Onmiskenbaar draait de publieke opinie zich weg van Israël. Ik zie het gebeuren, u ook. Het was al jaren gaande, deze crisis legt het aan de oppervlakte.  

Grosso modo zie ik dat Nethanyahu’s wegkijken van het Palestijnse probleem in de hoop dat de wereld het zou vergeten en die Palestijnen uiteindelijk geen andere keuze zouden hebben dan ergens anders heen te gaan, tot dit resultaat heeft geleid. 

Ik vermoed dat deze nieuwe ordening van ‘sympathie voor’ blijvend zal zijn. Een oordeel heb ik er niet per se over, behalve dat mijn sympatie voor Israël al lang aan het schuiven was – trouwe lezers zullen dat gezien hebben. Het vertaalt zich zeker niet in een ongeclausuleerde sympathie voor de andere kant.

De brute aanslag van Hamas verandert daar weinig aan. Terreur van de ene groep rechtvaardigt niet terreur van de andere en, laat ik het voorzichtig zeggen, de ene terreur nodig de andere uit. Ik weet niet zeker wat voor persoon ik zou zijn als ik opgroeide in Gaza. Ik probeer het me voor te stellen maar weet dat het niet kan.

CNN, niet gespeend van sympathie voor Israël, liet deze week beelden zien van kolonisten op de Westbank die Palestijnen terroriseerden – met instemming en aanmoediging van de regering. Moeilijk om daar sympathie voor op te brengen.

Mijn bottom line is pessimistisch. Israël is een gewoon (wat heet) Midden Oosten land en deel van de lokale cultuur en de lokale strategische gevechten.

Amerika zit er ongelukkig tussen. Biden doet wat hij moet doen: Israël steunen, Palestijnen proberen te helpen, en Nethanyahu de mantel uitvegen. Maar het is te laat. Er werd deze week verwezen naar de onvoldragen deal die Clinton op de valreep probeerde te sluiten (voor de geschiedenisboeken en daarom te gehaast) in 2000 en waarvan de mislukking leidde tot de intifada. En ik memoreerde al dat Rabin door Israëli’s is vermoord. 

De kansen op een doorbraak zijn klein. Te lang gewacht, te veel ressentiment opgebouwd. Jimmy Carter, bless his soul, zag dat er doorgepakt moest worden. Hij was de laatste die er zijn ziel en zaligheid in stopte. Ik zag minister Blinken shuttle diplomatie bedrijven met de Arabische despoten. Ik zag ook dat hij als Amerikaans minister minder af kan dwingen dan, pak weg, Kissinger in 1973. 

De geschiedenis van het Palestijnse conflict is er een van gemiste kansen (vaak opzettelijk gemist). Ik vrees dat er nu niet eens een kans komt om te missen. De autonome processen zijn onstuitbaar geworden.

Het is al weer jaren geleden dat ik premier Benjamin Nethanyahu het ergste vond wat Israël ooit is overkomen. Ik denk dat ik het nog eens formuleerde toen de Republikeinen in het Congres hem uitnodigden voor een toespraak, terwijl de premier het nuttig vond om president Obama te schofferen.

Maar dat was niet de directe reden waarom ik hem zo’n ramp vond voor het land. Die was dat ik me moeilijk kon voorstellen hoe het uitbreiden van nederzettingen op de West Bank en het negeren van de Palestijnen, het onmogelijk maken van een toch al onwaarschijnlijke twee staten oplossing, hoe dat tot iets anders kon leiden dan het opnemen van het hele gebied in Israël (zoals alle geloofswaanzinnigen geven ze zichzelf het recht daartoe aan heilige geschriften). En dat moest tot het stemrecht van die Palestijen leiden, als het land zichzelf democratisch wilde noemen, of tot apartheid als een paar miljoen inwoners geen burgerrechten hebben. De oplossing om die miljoenen Palestijnen in limbo te laten hangen, kon niet anders dan tijdelijk zijn – en dat bleek deze week.

Het was nog ruim voordat Nethanyahu het land verdeelde en de religieuze zeloten, die erop staan om van Israël gewoon een ander idioot Midden Oosten land te maken, van hem de vrij hand kregen, omdat hij vooral bezig was zichzelf te ontdoen van de aanklachten van corruptie. En passant heeft hij ook bewezen dat joden onderling elkaar naar het leven kunnen staan (als de moord op Yitzhak Rabin in 1995 dat al niet had bewezen).

