De ironie is pijnlijk en plesant om gade te slaan. Fox roeptoeters en Trump activisten zoals Tucker Carlson, Sean Hannity en Laura Ingraham moeten met de billen bloot. Ze geloofden niets van de leugens van Trumps en vonden diens vertegenwoordigers, de deplorabele Giuliani voorop, idioten en ongeloofwaardig. Never mind dat ze die mensen bleven ontvangen en Trumps verkiezingsleugens bleven promoten.

Waarom weten we dat ze in privé en onder elkaar de draak staken met de Trumpies? Omdat Fox een proces aan zijn broek kreeg wegens het besmeuren van het bedrijf dat de verkiezingscomputers leverde in diverse staten, Dominion. In de procesgang moet Dominion laten zien dat Fox opzettelijk valse informatie verspreidde. Om dat te kunnen doen heeft het bedrijf de email en interne communicatie van de betrokkenen opgevraagd, inclusief die van opperbaas Rupert Murdoch. ‘Really crazy stuff’, zei Murdoch over Trumps leugens.

The New York Times heeft geholpen om toegang te krijgen tot die informatie. Nu blijkt hun kwade trouw.

We weten al dat Fox op de verkiezingsavond Trump ziedend maakte door – terecht – Arizona voor Biden uit te roepen. Fox is niet slecht op dit terrein. In 2012 werd Karl Rove tot sputterende kleuterpraat veroordeeld toen hij weigerde op Fox om de gegevens van Fox te erkennen. Hij moest uiteindelijk door de pomp.

Hoe de zaak moet Dominion ook uitvalt – het is moeilijk om kwade opzet te bewijzen maar met deze informatie moet dat toch iets eenvoudiger zijn – Fox staat lelijk in zijn hemd. Het station verloor kijkers toen het wat minder meegaand was in januari 2021 en keerde fluks om. Tucker Carlson is niet in staat om een betrouwbare uitspraak te doen en Laura Ingraham – tja, materiaal voor psychiaters.

Helaas zal het weinig meer veranderen aan de al aangerichte schade. Fox maar vooral de Republikeinen die geen weerwoord boden zijn verantwoordelijk voor de ondermijning van de democratie die maakt dat een meerderheid van de Republikeinse kiezers nog steeds gelooft dat de verkiezingen gestolen zijn. Hopelijk levert het Murdoch en zijn bende een stevige schade op. Want uiteindelijk, zo blijkt, gaat het hen enkel om de poen, zoals Michelle Goldberg in een mooie column duidelijk maakt.

Meer details over de zaak, vaak tenenkrommend of misschien lachwekkend stupide maar niettemin levensgevaarlijk voor de staat van de Amerikaanse samenleving.

Evangelische christenen zijn de grootste kracht van het slechte in de Verenigde Staten. Christelijk nationalisme, de idee dat alles geoorloofd is om de seculiere progressieve vijand te verslaan, was een belangrijke factor achter Trumps excessen, inclusief de staatsgreep op 6 januari. Wat vooral zorgen baart is de mate waarin opportunisten in staat zijn deze goedgelovige zeloten en radicalen uit te buiten.

Donald Trump zou niet gekozen zijn in 2016 als Mitch McConnell niet een zetel in het Supreme Court had opgehouden toen Supreme Court rechter Antonin Scalia overleed. McConnell wist wat hij deed. Door Obama’s voordracht te weigeren, schond hij de normen die een constitutionele democratie laten werken, maar hij mobiliseerde de evangelische kiezers die bij de perverse Trump niets te zoeken hadden. Ook McConnell vond het geen probleem om dit te doen met als doel, in zijn geval, gematigd progressief beleid te frustreren en zijn corporate sponsors te plezieren. Ik ben ervan overtuigd dat het openhouden van die zetel de verkiezingen besliste.

De evangelische christenen perverteren ook Amerikaanse buitenlands beleid. Deze week liet Mike Pompeo, Trumps keuze eerst als CIA directeur en daarna als minister van Buitenlandse Zaken, weten dat Israël recht heeft op het Palestijns bezet gebied. Het staat in de bijbel. Pompeo gebruikt het als rechtvaardiging voor het Amerikaanse beleid dat de tweestatenoplossing niet wil en Nethanyahu’s Israël toestaat die te torpederen. Dit is dezelfde bijbelfreak die de moord door de bazen in Saudi Arabië op de journalist Jamal Khassogi bagataliseert.

