin de vergelijking met de High Tech fuck up wordt gemaakt, die in 2000-2001, maar het lijkt er vooral op dat er te veel geld rondging en op zoek naar deals werd vastgezet – en bij de eerste tekenen teruggehaald, vandaar de cash problemen. Een van de ‘brand’-roepers is ook een bekende: Trump fan en antisociaal activist Peter Thiel, die zijn venture ondernemingen aanraadde hun geld van de bank te halen. 

De verschillen met 2008 zijn aanzienlijk. Nu worden venture capitalisten en risicovolle ondernemingen getroffen en niet burgers met een hypotheek. Er zullen ook mensen zijn die vinden dat die techies zo hun verdiende loon krijgen. Ze zaten toch al in het verdomhoekje, met ontslagen – de metaclub van Zuckerberg kondigde vandaag ook weer 10.000 opruiming aan – en herstructureringen, nog los van alle waanzin rond Elon Musk en zijn tweetparadijs.

Verschillen, jazeker, maar net als in 2008 zijn de banken de kwade geniussen. En ik kan nu al voorspellen dat, net als in 2008, het handenvol geld gaat kosten en dat de boosdoeners, dat wil zeggen, de slechte managers met hun miljoenenbonussen, de dans zullen ontspringen.

Natuurlijk ga ik morgen stemmen. Op de PvdA, of/en op Groen Links. Maar liever had ik geen verkiezingen gehad voor dat ridicule orgaan Eerste Kamer. Ik moet wel stemmen want deze pathetische onderneming dreigt mijn echte democratische stem op landelijk niveau, die voor de Tweede Kamer, ongedaan te maken of in elk geval te frustreren. 

Hoe pathetisch blijkt als je kijkt waar de grote winnaar van de vorige keer is gebleven. Het Baudet smaldeel is uiteengevallen en gaat nu vervangen worden door een even ontworteld Plas smaldeel. De uil van Minerva wordt een koe met lentesprongen. Wedden dat die Plassers ook alle kanten op waaieren? 

Ronduit weerzinwekkend is de manier waarop Rutte campagne voert en als er enige voldoening valt te halen uit de ongetwijfeld onaangename uitslag dan is het dat hij als beloning voor zijn domme campagne uiterst rechts heeft geholpen. Ik heb een hekel aan de man sinds hij in 2009 een nette coalitiemogelijkheid opblies om met Wilders te gaan regeren (met als enig voordeel dat het opportunistische CDA zijn doodvonnis tekende). Inmiddels kunnen we beschikken over een arsenaal aan dingen die een politicus met meer innerlijke overtuiging al hadden doen vertrekken.

Zie de staatsman zijn opvolger naar voren schuiven. Zie de staatsman nog lager zakken dan de Ouwehoerprogramma’s op 1, tot het niveau van ‘de mannen van VI’ zoals de wakkere krant hen beschrijft. ‘Er zijn ook veel dingen goed gegaan.’ Dingen gaan goed, autonoom, maar voor de dossiers waarin Rutte faalde, moet je hard werken. Dat deed hij. Weg met die man. 

Vliegen is onplezierig. Airlines en vliegvelden proberen u van alles wijs te maken, zoals dat uw vakantie begint op Schiphol, maar het is van het niveau Fox News leugens. Kritiek op Schiphol is alleszins gerechtvaardigd, niet in het minst die absurde wens om maar door te blijven groeien die nu de problemen oplevert.

Maar de vliegvelden in de VS maken dat Schiphol een stuk beter lijkt dan het is. Hier in Seattle hebben ze een lange rij voor security (uiteindelijk maar twintig minuten) maar wat vooral opvalt is hoe low tech, om niet te zeggen aftands alles is. Je moet je electronica nog uit je rugzak halen, schoenen uit, en dan wachten tot het tekort aan bakken tijdelijk is opgeheven. 

Het blijft verbazen wat een derde wereld infrastructuur dit land heeft. Je krijgt waar je voor betaalt en lage belastingen leveren een kreupel land op. 

