Gepubliceerd in de Standaard, vrijdag 28 januari 

De muur komt er. Mexico betaalt. Zegt de president van Amerika wiens diepste overtuigingen dagelijks botsen met de werkelijkheid. Hoe betaalt Mexico? Natuurlijk, door een invoerheffing op alles wat uit Mexico komt. Daar! Dat zal ze leren.

In Trumps wereld is dit logisch. Zouden de vakbondsleiders met wie hij om de tafel zat ook zo enthousiast zijn? Zouden ze werkelijk geloven dat exporteurs de last dragen van importheffingen? Of zouden ze zich realiseren dat producenten deze kosten gewoon doorberekenen? De muur wordt betaald door de Amerikaanse consumenten. Daar! Dat zal ze leren.

Trump bewijst het land een dienst door zo snel de zwakte van zijn voorstellen bloot te leggen. Walmart ligt vol met goedkoop spul uit China, auto’s zijn betaalbaar dankzij goedkope onderdelen uit Mexico. Dat is fijn voor de onderbetaalde werknemers van supermarktketen Walmart, die alleen kunnen dromen van een volle baan met alle secondaire arbeidsvoorwaarden die ze vroeger in de manufactuur hadden. Zo’n baan is voorgoed verdwenen, maar fijn dat ze met dat lage loon in hun lage prijzenwinkels terecht kunnen.

Nu de kiezers niet meer kiezers zijn maar burgers, wordt misschien duidelijk dat Trumps beleid een dure grap wordt, dat dit geen banen oplevert. Misschien weerhoudt het een paar bedrijven van vertrek, geholpen door de tijdelijke belastingvoordelen die Trump gebruikt om een paar publicitaire succesjes te scoren. De logica van de kosten van de muur is zo evident dat zelfs de alternative facts van de regering Trump er niet tegenop kunnen: concrete prijzen in de winkel.

Door zijn roeptoeter beleid heeft Trump ook meteen de rest van de wereld laten zien hoe je met de bullebak om moet gaan. De president van Mexico paste ervoor om zich zo te laten afbekken en lastte het voorgenomen bezoek af. Trump zal het een diplomatiek succes noemen, ieder ander een blamage. Het was een treffende afsluiting van een week waarin de president achter een volkomen leeg bureau veel A-4tjes tekende. Dat schiep een illusie van activisme maar wetgeving vergt meer dan een krabbel. Voortdurend zat Trump zichzelf in de weg met zijn obsessie over zijn populariteit. Zelfs de meest welwillende burger zag iemand met een onthutsend vermogen feiten te ontkennen die hem niet bevallen. De machtigste man van de wereld als onzekere zielepoot.

In de meest optimistische versie riep Trumps eerste week een herinnering op aan wat president Harry Truman (1945-1953) zei voor zijn terugtreden. Hij had bij voorbaat medelijden met zijn opvolger, generaal Eisenhower. ‘Hij zal hier zitten’, zei Truman, ‘en zeggen: doe dit, doe dat. En dan gebeurt er helemaal niets. Het lijkt helemaal niet op het leger’. Hier sprak een man die het harde werk van wetgeving, van overtuigen, van duwen en trekken, had gedaan met verbijsterende resultaten. Trumps week was er een van ‘doe dit, doe dat’. Dat was gemakkelijke deel.

Gepubliceerd in de Standaard, donderdag 26 januari

Afgelopen dinsdag voerde president Trump opnieuw de Mexico-regel in. Dat ging niet over ‘de muur’ maar over een ander belangrijk onderwerp voor zijn achterban: abortus. De Mexico-regel, daar in 1984 afgekondigd door Ronald Reagan, verbiedt Amerikaanse hulp voor instellingen die gezondheidszorg bevorderen indien die instellingen ook maar ergens in hun praktijk abortus opperen. Republikeinen zijn dol op deze regel, Democraten schaffen hem altijd meteen weer af.