Het zijn niet alleen evangelische christenen die delen waar Pompeo voor staat. Een notoire opportunist als Donald Trump werkte eraan mee en, in alle eerlijkheid, de tweestaten optie is al heel lang geleden verlaten. Alleen Mark Rutte gelooft er nog in. Pompeo gelooft andere dingen, zoals de plicht van de VS om naar de pijpen van Israël te dansen. Niet dat hij uitlegt hoe Israël om moet gaan met die miljoenen Palestijnen op haar gebied zonder dat het, zoals Amnesty al waarschuwde, een apartheidsregime genereert. Niet elk slecht idee komt van een evangelische kwezel, maar laten we zeggen dat alle evangelische nationalisten slechte ideeën hebben.

Mike Pence is ook zo’n type. Vier jaar lang tolereerde hij Trumps strapatsen. Dat hij op 6 januari zijn plicht deed, was gegeven dat verleden inderdaad uitzonderlijk. Maar het was zijn plicht en we hoeven geen held te maken van een politicus die doet wat de grondwet voorschrijft. Het is meer dan rechtvaardig dat deze evangelische zeloot het risico loopt zijn evangelische achterban niet te kunnen bereiken juist omdat hij Trump in de wielen reed. Deze man had in 2016 niet de moed om Trump, de pussy grabber, te waarderen voor wat hij was: een gewetenloze proleet. Pence dankt zijn politieke bestaan aan deze man en met intens genoegen zie ik hoe hij eraan ten onder gaat.

Pence noch Pompeo zullen president worden. Maar de evangelische erfenis in de Amerikaanse samenleving is immens. Er wordt veel geleuterd over woke, maar wie stelt het hypocriete gedoe van deze mensen aan de kaak? Meisjes die met hun vader ‘trouwen’ om hun maagdelijkheid te verzekeren? Chastity ringen? Het besmeuren van gays en het net doen of seks niet bestaat? Maar dat is maatschappelijk klein bier vergeleken met de anti-abortus beweging die nu, dankzij de evangelische kiezers, vrouwen verplicht tot een leven dat ze niet willen en kinderen de wereld op schopt die niet gewenst zijn en dat ook zo zullen ervaren. En deze rechters zijn nog niet klaar.

Lieden als gouverneur DeSantis en in zijn spoor andere opportunisten die woke als excuus gebruiken om de vrijheid van denken, van meningsuiting en van publicatie ondermijnen. Die onderwijs in hun mal willen persen, die evolutietheorie ontkennen omdat de bijbel zegt dat de wereld 6000 jaar geleden werd geschapen. Geen wonder dat een groot deel van de Amerikanen te dom is om voor de duvel te dansen (pun intended). Deze zogenaamde woke bestrijders installeren hun eigen ‘mag niet’ en ‘kan niet’ taboes. Ik denk overigens dat ze daarin te ver zullen gaan, opportunisten hebben die neiging en fundamentalisten hebben geen grenzen – de hele wereld moet eruit zien zoals zij dat willen. En dan heb ik het nog niet eens over de perversiteit van het verhullen van maatschappelijke tegenstellingen, van maatschappelijk onrecht onder de valse vlag van cultuurtegenstellingen.

Ik heb niets tegen geloof, begrijp me goed. Sommige mensen hebben er wat aan. Ik niet. Mijn ergernis betreft absolutisme en, ik kan het niet anders formuleren, domheid. Beide aspecten vallen samen in levens en stellingnames gebaseerd op een boek, of dat nu de bijbel of de koran is (het is, tussen haakjes, verbazend dat lui als Pompeo niet in staat zijn het absolutisme van fundamentalistische moslims te waarderen). Ik kan er met mijn hoofd niet bij dat iemand met enige intellectuele vaardigheid, met intellectuele integriteit, zijn of haar waarden, waarop gebaseerd dan ook tot absolute waarheid verheft en ze opdringt aan de rest van ons.