Het is nog te vroeg om rekeningen op te maken, maar ik vermoed dat Nethanyahu niet echt lekker de geschiedenisboeken in zal gaan. En ik vind er geen plezier in om mijn oordeel van jaren geleden bevestigd te zien. Na de oorlog van 1973 was er ruimte voor een langdurige oplossing waar iedereen mee zou kunnen leven. Nu is het te laat.

De acute vraag lijkt nu te zijn of Israël onder Nethanyahu zich laat verleiden om in de val van Gaza te lopen. Zie het artikel in de New York Times vandaag. Voor wie gisteren geen toegang kon krijgen tot het artikel van Gideon Rachman in de FT biedt de New York Times vandaag ook een prima analyse van Thomas Friedman, de pompeuze columnist die vaak preekt voor zijn eigen parochie, maar die ook al jaren waarschuwt voor Nethanyahu. En al vaak Biden heeft opgeroepen om de zelfzuchtige premier tot de orde te roepen. Helaas, Biden had het te druk met Arabische moordenaar regimes te slijmen, vandaar de titel van Friedmans artikel over de foto die daarbij hoort. 

Andere columnisten zijn bezig ‘links’ te veroordelen omdat een paar duizend mafketels pro-Hamas demonstraties opzetten of steunen, en de onwelriekendste krant van Nederland, de Telegraaf, probeert Klaver en Timmermans te besmeuren met een brief van een paar GL leden. Zielepoten, zowel die leden als de krant. 

En ondertussen proberen de Republikeinen een Speaker te vinden in de rokende puinhopen van wat eens een trotse partij was, met Abraham Lincoln als eerste president. Geen van beide kandidaten erkende gisteren in de vergadering ronduit dat Biden in 2020 de verkiezingen heeft gewonnen. De schade die Trump heeft aangericht blijft zich opstapelen.

Oh, en by the way, de journalist van de Wall Street Journal, die door Poetin gevangen wordt gehouden, Evan Gershkovich, zal door hem gebruikt worden om Trump te helpen. Diplomatiek succes: Trump krijgt gedaan wat Biden niet kon. Let maar op.

De aanval van Hamas op Israël is slecht nieuws in veel opzichten. 

Maar ongelukkig genoeg is het juist voor Oekraïne een groot probleem. De financiering van de oorlog, althans het belangrijke Amerikaanse deel, was in het Huis al in de problemen gekomen. Een flink aantal Republikeinen wil er niets van weten, hetzij omdat ze denken dat de wereld wel zonder hen kan, hetzij omdat ze alles waar Biden zich sterk voor maakt verwerpen. De demotie van Kevin McCarthy heeft het niet gemakkelijker gemaakt om die financiering rond te krijgen.

En dan nu de oorlog in het Midden Oosten. Het voorspelbare resultaat was dat veel Amerikaanse politici steun uitspreken voor Israël. Met alle kanttekeningen over het land, is dat de juiste stellingname. Voor een mooie samenvatting van de problemen die Nethanyahu zowel op de korte termijn als strategisch heeft veroorzaakt verwijs ik naar een superbe analyse van Gideon Rachman in de FT.  Hopelijk ook voor niet abonnees bereikbaar.

Kort samengevat: Nethanyahu heeft geweld vanuit de settlersgemeenschap aangejaagd met zijn extreme regering, daardoor moesten onder meer veel militairen naar de westbank. Strategisch: de deal met Saoedi Arabië die tot veiligheid van de omgeving zou leiden met eventueel wat onveiligheid binnenslands, staat nu op zijn kop. Strategische miscalculatie.

Ook voorspelbaar is dat dezelfde politici, met name in het Huis van Afgevaardigden, die Oekraïne een ver van hun bed show vinden, over elkaar heen rollen om nog meer geld aan Israël te geven (het land krijgt onder de Camp David akkoorden al 3 miljard per jaar, de dictator in Egypte krijgt meer dan een miljard per jaar). Ineens schiet iedereen in de vanzelfsprekende modus.

Amerika steunt Israël onvoorwaardelijk. De arabische moordenaarsregimes die bijna rond waren met Israël om de Palestijnen te dumpen, zijn nu gedwongen om hun steun uit te spreken voor diezelfde Palestijnen. Iran, volgens de Wall Street Journal de grote kracht achter het Hamas offensief, leunt achterover om dit allemaal te zien gebeuren.