Trump deed er nog een schepje bovenop. Vanaf nu zijn fondsen bevroren voor non-governmental organizations (ngo’s) in arme landen als die organisaties voorstander zijn van het recht op abortus in die landen, met andere woorden, hetzelfde recht vragen dat Amerikanen thuis ook hebben, nog wel, althans.

Dit is beleid dat conservatieven in Amerika opvreten. Trump won er de verkiezingen mee: hoop op een conservatief Supreme Court dat het recht op abortus terugdraait was de enige reden dat evangelische christenen op de schuinsmarcheerder uit New York stemden. Zonder hen had Trump niet gewonnen, hij stelt hen niet teleur.

Amerika is een bizar land. Seks doordrenkt de samenleving en is tegelijkertijd taboe. Amerika heeft hogere aantallen ongewenste zwangerschappen en hogere aantallen abortussen dan andere westerse landen. De gemeenschappelijke deler in deze cijfers is de infantiele omgang van Amerika met seks. Je zou denken dat anti-abortus activisten hoge prioriteit zouden geven aan het voorkomen van ongewenste zwangerschappen. Geen zwangerschap, geen abortus. Landen met een ruime beschikbaarheid van voorbehoedsmiddelen én een liberale abortuswetgeving hebben lage aantallen abortussen.

Maar daar gaat het nooit over. Conservatief Amerika vindt het ongepast om over seks te praten, ouders denken dat erover praten hun kinderen op een idee brengt. Het gevolg is onwetendheid en een hoog aantal tienerzwangerschappen. De kinderen van Sarah Palin illustreren het. Niets helpt beter om zwangerschappen te voorkomen dan voorbehoedsmiddelen. Dat is precies wat het door Republikeinen verafschuwd Planned Parenthood met gezondheidszorg voor vrouwen beoogt. Maak ze gemakkelijk verkrijgbaar, zou je zeggen.

Dat deed Obamacare door de kosten van diverse effectieve middelen in het basispakket op te nemen. Het werd bestreden door de conservatieven, onder aanvoering van de Amerikaanse bisschoppen. Tot aan het Supreme Court en met succes. Een onderneming die geloof in zijn bedrijfsvoering claimt, kan deze voorziening nu weigeren voor zijn werknemers en in de Republikeinse vervanging van Obamacare zal het zeker niet zitten.

Het herstel van die Mexico-regel is slechts een gebaar. Maar het is ook het openingsschot in de Republikeinse oorlog tegen het recht van de vrouw om zelf over abortus te beslissen. Volgende week zal president Trump een nieuwe rechter voor het Supreme Court voordragen, een eerste stap om dat recht af te nemen. We zullen veel horen over de ‘heiligheid van leven’, maar over manieren om ongewenste zwangerschappen te voorkomen zal het zeker niet gaan. Daar praat je niet over.

Zowel in Nederland als in België hebben ministers al aangekondigd dat ze een deel van de gevolgen van Trumps domme beleid (voor Aids, voorbehoedsmiddelen, algemene gezondheidszorg voor vrouwen) zullen ondervangen.

Vandaag in de NRC, mijn opiniestuk over de reality check die wij Trump watchers moeten ondergaan. Klik hier.

‘Valt wel mee’ watch

De functie van persvoorlichter van de Amerikaanse president wordt onderschat. In verreweg de meeste gevallen is hij of zij degene die nieuw beleid of voorstellen presenteert of uitlegt. Hij beantwoordt vragen van journalisten die dagelijkse het Witte Huis volgen, context kennen en kunnen interpreteren en soms, zoals bleek bij de Irak-oorlog, kunnen worden gestuurd. Hij geeft informatie, zet de toon. Hij kan een boodschap doorgeven, een gerucht stoppen, waarschuwen of zelfs buitenlandse regeringen dreigen. Vaak is het de eerste kans om een bepaald ‘frame’ te presenteren. Een buitenkans.