Vandaag begint Nikki Haley, oud gouverneur van South Carolina en Trumps ambassadeur bij de VN, aan haar presidentscampagne. Tegen diezelfde Trump. Na 6 januari was Haley een van de mensen die Trump verantwoordelijk hielden voor het grofste politieke geweld in de VS sinds de burgeroorlog. Net als de ruggegraatloze Speaker McCarthy kwam ze binnen een paar weken tot inkeer. Ze zou zelf niet kandidaat zijn als Trump de nominatie wilde. Laten we zeggen dat ze niet in haar eerste leugen is gestikt.

Aan Haley is een goede potentiële president verloren gegaan. Jammer dat ze haar principes inruilde uit politiek opportunisme toen ze in maart 2021 meer heil zag in het steunen van de staatsgreeppleger dan in het overeind houden van waar ze voor stond. Haley verdient lof voor haar tijd als gouverneur. Na de moordpartij in een protestantse kerk in 2015 door een opgejuinde tiener met een confederale vlag (negen doden – vandaag weer verscheidene doden in Michigan, thoughts and prayers, bla bla) nam Haley het verstandige besluit om die confederale vlag uit de vlag van de staat South Carolina te halen.

Dat was ook moedig. South Carolina is de geboorteplek van de burgeroorlog, bijna vanzelfsprekend omdat het ook een van de meest repressieve slavenstaten was. Pas toen ze de foto’s van de moordenaar zag met die vlag, realiseerde ze zich wat zwarte Amerikanen zien als ze die vlag zien. Lofwaardig, maar blijkbaar was het geen probleem voor Haley om Trumps aanhang met confederale vlaggen in het Capitool te zien. Een mooie analyse van haar vluchtige moraal staat vandaag in de NYT.

Haley is de eerste officiële tegenkandidaat van de psychopaat in Florida. Ze begint met een achterstand in de opiniepeilingen op Ron DeSantis, de cultuuroorlogvoerende gouverneur van Florida. Die dankt zijn voorsprong aan zijn goede prestatie bij de verkiezingen van 2022, een overdreven waardering want andere Republikeinse gouverneurs scoorden minstens zo goed. DeSantis ligt onder vuur van Trump, niet om enige inhoudelijke reden want hij is minstens zo provocerend in zijn optreden, maar simpelweg omdat Trump zo reageert als iemand in zijn vaarwater komt.

Er staan, zoals ik eerder schreef, nog wat andere Trump paladijnen te trappelen om aan de verkiezingsstrijd meer te doen. In de Washington Post werd gesuggereerd dat de persoon Trump misschien te smerig is om te worden gekozen maar dat waar hij voor staat de Republikeinen, verdeeld tot op het bot en zonder enig programma, weer het Witte Huis kan opleveren. Het bleef bij een suggestie maar het is een serieuze vraag: kan de ‘magie’ van Trumpisme worden overgedragen op niet Trumps? De onderliggende vraag is wat Trump nou eigenlijk tot stand heeft gebracht en wat zijn presidentschap überhaupt mogelijk maakte – twee vragen dus eigenlijk.

Om met het tweede te beginnen, het was de offensieve aard van de persoon Trump die hem president maakte. Een narcistische megalomane onzekere pappa’s jongen slaagde erin om het ressentiment van de burger die zich benadeelt, gepiepeld voelt, te vertegenwoordigen. Hij kon dat, zoals het boek Confidence Man van Maggie Habermann laat, omdat hij zelf een vat vol ressentiment was. De kwaliteit die Trump deed winnen was dat hij een feilloos intuïtief gevoel heeft waar hij zijn eigen ressentiment kan kanaliseren naar de boze burger. Niet dat er veel inzicht nodig was om immigratie, racisme, xenofobie en antiglobalisme te onderkennen als belangrijke sentimenten maar Trump had het lef, of het gebrek aan moraliteit, om ze uit te spreken en te gebruiken. Zoals Fortuyn dat in Nederland deed. Trump ging erin met gestrekt been, zoals een Telegraaf-bewonderaar het formuleert. Dat deed hij zeker maar dan komen we bij die andere vraag: wat heeft dat opgeleverd?

Niets waar zijn kiezers wat aan hebben, zou ik betogen. De cultuuroorlogen, nu door DeSantis overgenomen, gaven misschien een goed gevoel – mondkapjes zijn voor sissies, corona is maar een griepje en tegelijk zijn de Chinezen schuldig, schelden, schoppen, mysogene praat – maar ze hebben niets opgeleverd. Een gepolitiseerd Supreme Court en een achterlijke abortusregelgeving. Wat is zijn kiezer beter geworden van Trump?

