Het is al te gemakkelijk om de afkeer die Trump heeft van ‘intelligence’, de informatie die de spionnen- en onderzoekbureaus van de Amerikaanse overheid verschaffen, te vertalen in gebrek aan vertrouwen in die bureaus of hun leiding. Er werd zelfs gesuggereerd dat Trump onverstandig was om de strijd aan te gaan met die bureaus omdat ze hem konden ondermijnen. Die suggestie lijkt me echter nog verontrustender dan de psycho kwaliteiten van de nieuwe president. De CIA die wraak neemt op een gekozen leider die niet doet wat de CIA wil? Dan maar liever Trump als ‘decider’ zoals de slechtste president sinds Nixon zichzelf noemde, kleine Bush.

Nee, ik denk dat het veel gemakkelijker en veel simpeler is en tegelijk veel complexer. Trump wil deze informatie niet horen omdat hij twijfels oproept aan zijn overwinning, aan zijn legitimiteit. Dat laatste zal hem een zorg zijn, hij is gekozen en zal geïnstalleerd worden en blijft president tot hij omvalt of tegen een impeachment aanloopt.

Maar deze kleine man met zijn kleine handen is gewoon snel op zijn kleine pikje getrapt. Hij wil het niet horen omdat hij heeft gewonnen. Big. Great. Als al die valse kiezers in Californië niet gestemd hadden, dan was het zelfs een landslide. Dit is een type dat zijn eigen onzin gelooft. Dat zou juist meer reden moeten zijn om naar informatie van buiten te luisteren, maar vooralsnog is dat niet zijn modus operandi. Het past ook niet bij zijn karakter zoals we dat hebben leren kennen.

Meer in stijl was de reactie op Meryl Streep. De machtigste man van de wereld, de man die autobedrijven dwingt te doen wat hij wil (never mind dat zijn partij die autobedrijven acht jaar geleden failliet wilde laten gaan), de man die per tweet markten en landen kan doen rillen, laat zich opnaaien door een actrice. En het enige dat hij er tegen in kan brengen is dat ze een tweede rangs actrice is. Al doende loog hij weer een paar keer, maar dat is inmiddels normaal geworden.

In de afgelopen weken haalde de machtigste man van de wereld uit naar Vanity Fair dat zijn restaurant afkraakte. Naar Schwarzenegger die natuurlijk niet zo goed is in ‘you’re fired’ zeggen dan de kleine man met de tweets. Wat een zeikerd, wat een zeurpiet, wat een klein, miserabel mannetje.

De psycho in het Witte Huis is gevaarlijk. De kleingeestigheid, het nepotisme, de leugens: we zullen er aan moeten wennen tot Mike Pence het kan overnemen en weer gewone Republikeinse belastingverlagingen voor de rijken kan doorvoeren.

Karl Marlantes schreef met Matterhorn een van de beste fictie/non fictie boeken over de oorlog in Vietnam (klik hier voor bespreking), samen met James Crumley’s One to Count Cadence en Philip Caputo’s A Rumor of War. In de NYT schrijft hij vandaag een indrukwekkend essay over hoe die oorlog de Amerikaanse samenleving ondermijnde, misschien fataal.

De oorlog nam het vertrouwen weg. De overheid loog, over de aanleiding, over de body counts, over het licht aan het einde van de tunnel. Toen verraste dat nog. Er was nog vertrouwen dat verloren kon gaan. Sindsdien, na de criminele onderneming van Kissinger en Nixon, en nu een president elect voor wie liegen a way of life is, gelooft de burger zijn overheid niet meer. Dat heeft, zegt Marlantes, directe gevolgen. 

Je kunt geen wegen aanleggen, verzekeringen regelen, een man op de maan zetten zonder het vertrouwen van de burgers. Republikeinen hebben dat vertrouwen ondermijnd door decennia valsheid, Democraten door dat vertrouwen keer op keer te beschamen. 

Marlantes pleit voor een dienstplicht. Vietnam verbond groepen in de samenleving, was een bron van racisme maar vooral een bron van verbinding. De oorlogen in Irak en Afghanistan, gebouwd op leugens, werden gevoerd door een zogenaamd ‘all volunteer’  leger, in werkelijkheid een beroepsleger waarin de laagst opgeleiden, de laagste inkomens er op uit gestuurd worden. De oorlog in Irak werd door de meeste Amerikanen niet beleefd, het was iets op afstand. Our troops deserve respect, yeah, als ik ondertussen maar gewoon door kan gaan met grof geld verdienen.