Maar om terug te komen op het begin: president Zelensky kan alleen maar met afschuw kijken naar wat er gebeurt. In een ander opzicht en in mindere mate geldt dat ook voor president Biden die net zijn nek had uitgestoken om de Saoedi’s en de Israëli’s te koppelen, never mind de moord op Khashogi. Een slechte week, niet alleen voor Israël en de arme bewoners van de Gaza strip, maar ook voor de Oekraïne. Poetin daarentegen amuseert zich kostelijk.

PS. In de sfeer van boude voorspellingen: het zou me niet verbazen als McCarthy weer Speaker wordt. Een deal met in elk geval een deel van de Democraten en een deel van de Republikeinen lijkt me niet onmogelijk. Maar de prijs die de GOP moet betalen zal hoog zijn, anders laten de Democraten de Republikeinen gewoon zitten met de puinhoop die de partij zelf heeft veroorzaakt. Onwaarschijnlijk maar niet onmogelijk. 

Ik ben geen fan van columnisten, zeker niet die van het kwinkslag/dagelijks leven soort.

Maar complimenten voor Caroline de Gruyter die gelukkig sinds een paar maanden een vaste column heeft in de NRC. Altijd scherp en stevig opiniërend.

De val van Kevin McCarthy als Speaker zal nog weken nadreunen. Acht Republikeinse extremisten, helemaal in de sfeer van wat de partij is geworden, de Trump-sekte met een randje mediageile solisten, draaiden McCarthy zijn politieke nek om. Nee, de Democraten waren niet bereid hem te redden. Het Huis zal nog weken werkeloos moeten toezien, misschien maanden, en in november krijgen we weer een gezellige dreiging met een shut down. 

Alles is spin, alles is politiek, en dus krijgen we nu een emmer vol conservatieve analisten over ons uitgestort die uitleggen dat de val van de Speaker de schuld is van de Democraten. Als die maar hadden meegestemd met de meerderheid van de Republikeinen, dan was er niets gebeurd. Mike Pence, die geniale grondwethandhaver, zei het zo: vandaag brachten een handvol Republikeinen samen met de Democraten de Speaker ten val. Tjonge. Zo onverantwoord. Ook de Wall Street Journal vond het schandelijk van de Democraten. Ze hadden het verantwoordelijkheidsgevoel moeten hebben om het land te redden van de partij die de meerderheid heeft.

Laten we wel wezen. McCarthy had zichzelf onmogelijk gemaakt. Of er ooit een deal mogelijk was om zijn hachje te redden, is niet erg relevant. Het probleem met McCarthy is dat je hem niet kunt vertrouwen. Truth be told: op dat punt hebben de acht extremisten gelijk. Dit is wat Bill Thomas, de mentor van McCarthy en voorganger als afgevaardigde, zei in The New Yorker net voordat McCarthy na vijftien rondes Speaker was geworden: “Kevin basically is whatever you want him to be. He lies. He’ll change the lie, if necessary. How can anyone trust his word?”

Verlangen van de Democraten dat ze de partij van de anti-democraten redden is wel heel veel gevraagd. McCarthy had andere extremisten (die nu proberen zijn plek in te nemen) toegestaan om een overbodig en onzinnig impeachment proces te beginnen. Ze verspillen hun tijd met onderzoeken naar de weaponisation of government, krasse stuff na Bill Barr als minister van Justitie en Trump als president.

Nancy Pelosi, die nu ineens lof krijgt van die analisten (al zet de GOP haar uit haar kantoor op de Hill, zielig hoor), wist haar eigen partij zo lang mogelijk van impeachmentflauwekul af te houden. Tot er daadwerkelijk bewijs was dat de psycho president de president van Oekraïne afperste. McCarthy ging bij het eerste zuchtje wind als overstag en gaf lui als Jim Jordan, mogelijk de volgende Speaker, een speeltje om Trump te plezieren.

Dit was ook de man die op 7 januari tegen de verkiezingsuitslag stemde. Die op die dag de psycho verantwoordelijk hield voor de putsch. En die een week later naar Trump ging om het goed te maken. Trump, nooit te beroerd om zo’n gelegenheid te gebruiken, streek hem over het bolletje en gebruikte hem om zijn imago, dat onder normale omstandigheden dit niet zou hebben moeten overleven, op te krikken.

Nee, de Democraten hadden groot gelijk dat ze wel iets terug moesten krijgen voor het redden van de Republikeinen van hun eigen waanzin. Maar McCarthy schijnt niet eens aangeboden te hebben te onderhandelen, iets aan te bieden. Hij hoopte/verwachtte dat de Democraten hem van Matt Graetz zouden redden en dan tegen hun kiezers zouden zeggen: kijk eens hoe verantwoordelijk wij zijn. Waarna McCarthy hen weer zou naaien. 