We weten wie er wél beter werden van zijn presidentschap: de traditionele Republikeinse machten achter de schermen. Lagere belastingen voor de rijken en voor ondernemingen, ondermijning van regels, afschaffing van milieubeleid, subsidies voor de landbouw, pro-Nethanyahubeleid en dedain voor mensenrechten en democratie. Trump was een Wizard of Oz: de frontman voor een club van grootgeld financiers. De kiezer werd bedonderd.

Als kandidaten dus nu gaan beweren (of werkelijk denken) dat ze Trumpisme zonder Trump kunnen bewerkstelligen dan hebben ze niet goed begrepen waarom Trump populair was bij een deel van de Amerikanen. De gezamenlijke weigering van de Republikeinen om Trump opzij te zetten na 6 januari geeft al aan dat ze net weinig normen en waarden hebben als de man zelf. Maar op één punt hebben ze het goed gezien: de ondermijning van de democratie in alle opzichten heeft niet voldoende afkeer opgeleverd om de Republikeinen, de partij achter die ondermijning, buitenspel te zetten. Het is ongelooflijk en weerzinwekkend dat de partij die 6 januari goedpraat een serieuze kans heeft om in 2024 het Witte Huis te heroveren.

Want uiteindelijk is dat het wat de Haley’s, Pompeo’s en DeSantissen van Amerika motiveert: macht zonder verantwoordelijkheid. Ze hebben geen agenda anders dan datzelfde ressentiment waar Trump van profiteerde, maar ik vermoed dat ze zonder Trumps methoden en zijn verwerpelijke karaktertrekken hetzelfde resultaat kunnen boeken. Nou ja, ik hoop dat dat zo is, want je kunt in dit klimaat slechts hopen dat de Amerikaanse burger op tijd bij bewustzijn komt. Het enige wat je met gestrekt been moet doen is alle Republikeinen die Trump niet veroordeeld hebben linea recta de politiek uitschoppen. Helaas, het zal niet gebeuren.

Oud is hij zeker, maar gisteravond liet Biden na een rommelig begin zien dat hij nog steeds een politicus is die kan uitlokken en kan repliceren. Het mooiste vond ik de manier waarop hij de Republikeinen verweet dat ze Social Security en Medicare, de programma’s voor de bejaarden, wilden aantasten. De in house lellebel van de Republikeinen, Marjorie Taylor Greene, hapte en riep ‘leugenaar’. Biden was adept genoeg om ermee aan de haal te gaan en even later te concluderen dat het dus beslist was: unanimiteit achter die programma’s. Het was sluw en het werkte. Republikeinen zijn zo verblind dat ze er met beide poten intrapten.

Hetzelfde gold voor de nationale schuld. De vorige regering (hij noemde Trump nadrukkelijk niet) had meer tekorten veroorzaakt dan welke andere regering dan ook. En in die periode had het congres drie keer het schuldenplafond verhoogd. Laten we nu afspreken dat de VS nooit wegloopt voor zijn schulden, zei Biden.

Biden maakte ook goed gebruik van de economische cijfers. Lage werkloosheid, teruglopende inflatie en vooral het terugbrengen van banen naar Amerika door protectionistisch beleid, vooral op het terrein van high tech. De CHIPS act moet een hele industrietak die was afgedwaald naar China en andere lage lonen landen terugbrengen naar Amerika. Banen die Trump beloofde maar waar hij nooit moeite voor deed. Hij was genereus genoeg om de mensen voor hem, het congres, daarvoor krediet te geven. De kijker wist heel goed dat geen Republikein ervoor gestemd had.

Het infrastructuurprogramma waar Trump vier jaar lang tegenaan zat te hikken, nu werkelijkheid en opnieuw een bron van banen (je kunt je zelfs afvragen of er genoeg mensen zijn om die 1.200 miljard uit te geven). Steun aan Oekraïne, ook zo’n onderwerp waar de Republikeinen verdeeld zijn, kreeg applaus. De oproep om assault wapens te verbieden gaat niets opleveren en het eerbetoon aan de ouders van Tyre Nichols, de door de politie vermoorde man in Memphis, was formeel en zal weinig veranderen.