In echt nieuws (nou ja …): Mike Pence heeft besloten mee te doen aan de afvalrace naar de Republikeinse nominatie. Eindelijk heeft hij afstand genomen van zijn psycho baas.  Dat maak hem een moreel gezaghebbend iemand in het gezelschap van labbekakken als Speaker Kevin McCarthy die elke dag dieper zinkt in zijn  6 januari moeras, nadat hij de Fox News leugenaars de kans heeft gegeven een idioot verhaal te vertellen over de aanval op Capitol Hill.

Overigens vertelt hij het verhaal vooral in termen van de veiligheid van hem en zijn gezin en alle anderen op Capitol Hill. Over de aanval op de grondwet, twee maanden van steeds dieper inwerkende leugens, geen woord. Trump moet verworpen worden – en had veroordeeld moeten worden – voor zijn ongrondwettelijk gedrag. Pence blijft een man zonder moraal, zonder moed, die een keer in zijn leven deed wat normaal was – niet per se een daad van grote persoonlijke moed. 

Ik vermoed dat Pence geen kans heeft. Waarom zou je voor hem kiezen als je Trump of Trump-imitator DeSantis op je stembiljet hebt? Pence heeft een vergelijkbaar probleem dat DeSantis heeft, namelijk dat hij door ruzie te maken met de psycho een deel van de Republikeinse aanhang direct kwijt is. Gaat de rest kiezen voor diens trouwe vicepresident? Ik betwijfel het.

So far, so bad. Er zijn nog geen serieuze Republikeinen in het veld. Ik denk dat John Sununu, de gouverneur van New Hampshire zich voorbereid, maar vooralsnog is hij geen kandidaat (DeSantis trouwens ook niet). Niet dat ik het erg zou vinden als Trump de nominatie wint. Hij heeft geen kans. Andere Republikeinen zouden ondanks de besmeurde reputatie van de partij, wel degelijk het Witte Huis kunnen winnen, en door de omstandigheden in 2024, ook nog eens de senaat en het huis. Een grotere ramp is nauwelijks denkbaar. Dus: Go psycho. 

Inmiddels zitten we in Seattle. Het daklozenprobleem dat me in San Francisco meeviel – na alle indianenverhalen – is hier gigantisch. Downtown is overspoeld met daklozen, in diverse stadia van geschiftheid. De lokale Starbucksen, en die zijn er nogal wat in de stad waar het allemaal begon, zijn redelijk coulant in het verstrekken van water. De oorspronkelijke Starbucks, waar ik in 1981 na een jaar in de VS eindelijk weer eens behoorlijke koffie dronk, vlak bij Pike Market Place, heeft echter geen stoelen, ik vermoed vanwege de daklozen. Wat ook meteen opvalt is het enorme aantal security types, meestal mannen met een buikje en op leeftijd, die de hele dag op hun telefoon zitten. Hun belangrijkste taak: de daklozen buiten houden en achtergelaten kleding, naalden en andere rommel van de drempel verwijderen.

Seattle is niet erg goed uit de coronacrisis gekomen, althans, ik denk dat dat de reden is dat er downtown wel heel veel leegstand is. Winkels, kantoren, cafés: allemaal leeg en een bord for lease. Het heeft te maken met thuiswerken. Hele kantoren zijn verdwenen en de bijbehorende lunchrestaurants ook.

De stad is ook veranderd. Ik was hier voor het laatst een jaar of vijftien geleden, schat ik. Pike Place Market, ooit beroemd vanwege de vele viswinkels en kleine lokale winkeltjes (zoals die koffietent Starbucks), is nu je reinste tourist trap. U heeft misschien ooit gezien dat ze er forse zalmen naar elkaar gooien. Nu doen ze het op de klok, omringd door toeristen. Het is natuurlijk geen verrassende ontwikkeling en er zitten nog kleine winkeltjes die de moeite waard zijn maar het is wel heel erg snelle hap en toeristenprullaria.