Het is niet de schuld van de Democraten dat het land er zo slecht voor staat – al probeerde de NRC in zijn hoofdcommentaar (een beetje vreemd trouwens om dat te schrijven over Amerikaanse politiek op dit niveau) ze mee verantwoordelijk te maken, slechts een beetje minder dan de Trumpsekte die de GOP geworden is. Het zijn de Republikeinen, van Nixon, via Reagan, via Gingrich en kleine Bush die bij Trump terecht zijn gekomen. Laten we wel de schuld leggen waar hij thuishoort.

Niemand hoeft een traan te laten voor Kevin McCarthy, een man zonder principes en nu zonder serieuze baan. Dit was de held die op 7 januari 2021 Trump verantwoordelijk hield voor de putsch de dag tevoren, en een week later naar Florida holde om de voeten van de psycho te kussen. Hij dumpte Liz Cheney toen ze haar grondwettelijke plicht deed. Het is mooi dat hij door MAGA extreem rechts wordt afgemaakt. 

Het is een afrekening, of liever gezegd, de prijs die McCarthy betaalt voor ruggenloosheid. Hij had best wat Democraten mee kunnen krijgen om zijn hachje te redden, maar had zich zo principeloos en opportunistisch opgesteld (impeachment proces voor Biden..) dat hij enkel badwill over had. De Democraten lieten hem rustig stikken in zijn eigen drijfzand. En terecht.

McCarthy’s roemloze aftocht lost natuurlijk niets op. De extreme MAGA idioten zullen alles blokkeren wat in het Huis ter tafel komt, als daar al iets serieus verschijnt. Half november hebben we weer een volgende poging om de overheid te sluiten, eens zien of er nog denkende Republikeinen zijn die bereid zijn met de Democraten te stemmen om dat te voorkomen.

De bottom line van alles wat er de afgelopen twee jaar is gebeurd, is dat de Republikeinse Partij democratie en rechtsstaat vaarwel gezegd hebben. Dat is de reden dat ze met deze extremisten zitten, dat is de reden dat ze een front runner hebben die voor de helft van hen zelfs niet te verteren valt. 

Dit is het natuurlijke volgende hoofdstuk in het proces dat Newt Gingrich begon, maar dat eerder door Reagan en Nixon was ingezet: destructie van de politieke structuur als we de macht niet hebben, misbruik ervan als dat wel zo is. 

Het drama voor Amerika als derdewereld land is dat deze partij in 2024 nog best Huis, Senaat en presidentschap zou kunnen winnen. Het is waar, politieke partijen stellen weinig voor in de VS, maar als je niet gestraft wordt door de kiezers voor wangedrag dan kun je daar rustig meer doorgaan.

Ik blijf het maar zeggen: Trump is kwetsbaarder dan iedereen lijkt te denken.

Lees dit interview met Chris Sununu, gouverneur van New Hampshire, over het recente debat en over Trump (vers veroordeeld voor fraude in New York).

https://www.nytimes.com/2023/10/02/opinion/chris-sununu-trump-new-hampshire-primary.html 

Kijk bijvoorbeeld naar deze verhelderende vaststelling:

Sununu: He does have this extremely strong base of populist Republican support. Folks that just will stand behind him no matter what, no matter all his faults. And we’ve seen that since 2016, right?In a recent poll, he was pulling in about 39 percent in New Hampshire. Which is actually really bad, by the way. I mean, he’s the former president, the voice of the G.O.P. for six years. Even with his base voters, he can’t get above 40 percent? And then the second part of that same poll is very interesting. About a third of his supporters would consider somebody else. So they’re not even that rock solid.

Inderdaad, oud president die in New Hampshire maar 40 procent scoort? Ik weet het, Republikeinen hebben vaak een winner takes all systeem, waardoor een lage scoorder toch den nominatie kan verwerven. Maar toch, 40, 45 procent van de Republikeinen? En ik denk dat die steun zacht zal blijken, niet boterzacht, maar jello zacht.

Na een paar dagen Berlijn is het tijd om wat klein vuil weg te werken.