Biden riep ook op om de belastingen voor de rijken te verhogen. Dat is de beste manier om overheidstekorten te dekken, mede ontstaan door de belastingverlagingen voor de rijken en ondernemingen die Trump doorvoerde. Geen schijn van kans dat deze Republikeinen daar werk van maken, maar het is een punt dat een deel van de achterban van Trump – als ze niet totaal verblind zijn – moet onderkennen als van belang voor hun dagelijks leven.

De gewone man maakte zijn opwachting, de forgotten man van FDR. Ook vergeten door die slappe populist in de moerassen van Florida. Zoals een van de NYT commentatoren opmerkte, Biden maakte slim gebruik van de thema’s van Donald Trump om te laten zien dat die roeptoeter niets deed waar hij heel veel gedaan krijgt. Nou ja, de klimaatagenda is natuurlijk helemaal van de Democraten. 

Het was een effectieve duw naar de Republikeinen en een nuttige samenvatting van de Democratische agenda waarop in 2024 een presidentskandidaat campagne kan voeren. Uiteindelijk zal een dergelijke agenda beter werken dan de lege agenda van de Republikeinen en hun voorkeur om een cultuuroorlog te voeren.

Biden leek zich enorm te amuseren. Het is, zeg ik dan maar weer, een prachtige high note waarop de president met een welverdiend pensioen kan gaan.

Als u dacht dat ik de enige ben die graag wil dat Biden met pensioen gaat, er zijn er meer in Washington, en bij de Democraten. Deze advertentie stond vorige week in The Hill, een Washingtons politiek tijdschrift. 

The following full-page ad was published in The Hill newspaper on January 25, 2023.

Als service aan de mensen die de eerste twee drukken van mijn Geschiedenis van de Verenigde Staten gekocht hebben bied ik op de site nu het extra hoofdstuk aan in de derde druk, tot en met president Trump.  Klik hier.

Het wordt al gezellig druk in de race voor de Republikeinse nominatie in 2024. Het schijnt dat Nikki Haley, voormalig gouverneur van South Carolina en Trumps eerste ambassadeur bij de Verenigde Naties, op 15 februari gaat aankondigen. Mike Pompeo, wiens naam niet voor niets lijkt op pompeus, Trumps voormalige minister van Buitenlandse Zaken, loopt zich warm. Confessioneel kwezel Mike Pence heeft een boek uit en gebruikt zijn boektoer om tegelijk erfgenaam van Trump te zijn en afstand van hem te nemen.

Gouverneur Ron DeSantis van Florida heeft zijn cultuuroorlog nog een stukje opgevoerd door nu het onderwijs in publieke scholen verplichtingen op te leggen – een soort woke anti-woke actie. En natuurlijk is er Trump himself, die al voor de afgelopen verkiezingen zijn kandidatuur stelde.

En dat zijn nog maar de bekendste kandidaten. Op het gouverneursniveau zijn er Glenn Youngkin van Virginia, oud gouverneur van Maryland Larry Hogan en gouverneur Chris Sununu van New Hampshire. Ook in de running is senator Tim Scott van South Carolina, de enige zwarte kandidaat. Senatoren Rick Scott van Florida, Ted Cruz van Texas en Josh Hawley van Missouri concentreren zich, zeggen ze, op hun herverkiezingsstrijd als senator. Oh ja, en dan is er Liz Cheney, het geweten van de Republikeinen, die vooral in de running is om Trump de nek om te draaien.

Laten we voorop stellen dat het tamelijk bizar, of misschien wel typisch voor de huidige stand van zaken, is dat je überhaupt rekening moet houden met een serieuze kans op een Republikeinse president in 2025. De partij van Trump en van de verkiezingsleugenaars zou voor jaren in een hoekje moeten zitten om zich diep te schamen over het gebrek aan moraliteit en democratische oprechtheid. Maar zo werkt het helaas niet. Ze doen gewoon weer mee voor de hoofdprijs.

Dat er zoveel kandidaten zijn levert problemen op. Het eerst is dat de Republikeinen in veel staten een winner takes all-systeem hebben: je kunt de nominatie verkrijgen door veel staten te winnen met relatief lage percentages. Dat gebeurde in 2016 toen Trump kon winnen: de rest verdeelde de stemmen, hij kwam zelf nauwelijks boven de dertig procent uit. Overigens deed John McCain hetzelfde in 2008 toen hij op die manier de meer belovende Mitt Romney achter zich hield. Het kan in 2024 weer gebeuren, al of niet met Trump in de herhaling.