Het artikel van Marlantes is een eerste zet in een serie die de NYT gaat maken over de jaren 1967 en 1968, ook in mijn beleving de jaren die Amerika compleet veranderden. Ik heb in 2016 geschreven over de wraak van de jaren zestig en de geest van Nixon die in deze campagne van twee treurige baby boomers te zien was (klik hier). Deze serie belooft nieuwe inzichten in waar het fout is gegaan.

Het is de erfenis van Hillary Clinton dat een land dat over het geheel genomen de laatste jaren naar links opschoof de komende vier jaar de meest conservatieve regering én het meest conservatieve parlement heeft sinds, pak weg, Dwight Eisenhower. De overwinning van Trump, of, beter gezegd, de nederlaag van Clinton, wordt de opmaat voor de ontmanteling van de erfenis van Barack Obama en waarschijnlijk een frontale aanval op de sociale programma’s van de jaren zestig. De kiezers wilden verandering en dat gaan ze krijgen. Niet dat ze daar blij van zullen worden.

Steeds duidelijker wordt dat de verkiezingen gingen over personen. De afkeer van Clinton was zo groot dat veel onafhankelijken en niet tot haar regenboogcoalitie behorende blanken bereid waren op Trump te stemmen. Een nog groter aantal bleef thuis. Het gebrek aan enthousiasme was zo diep dat ze twaalf miljoen stemmen minder haalde dan Barack Obama, ook al haalde ze meer stemmen dan Trump. Het valt te betogen dat Trump werd gekozen als tegengif tegen Clinton, niet dat zijn agenda werd omarmd.

Zo bevindt Amerika zich in een onaangename spagaat. Het land zal met harde hand conservatiever gemaakt worden terwijl de burgers daar helemaal niet om gevraagd hebben en in veel gevallen daar helemaal niet van gediend zijn. De eerste gedachte is dat daarmee de polarisatie van de afgelopen jaren alleen maar groter zal worden, aangejaagd door nog meer ontevreden burgers. Een tweede gedachte moet zijn dat dit allerminst garandeert dat de oppositie met een serieus alternatief komt. Anders gezegd, als de Democraten in hun crisis niet verder komen dan een anti-Trump en anti-Republikeins verhaal dan wordt het niets.

Het is niet nodig, zelfs ongewenst, om de laagheid, vulgaire aard en leugens van de Trump campagne te vergeten, laat staan te vergeven. De man is het presidentschap niet waardig. Maar hij is president en er is niets aan te doen. Beleid en oppositie moet uitgaan van dat simpele feit, niet van verongelijktheid of ressentiment. Sterker, de Democraten mogen hem een goede gezondheid toewensen want een klassieke evangelische politicus als Mike Pence, zou als president een veel conservatievere agenda uitvoeren.

Er is wel gezegd dat Trump de Republikeinse Partij heeft overgenomen, een vijandige overname, zogezegd, omdat hij niet welkom was. Wat we zullen zien is een overname van het Trump presidentschap door de Republikeinse Partij, door het Congres. De ironie daarvan is dat de Republikeinen zonder Trump zo ongeveer de meest onpopulaire politici waren in de geschiedenis, met de laagste respectcijfers ooit voor het Congres. Trump legde dat feilloos bloot. Het was een van zijn betere kwaliteiten. Nu zal blijken dat het enkel een middel was om de traditionele GOP, die bepaald niet het land vertegenwoordigt, de absolute macht te geven.

Je moet het Trump nageven, zijn eerste actie om het Republikeinse Congres naar zijn pijpen te laten dansen was succesvol. Hij voelde aan dat de afschaffing van het ethiek bureau door overreaching dumbo’s in het Congres op enorm verzet stuitte en gebruikte de gelegenheid om zich achter dat verzet te scharen. Ik denk dat dit een modus operandi zal gaan worden voor de onvermijdelijke conflicten met het Congres.

Een enkel tweetje was voldoende om de dumbo’s te laten inbinden. De hele ethische commissie business is teruggedraaid, om over een paar weken in een tweepartijen onderneming alsnog te worden doorgevoerd.

Ik weet niet of de lessen van deze affaire veel vertellen over de nabije toekomst. De meeste dingen wisten we al. Republikeinen zijn ideologische rauwdouwers, vastbesloten hun agenda, die de meeste Amerikanen niet delen, erdoor te jassen. Binnen de Congrespartij zijn er voldoende scherpslijpers om de Republikeins leiding dwars te zitten.