Kaag en Rutte

Het lijkt erop dat de voordacht van CDA-grafdrager Hoekstra voor de opengevallen Eurocommissie post door Rutte fijntjes zo gearrangeerd is dat Kaag werd genaaid. Volgens de NRC was Kaag geïnteresseerd, had ze zich uitgesproken en had Rutte dat zogenaamd in beraad genomen. Het schijnt dat Kaag bij nader inzien – bij bestudering van wat de uitgeklede positie werkelijk betekende, beter laat dan nooit – twijfels had of ze het zelf wel wilde doen. Ze had wel een paar andere D66’ers in de aanbieding.

D66 kan zich genaaid voelen in de persoon van Kaag. Door Rutte. Maar Rutte zit en zat en zit er alleen maar omdat Kaag de leugenaar liet zitten toen er de kans was hem weg te stemmen met een motie van wantrouwen. Eigen schuld, dikke bult. Het kost de partij de helft van de kamerzetels na een kabinet dat niets tot stand bracht.

Rutte’s pad van destructie is imponerend. De PVV opzijgezet (al wordt die nu door de volstrekt ongeloofwaardige Yesilgoz weer een levenslijn toegereikt), het CDA kapot gemaakt, de PvdA de rug gebroken en nu D66 weer tot minipartij gemaakt, en Kaag, met hulp van de Telegraaf, gekleineerd. Knap werk, Rutte.

Ook genaaid deze week, Salima Beljah, redelijk gerespecteerd kamerlid voor D66. In opdracht van het D66 bestuur (waar hebben we die betrokkenheid/manipulatie van het bestuur eerder gezien?) had ze zich gekandideerd voor de lijsttrekkerspositie voor Europa. Sophie in ’t Veld, al veel te lang in Brussel, had de deur achter zich dichtgeslagen om naar Volt over te stappen. Een andere kandidaat was een ruziemaakster. Hup, Beljah moest die maar afstoppen. Het was niet nodig, het afstoppen deed uiteindelijk een oud gediende uit de Pechtold-tijd. 

Het was een schadelijk uitstapje voor Beljah. Ze verdiende beter, maar kan zich in elk geval op de commissie fraudebeleid storten (daar is Rutte weer ….). Als ze tenminste wordt herkozen in die minipartij (en zijn bizarre lijstperikelen).

Trump en de GOP

Een vergelijkbaar verhaal, op grotere schaal en met werkelijk iets op het spel, is de manier waarop de Republikeinen de speelbal blijven van de proto-autocraat en mini-miljardair Donald Trump. Deze week kwamen wat verhalen door over iets waar ik al eerder over schreef: de partij wil winnen en dat kan niet met Trump, en, zoals steeds duidelijker wordt, evenmin met de zeven dwergen. Niet vergeten, nooit vergeten, dat Trump enkel en alleen nog politiek actief was omdat de Republikeinen te laf waren hem te dumpen na zijn mislukte staatsgreep.

Het enige wat de Trump-partij kan is destructie plegen. Trump zelf heeft zich achter de opstandige Republikeinen geschaard, waarbij superlellebel Greene en in-de-bioscoop-frummelaar en 37-jarige grootmoeder Laurence Boeber Speaker McCarthy onderuit dreigen te halen. Het is de zoveelste keer dat de Republikeinen in plaats van iets voor te stellen, de tent dichtgooien. Superdestructiepleger Newt Gingrich was de eerste die begon te gooien met handgranaten. Nooit leverde het iets op. Misschien brengt het Trump schade toe.

Niemand hoeft medelijden te hebben met McCarthy. Zijn jello ruggengraat is welbekend. Op 7 januari 2021 veroordeelde hij de staatsgreeppleger, een week later lag hij in Mar a Lago aan zijn voeten. Na vijftien stemmingen werd hij dit voorjaar Speaker, nadat hij de helft van zijn macht had weggegeven. Het zou mooi zijn als hij de kortst zittende Speaker werd.

Trump en de autocratie

Joe Biden deed deze week wat de Republikeinse dwergen niet durven: Trump neerzetten als een gevaar voor de Amerikaanse democratie. Zolang Biden de kandidaat blijft (daarover zo meteen meer) zal dit het thema worden van de campagne: stop Trump, nog een keer.

Ook generaal Milley, die deze week afscheid nam als Joint Chief of Staff, haalde uit naar de anti-democraat. Een paar artikelen in de New Yorker en the Atlantic hebben laten zien hoe Milley, na door Trump genaaid te zijn bij het schoonvegen en de bijbeldemonstratie voor het Witte Huis, in de laatste maanden van Trumps chaos moest voorkomen dat de psycho oorlogen begon om zijn hachje te redden. China moest gerustgesteld worden, Iran werd net niet aangevallen. Milley had alles in stelling gebracht om Trumps staatsgreep, die hij aan zag komen, te dwarsbomen. Voor de Republikeinen is het allemaal irrelevant.