Zoveel kandidaten betekent ook dat ze met elkaar slag moeten leveren om staf en geld. De beste opiniepeilers, adviseurs, speech schrijvers en ander aanhangend volk hebben het voor het uitkiezen, maar de kandidaten moeten er snel bij zijn om hen binnen te halen. Trump heeft al een staf, maar dat zijn niet al te slimme jaknikkers. De rest vecht om de anderen. Hetzelfde voor de financiën. Er is maar een beperkt aantal mensen die bereid zijn geld te schokken en een aantal van de kandidaten zal al in september vastlopen. Dat gebeurde bijna met McCain 2007, helemaal met Scott Walker in 2015 en bij de Democraten in 2015 ook met Kamela Harris en Elizabeth Warren. Je moet er vroeg bij zijn voor een goede campagne.

Scott Walker, voormalig gouverneur van Wisconsin, liet ook zien dat front runners vaak doodlopers zijn. In de loop van 2015 was hij het snoepje van de maand. Menig vermeend deskundige zag Walker als Republikeins kandidaat. Hij bleek niet in staat zich landelijk op de kaart te zetten en kwam niet eens toe aan de voorverkiezingen. Jeb Bush die daarna de rol van front runner kreeg toebedeeld bakte er ook niets van.

Hun kansen dan. Ik blijf van mening dat Trump nooit meer president kan worden, maar ik sluit niet uit dat hij de nominatie krijgt. Uiteindelijk zijn veel Republikeinse kiezers nog niet genezen van hun liefde voor de man en met die winner takes all regel kunnen ze invloed hebben (hij is zeker de favoriete tegenstander voor de Democraten). Ik vermoed echter dat Trump voor die tijd een hinkelende, incompetente en weinig mensen trekkende has been zal blijken. Hij ziet gouverneur DeSantis als grootste tegenstander en valt die nu al aan. Het is niet denkbeeldig dat deze twee elkaar de tent uitvechten en een derde ermee aan de haal gaat. DeSantis profileert zich nu als een denkende Trump maar hij gaat wel erg ver in zijn cultuuroorlog, een terrein waarop serieus beleid voor gewone burgers geen rol meer speelt. Kan hij landelijk aanspreken?

Pompeo kunnen we bij voorbaat afschrijven. Geen boodschap, geen plezierige persoonlijkheid, juist: pompeus. Dat geldt ook voor Mike Pence – waarom zou je voor de onderstudie gaan als je een echte Trumpist kunt krijgen? Nikki Haley geef ik een betere kans. Maar of Republikeinen, die zeurende blanke mannen, een vrouw met Indiase wortels kunnen steunen is een open vraag. Haley heeft verkiezingen gewonnen in South Carolina (ook een vroege voorverkiezingsstaat) en is inhoudelijk sterk. Op landelijk niveau moet ze het nog laten zien.

De gouverneurs, anders dan DeSantis, krijgen pas een kans als de Republikeinse kiezers besluiten dat ze het Trump hoofdstuk willen afsluiten en gewoon een competente beleidsmaker willen, geen wild trappende ideoloog. Van het stel zijn Hogan en Sununu de meest aantrekkelijke opties, nu nog zonder landelijke bekendheid. Glenn Youngkin is pas twee jaar gouverneur en relatief ongetest. Senator Tim Scott valt moeilijk voor te stellen als kandidaat van een partij die zes jaar lang racistische praat omarmd heeft. Liz Cheney tenslotte zal nooit de Republikeinen kunnen verenigen. maar zal ongetwijfeld een derde partij campagne opzetten als Trump de kandidaat wordt.

Gezellig druk dus maar het zal niet lang gezellig blijven. Er staat te veel op het spel en politici als Trump en DeSantis zijn te grof in de omgang en te polariserend om de club bij elkaar te houden. Bereid u voor op een weinig verheffende strijd om de macht. Omdat het gaat om de vraag of de Republikeinen zichzelf blijven verloochenen als serieuze inhoudelijke partij, is het ook een strijd om de toekomst van het Amerikaanse politieke systeem. En daarom is hij ook voor ons interessant.