Echt verrast was ik door Pioneer Square. Dat was toen ik hier voor het eerst kwam, in 1981, was dit zo ’n beetje het centrum van cafés en restaurants. Misschien bedriegt mijn geheugen me (ik moet een google check doen, zo gaat dat nu) maar de indrukwekkende boekwinkel Elliot Bay Books was het kloppend hart van de square. Nu klopt er weinig meer. De boekwinkel is verhuisd naar Capitol Hill, nu een van de leukere wijken (sinds 2010 zegt hun site, mijn geheugen bedriegt me niet). In die tijd was het concept van een boekwinkel met een café nog nieuw, ik was onder de indruk.

Dat gold ook voor andere aspecten van Seattle, zoals de outdoors winkel REI, een coop waar je alles kunt kopen voor welke outdoors activiteit dan ook. Indertijd kocht ik er mijn spullen om in Olympic National Park, aan de andere kant van de Pudget Sound, rond te trekken – het enige regenwoud op het noordelijk halfrond. Outdoors is nu gewoon draagmode geworden en de coop waarvan ik dus al 40 jaar lid ben, is van aard veranderd. And so it goes.

De regio Seattle is sinds de komst van Microsoft, begin jaren tachtig, geëxplodeerd. Boeiing was in die tijd de grootste industrie, maar het hoofdkantoor is een decennium of zo geleden naar Chicago verhuisd – niet zo slim, gegeven de ontwikkeling van Chicago, en ik geloof dat ze al weer weg willen. De omgeving van de Pudget Sound is dichtgeslibt. Oude vrienden wonen sinds jaar en dag op Vashon Island, een ferry ride vanuit downtown en meer landelijk dan de stad. Ze komen niet zo vaak in de stad.

Seattle blijft een uitzonderlijk aangename stad, maar wel heel anders dan 1981 toen ik de stad zag als een aangenamer San Francisco. Lokaal bier was hier altijd al een trend, nu uitgewaaierd over de hele VS. Vreemd te bedenken dat drinkbaar Amerikaanse bier en behoorlijke koffie hier hun oorsprong vonden. Het verhaal is altijd dat dat is wat je doet als het altijd regent en nogal donker is. Maar dat is een mythe, zoals ik nu ook weer ervaar. Zoals bewoners altijd blijven zeggen: dat vertellen we aan de rest van de wereld, zodat ze niet te vaak hierheen komen.

Het Seattle Art Museum, waar ik vandaag rondhing, heeft een buitengewone collectie moderne kunst. Ze hebben ook veel moeite gedaan om African American kunst te verzamelen en zijn daarin beter geslaagd dan veel andere musea die dat ook nodig vonden. De bibliotheek, architectonisch interessant, is geweldig.

De natuur om de stad blijft natuurlijk ongeëvenaard. Mount Rainier is uniek, een vrijstaande berg. Je kunt er omheen wandelen, zoals ik ooit deed, of het hogerop zoeken, zoals ik op mijn eerste reis deed. Ik had het geluk dat ik bij een ranger in zijn hut kon overnachten.

De Pacific Northwest, en daarin neem ik ook Portland, Oregon, en Vancouver en Vancouver Island mee, is een stuk drukker geworden. De Canadese Rockies, het te weinig bekende Cascades National Park en natuurlijk Olympic maken de stad een geweldige uitvalsbasis. Ik moet zeggen dat de combinatie van daklozen en dichte winkels niet plezierig aanvoelt. Je vraagt je af waarom ze in San Francisco er wel in slagen het probleem aan te pakken. Ik hoorde daar dat de eerste stap het bieden van onderdak is – logisch, maar een flink aantal gestoorde lieden zal dat niet helpen. We hoorden dat het probleem er niet is opgelost maar enkel gelocaliseerd door de daklozen naar een bepaald punt te drijven. Maar blijkbaar doen ze iets, dat lijkt hier in Seattle nog niet het geval.

Tijd voor een lokaal biertje en een van de vele toprestaurants.