Of zouden ze toch voor die gouverneurs gaan?

Weg met Biden

Deze week verdere voortgang in de pogingen om de bejaarde man opzij te schuiven en een nieuwe generatie een kans te geven. Meer artikelen over het risico dat we met hem juist krijgen wat hij in zijn speech wilde afschilderen als ergste perspectief: een nieuw Trump presidentschap.

U weet, ik denk niet dat Trump de nominatie krijgt. U weet dat ik al lang geleden Biden had weggewenst. Er zijn zoveel mooie alternatieven. Ik ben niet de enige. Als u bevestiging wilt dat ik niet al te wild speculeer, lees het artikel in The Guardian van Timothy Garten Ash. Hij waarschuwt dat we bang moeten zijn voor Trump 2.0 en dat betekent het einde van de Verenigde Staten zoals we het land kennen. Het zou de VS als derde wereldland overigens wel de leiding geven die daarbij hoort.

Boerenkool

Met enige genoegen zag ik dat de partij van boerin Caroline en haar drie JA 21 opportunisten inmiddels flink gezakt is in de peilingen. Hoe harder je klopt op het holle vat hoe luider het leeg klinkt. 

Ik vermoed dat ook de partij van Omtzigt nog wel een flink aantal zetels zal dalen. Het was overigens weer bizar dat Yesilgoz een uur zendtijd kreeg bij de als altijd niet imponerende Twan Huys.

Al dat geneuzel over bestaanszekerheid is inmiddels pijnlijk. Als iedereen het daarover heeft, dan heeft niemand het ergens over. VVD die bestaanszekerheid omarmt? Dat moet iets heel anders zijn dan wanneer de PvdA of het CDA dat doet. Het woord moet verbannen worden.

Nu we het er toch over hebben. Wat een onzinnig, nutteloos plan om de publieke omroep te ‘hervormen’. Maak er zes klonten van en het is allemaal opgelost. Ook de rest van de onzin, lagere drempels en dergelijke, verlossen ons niet van de domheid van de NPO. 

Politici blijven altijd te lang en het is jammer dat Dianne Feinstein, langjarige senator voor Californië haar nalatenschap enigszins ondermijnde door de afgelopen jaren in bijzonder slechte gezondheid door te modderen in Washington. Voor mij bleef ze altijd de vrouw die San Francisco onder controle bracht toen gemeenteraadslid Harvey Milk en burgemeester George Moscone in november 1978 werden vermoord. Milk zat in de Board of Supervisors van de stad, die in die jaren een mekka – en toevluchtsoord – was voor gay men. Hij was de eerste die, openlijk uitkomend voor zijn gay zijn, in de VS voor een openbaar ambt werd gekozen.

Dianne Feinstein was toen President van de Board of Supervisors, zeg maar de gemeenteraad. Nadat Milk en Moscone door een teleurgesteld lid van de Board waren vermoord, nam Feinstein de teugels in handen. Ze werd dezelfde dag nog ingezworen als burgemeester. Ze bleef dat tien jaar en werd in 1992 gekozen tot senator, na een verloren race voor het gouverneurschap. Als senator werd ze invloedrijk en deed veel dingen als eerste vrouw. Dat niemand meer opkijkt van machtige vrouwen in de senaat, is aan haar werk te danken.

Feinstein was vooral actief in intelligence. 

Haar beslissing om in 2018 voor herverkiezing te gaan, was onverstandig. Ze was eigenlijk al te oud. De laatste twee, drie jaar moest ze worden ingefluisterd door assitenten, of was ze afwezig, waardoor benoeming in de juridische commissie bleven hangen.

Ze verdient het om herinnerd te worden als baanbrekende vrouw, niet als ploeterende senior.

Voor de politiek verandert het weinig. De gouverneur, Gavin Newsom, presidentskandiaat als Biden ook het loodje zou leggen, kan een warmhouder benoemen tot de verkiezingen van 2024 waarvoor al drie kandidaten in de race zijn. Newson was zo dom om ooit te zeggen dat hij een zwarte vrouw zou voordragen en toevallig is een van de drie ook een zwarte vrouw (ze is niet de frontrunner). Ik verwacht dat hij eerder iemand zal voordragen die inderdaad over een jaar weer het veld ruimt.