Ik wil u verhalen van een interessante ervaring die ik de afgelopen paar dagen had. Twee gerelateerde gebeurtenissen en gesprekken daarover.

De eerste gebeurtenis was een lezing die ik hield over de Amerikaanse Koude Oorlog voor de HOVO, ik geloof dat dit nu een los begrip is maar ooit stond voor hoger onderwijs voor ouderen. In elk geval zat mijn zaal in Utrecht vol met mensen van mijn leeftijd. Opgegroeid in de jaren vijftig en zestig dus. Veel van de onderwerpen die ik aanstipte hoefde ik niet verder te adstrueren, ze kwamen bekend over. 

De Cuba crisis – ik vertelde hoe mijn ouders blikken eten hadden ingeslagen die twintig jaar later ontploften in een bijkeuken. Ik zag herkenning in de zaal. De opstanden in Hongarije en de Praagse Lente. De oorlog in Vietnam en de protesten. De opening naar China door Nixon over de dode lichamen van de slachtoffers in de burgeroorlog in Pakistan (Kissinger – binnenkort toch echt het graf in kukelend, waarna, vrees ik, veel te veel lof wordt toegezwaaid aan deze ‘realist’ die letterlijk over lijken ging). Reagan en Reyckjavick. In het algemeen: de angst voor een kernoorlog.

Gesneden kost voor mijn gehoor. We hadden een vergelijkbare achtergrondmuziek bij ons leven, hoe divers dat verder ook geweest mocht zijn. Het leidde ook tot vragen en discussie over de nieuwe koude oorlog – of de voortzetting van oude koude oorlogen, daarover kun je twisten. Een ander soort discussie dan je met een tiener hebt.

De tweede gebeurtenis was het interview met de schrijver Ian McEwan in Carré, over zijn nieuwe boek Lessons. De zaal overziend zei ik tegen mijn vrouw dat het publiek relatief ouder was. Ik had het boek al gelezen en het verbaasde me niet. De hoofdpersoon, wiens leven zich in het boek ontrolt in magistraal gedoseerde en gearrangeerde episodes, is geboren eind jaren veertig en wat McEwan geweldig doet is de gebeurtenissen elders gebruiken als achtegrond bij dat verhaal. Wat ik mij afvroeg was of lezers die pak weg na 1990 waren geboren dit boek wel zouden kunnen waarderen.  

Nu zijn alle schrijvers door hun thematiek of hun setting op de een of andere manier tijdgebonden – laat ik dat amenderen: de meeste schrijvers. Dat maakt lezen juist leuk. McEwan had recent een boek gelezen waarin Mao’s Culturele Revolutie de hoofdrol speelde en inderdaad kun je vaak alleen via literatuur jou onbekende tijden of culturen ervaren. Ik moest denken aan Don’t think we have nothing, ook over de Culturele Revolutie en de boeken die wij tijdens onze reis door Zuid Oost Azië lazen, bedoeld om via een andere ingang die landen te leren kennen. Mijn scepsis was onterecht, het werkte. (voor onze reis en de boeken over Taiwan, Vietnam, Cambodja, Zuid Korea, Japan, New Zealand en Australië, klik hier.) 

McEwans boek zit vol met een tijd die eigenlijk nog niet zo ver weg ligt en hij weet het fantastisch te verwerken. Toch vraag ik me af of een jongere generatie hiermee uit de voeten kan. Als je iets zelf ook hebt ervaren (laten we zeggen Chernobyl en de angst voor overwaaiende rommel) dan werkt dat toch anders. 

We praatten erover na en wisselden ervaringen uit en boeken die vergelijkbare ervaringen opleveren. En hoe snel iets verdwijnt uit het collectieve geheugen. De verzuiling bijvoorbeeld en hoe het was om door de pastoor of de dominee je leven voorgeschreven te krijgen en alleen naar katholieke (in mijn geval) scholen, zeeverkenners, voetbalclubs, zangkoren en wat al niet te gaan. Ik zit al jaren te broeden op een boek dat moet proberen die ervaring over te brengen. Het gaat mijn vaardigheden waarschijnlijk te boven. Lees vooral McEwan om te lezen hoe dat wel kan.