Zijn gehoor moet de persvoorlichter vertrouwen, anders werkt het niet. Journalisten moeten ervan op aankunnen dat ze niet worden voorgelogen, gebruikt of bedrogen. In ruil daarvoor accepteren ze soms stilte of beperkt gebruik van informatie, zijn ze bereid de door de regering gewenste boodschap door te geven, al of niet met kanttekeningen. Een persvoorlichter balanceert op een wankel koord. Hij moet loyaal zijn aan zijn baas maar tegelijk ook aan zijn gehoor. Cruciaal is dat hij zijn geloofwaardigheid bewaart. Jerald terHorst vertrok in 1974 toen Gerald Ford president Nixon gratie verleende. TerHorst wist van niets en had zijn gehoor juist verteld dat dit niet zou gebeuren. Hij stond te kijk en trok daaruit de enig mogelijke conclusie.

Het is dan ook onverstandig om meteen al de geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van de persvoorlichting te grabbel te gooien zoals president Trump afgelopen week deed. Hij stuurde zijn persvoorlichter naar de briefing room met aantoonbare onzin over het aantal bezoekers van de inauguratie. Sean Spicer vertelde wat de baas hem had opgedragen. Gaf leugens door. Spicer werd loopjongen, blijkbaar zonder eigen kritisch vermogen. Gisteren ging Spicer in de herhaling door Trumps ‘geloof’ te verdedigen dat wel vijf miljoen mensen in november illegaal gestemd hadden.

Spicer had zichzelf al kwetsbaar gemaakt door op de dag van de inauguratie een bijeenkomst zonder vragen te organiseren, éénrichtingsverkeer over hoe fantastisch en groots het allemaal ging worden. Ook de eerste persbijeenkomst met de leugens over de inauguratie was een monoloog. Vragen waren niet toegestaan. Spicer verweet de journalisten met wie hij moet samenwerken dat ze ‘opzettelijke valse verslagen’ hadden geschreven. Op bezoek bij de CIA liet de president zelf nog eens weten dat hij journalisten het laagste van het laagste vindt.

Zo heeft de regering Trump een van de belangrijkste middelen om boodschappen door te geven al meteen om zeep geholpen. Waarschijnlijk denken Trump en zijn adviseurs dat ze andere kanalen kunnen gebruiken om hun ‘alternative facts’ aan de man te brengen. Ze zullen er spijt van krijgen. Als ze de steun van de bevolking nodig hebben voor controversieel beleid, zoals ongetwijfeld een keer zal gebeuren, zal het Witte Huis geen geloofwaardige persvoorlichting hebben. Het woord van de president, via zijn voorlichter, zal betwijfeld worden. Dat is niet alleen dom, het is onverantwoord.

Ik las net in the Economist dat een van de laatst shakers eerder deze maand is overleden. In Sabbathday Lake, een Shaker villlage op een kilometer of veertig van Portland, Maine, woonden nog drie resterende Shakers. Nu nog maar twee.

Lees hier mijn artikel over de Shakers.

‘Valt wel mee’ watch

Ik had me voorgenomen om nu Trump officieel president is van Trumpistan niet meer te schrijven over de psycho in het Witte Huis. Helaas, we zijn pas vier dagen bezig met de regering Trump maar psycho is het enige wat je ziet.

Dat gezever over de aantallen kijkers bij zijn zestien minuten durende schreeuw. De persvoorlichter die op dag 1 zichzelf belachelijk maakte. De strategisch adviseur die een nieuw Trumpistaans woord introduceert: alternative facts.

En nu gaat de psycho zelf op bezoek bij het Congres, om de verhoudingen te verbeteren. Wat doet de psycho? Hij kan zichzelf niet beheersen en slaat ongecontroleerde onzin uit over miljoenen stemmen die vals uitgebracht zijn waardoor de grootste, beste, mooiste overwinning aller tijden er uitzag als een squeeker.

Slaap vooral niet gerust. Er zit een psycho in het Witte Huis.