Vanuit San Francisco bezochten we een oude vriend in Arcata, een stadje naast Eureka, de grootste stad aan de kust van Noord Californië. Toen ik mijn vriend ontmoette in 1981, liftend aan Route One, woonde Gordon nog in de heuvels boven Garberville, omringd door mariuhana plantages. De rijke marihuana boeren – het was toen nog illegaal – bouwden geleidelijk aan huizen op hun stukken grond, lokaal bekend als plywood castles, omdat ze gemaakt waren van plywood, geperst hout. Gordon was een ander soort hippie, een schrijver van bestsellers over sensuele massage. Ik bleef een tijdje hangen in die heuvels.

Onderweg naar Arcata, waar Gordon nu woont, stopten we in Garberville, een dorp dat indertijd leefde van de illegale plantages. Inmiddels mag alles op cannabis gebied en is het een gewone landbouwindustrie geworden, gedomineerd door de best georganiseerde boeren niet de durfals van toen (die overigens nogal agressief waren). Het heeft Garberville geen goed gedaan. Het restaurant is gesloten, winkels zijn dichtgetimmerd. Enkel een motel dat niet lang geleden werd gebouwd valt uit de toon. Deze streek moet het nu hebben van Redwood toerisme. Wat veel mensen niet weten is dat niet alleen Redwoods National Park maar ook Humboldt County State Park fantastische bossen redwoods heeft (groves).

Arcata ligt naast Eureka, een stad die in de tijd van de goudkoorts zijn beste jaren beleefde – waarvan de Victoriaanse huizen getuigen. Arcata ligt ernaast, landelijk, dorps haast als er niet veel oude hippies zoals Gordon woonden. De Humboldt University wordt uitgebreid tot een onderdeel van het California University System, de verwachting is dat het het stadje behoorlijk wat nieuw leven zal geven. We lopen in de duinen aan de Pacific, door de mash lands rondom Eureka, vol met vogels. De uitbreiding ervan tot een filtergebied kwam tot stand door initiatieven van de specialisten aan de universiteit hier, met tegenstand van iedereen die geen verandering wilde.

Het centrum van Arcata is een throwback naar oude tijden. Een vierkant plein, gras in het midden (in het zuiden staat daar vaak het courthouses), winkels, cafés en restaurants eromheen. Het lokale concertgebouw biedt een concert van een Jenny Scheinman, een lokale violiste die met haar kwartet fiddelende jazz speelt. Het zaaltje is uitverkocht, de sfeer geweldig, de conversatie over cannabisfarms. 

Een lokale gemeenschap die de culturele elite vertegenwoordigt, botst regelmatig met de rednecks in de omgeving. Noord Californië kent een onderstroom van Amerikanen die zich van de staat willen afscheiden en een eigen staat willen, de staat Jefferson. Inderdaad is Californië zo groot dat het zuiden, de omgeving van Los Angeles die ik goed ken, en dan Francisco, niets gemeen lijken te hebben met dit noorden. Waarom zouden ze niet hun eigen staat kunnen hebben, en twee senatoren die de rednecks vertegenwoordigen (nu heeft de staat twee senatoren voor 37 miljoen inwoners).

Mijn vriend Gordon heeft een garage vol met boeken – hij schreef er nogal wat. Zijn business is het verzorgen van de orders die via Amazon binnenkomen. Dat is voor schrijvers een gestage, zij het kleine, bron van inkomsten. Natuurlijk is Amazon de club die er het meest aan overhoudt, voor het minste werk, maar zie ze anders maar eens te verkopen.

De meeste van onze vrienden hier zijn Democraten, van het progressieve soort. We zagen met genoegen hoe Trump vorige week een half lege zaal van CPAC toesprak, geven allemaal af op de leugenmachine van Fox News en zijn maar half overtuigd van een beschaafde toekomst van dit land. Ik krijg vaak vragen over Oekraïne en de zorg over een derde wereldoorlog lijkt hier groter dan ik in Europa ervaar (ook sophisticated Amerikanen hebben een beperkt beeld van de wereld). Ik weet niet of ze heb gerustgesteld.