Kevin McCarthy, de man zonder ruggengraat en nu Speaker van het Huis, staat op het punt om de Democrate Ilhan Omar, een zwarte moslima, te verwijderen uit de commissie buitenlandse zaken van het Huis van Afgevaardigden. Ze zou anti-joods zijn, anti-semitisch zelfs. Nog even afgezien van de vraag of Israël de rol zou moeten spelen in de Amerikaanse buitenlandse politiek die het doet – een legitieme en zelfs noodzakelijke vraag – is Omar een verfrissend kritische waarnemer van de Amerikaanse buitenlandse politiek.

Zij stelt vragen bij de zelffelicitaties die Amerikanen steeds aan zichzelf uitdelen over hun rol als brengers van vrijheid en welvaart. Omar stelt vragen waarom de VS in het verleden Pinochet en Soeharto steunde (en een roedel andere dictators) en nu kritiekloos Narenda Modi omarmt, enkel omdat hij een rol kan spelen in de nieuwe koude oorlog tussen China en de VS. Zijn schendingen van mensenrechten (moslims vooral) kunnen niet ongenoemd blijven als je over de Chinezen en de Oeigoeren begint.

Veel beter dan ik het kan samenvatten, lees dit artikel van Peter Beinhard in de New York Times van vandaag.

Meer achtergrond over Ilhan Omar en de campagne tegen haar in de Washington Post.

En als er toch bent, lees dan dit artikel van Linda Greenhouse, een van de beste journalisten die over het Supreme Court schrijft, over een aanstaande uitspraak van het Hof waarbij opnieuw staande uitspraken omver gekegeld worden en geloof een ongerechtvaardigd grotere rol krijgt in het dagelijks leven van een seculariserend Amerika. Misschien een achterhoedegevecht maar opnieuw een teken van het conservatieve activisme van dit Hof. Klik hier.

Facebook sucks. Als de gedragingen en postings van de staatsgreeppleger in januari 2021 niet acceptabel waren, waarom kan deze psychopaat nu weer toegelaten worden? Hij post nog steeds leugens over de verkiezingsuitslag en promoot samenzweringsidioterie als Qanon. Een veelpleger moet geen genade krijgen. De woordvoerder, de voormalig respectabele liberaal Nick Clegg, leuterde een eind weg over de uitwisseling van politieke ideeën tussen burgers. Alleen gaat het Trump daar helemaal niet om. Of hij Facebook (en Twitter) gaat gebruiken is een beslissing van puur opportunisme: kan hij er voordeel mee behalen. Voor Zuckerbergs tent is het ook puur opportunisme.

Twee gruwelijke filmpjes deze week. Eerst de aanval op de man van Nancy Pelosi. Deze mafketel had zich laten opnaaien door jarenlange onzinverhalen op rechts en, precies ja, de leugens van Trump en van de Republikeinen die van Pelosi een te haten persoon hebben gemaakt. Als politieke meningsverschillen zo persoonlijk gemaakt worden, dan ligt haat niet ver weg en daar vloeit dit geweld uit voort. Het zal niet de laatste keer zijn. Vergeet niet, zie hierboven, dat de Trump-bende die het Capitool aanviel, uitwas op de ontvoering/executie van Pelosi (en ja, van Trumps eigen vicepresident). Tussen haakjes: dit filmpje laat zien hoe smering, doe intens slecht de retoriek van Fox en van sommige Republikeinen was, die allerlei samenzweringen zagen in de aanval op Pelosi (het zou een fout gelopen homo-date zijn geweest). Verontschuldigen? Ho maar.

De andere filmpjes (er zijn er meer, maar ik heb aan een genoeg) van de moord op een 26 jarige man in Memphis zijn schokkend. Vijf politieagenten die een man die zich niet verweert doodtrappen. Het bewijst maar weer eens dat niet simpelweg racisme het probleem is maar de politie en hun praktijken: het ging dit keer om zwarte agenten. Defund was een onzinnige oproep maar dat hervormingen nodig zijn, staat buiten kijf. De vergelijking met Rodney King werd gemaakt – de eerste keer dat per ongeluk een filmpje te zien was van ongerechtvaardigd politiegeweld. King overleefde het, maar het was dertig jaar geleden. Het is niet beter geworden, integendeel.