Trump voelt de pols van de samenleving nog steeds goed aan, of je het nu leuk vindt of niet. Regeren per tweet werkt vooralsnog, maar daar moet bij gezegd dat dit wel erg gemakkelijk was. Wordt vervolgd.

Het Huis van Afgevaardigden is bijeengekomen in nieuwe samenstelling, onpopulair en gewantrouwd als altijd. Eerste orde: het beperken van de ethische controle op wangedrag van leden. Het onafhankelijke bureau dat daarvoor werd opgezet na een reeks van schandalen, wordt nu aan banden gelegd.

De Senaat, u zult niet verrast zijn, heeft geen onafhankelijk bureau dat ethische standaarden van zijn leden controleert.

Enfin, de kop is er af. Belangrijk werk door de politici, nu al.

Je moet het Trump nageven: soms stelt hij gewoon normale vragen. In dit geval bij die absurde JSF waar wij ons ook toe hebben laten dwingen (met dank aan de PvdA). Ik denk dat Trump in dit geval van een koude kermis thuiskomt, dat wil zeggen dat als er al iets gedaan wordt aan de kosten, dat cosmetisch is. De defensie industrie heeft een model van kosten plus percentage winst en geen enkel incentive om de kosten te drukken. Dat zal niet anders worden tenzij het systeem wordt aangepakt. Maar dat kost meer dan 140 karakters.

Andere terechte vragen van Trump:

• waarom zijn vrouwen die abortus laten uitvoeren niet strafbaar als die zeloten zonodig abortus als moord willen definiëren? Heeft hij al weer ingeslikt.
• waarom zijn de Europese landen zo laks in hun defensie uitgaven?
• moet die Airforce One werkelijk zo duur zijn?

Mooi dat Obama op het laatste moment de rug recht heeft gehouden: het nederzettingenbeleid van Israël is illegaal en dat mag luid worden uitgesproken. Waarschijnlijk heeft Netanyahu er alleen maar voordeel van maar het is goed vast te stellen dat deze meest desastreuze premier ooit de Amerikaanse steun heeft verspeeld.

Want alle gekwetter ten spijt en de Trump ommekeer na 20 januari waar ik niet aan twijfel, de brede stroming in de VS is dat het wel mooi geweest is met het naar de pijpen dansen van Israël. Klik hier voor mijn column in de Groene daarover.

Ook het verbod op oliedrillen in het arctisch gebied is mooi. Nou Snowden nog pardon geven.

John McCain schreef in de Washington Post een gedreven, hart gevoeld verhaal over Amerika’s falen in Aleppo.

De aanval op Obama’s gebrek aan actie, weigering om te interveniëren in Syrië, ligt al langer onder vuur maar reken er maar op dat het in de nabeschouwingen over zijn regeerperiode vaak zal klinken. McCain betoogt dat er een Amerikaans belang is in Syrië. Vooral El Qaida onder de duim houden, vluchtelingenproblemen voorkomen en Iran dwarszitten. Ik zou denken dat die belangen niet voldoende zijn voor ingrijpen. Terugkijken had de libertarian kandidaat voor het presidentschap een goed punt toen hij tijdens een interview niet wist wat Aleppo was. Niet zozeer voor zijn kandidatuur, maar voor het kennis- en betrokkenheidsniveau van de Amerikanen. Het interesseerde de gemiddelde burger net zo weinig als de Europese burger dat deed.

Maar een veel groter probleem, dat de critici van Obama niet oplossen, is dat het volstrekt onduidelijk is wat Amerika had kunnen doen. Direct in oorlog met Assad? Met ISIS achter je en onbetrouwbare Turken boven je? Ik heb moeite het me voor te stellen.

Natuurlijk had Amerika 50.000 soldaten kunnen sturen en in een paar weken grote opruiming kunnen houden (in elk geval in dat deel dat Assad niet meer beheerste). En dan? Ik zou denken dat in de naweeën daarvan de door McCain geschetste belangen moeilijk te handhaven zouden zijn. Meer terrorisme, denk ik, even veel vluchtelingen en een moeras waar je niet meer uit komt.

Kritiek op Obama is prima, maar ik zou graag horen wat het alternatief geweest was. En hoe het lange termijn plan er dan uitgezien had.

Interessant is dat McCain zijn goede vriend Trump (hij steunde de haatzaaier zolang zijn eigen campagne het nodig had) vertelt dat een combi beleid met de Russen niet gewaardeerd zal worden door de haviken. En wat er dan wel moet gebeuren, daarover heeft McCain vooralsnog niets te zeggen.