Claim on Memory. A Political Biography of Franklin D. Roosevelt, Jr., 1914-1988.
Erik van den Berg,
ISBN: 90-8559-139-2

Afgezien van geboorte als een koningskind, moet niets erger zijn voor een tiener dan zijn vader tot president gekozen zien worden. Van de ene op de andere dag verandert een min of meer normaal bestaan (hoewel er meestal een lange politieke carrière aan vooraf gaat) in een geïsoleerd, afgeleid leven. Amy Carter en Chelsea Clinton zijn de meest recente voorbeelden van jonge kinderen die moesten leren ermee om te gaan. De beide Roosevelts, president geworden op relatief jonge leeftijd, hadden jonge gezinnen met kinderen die moesten leren omgaan met hun vaders beroemdheid. Alice Roosevelt, de welbespraakte en uitgesproken dochter van Theodore, was een mooi voorbeeld van relatief gemakkelijk leven met die last. FDR Jr. het vierde kind van Franklin Roosevelt, een wat minder mooi voorbeeld in de zin dat de last hem zijn leven lang bleef bezwaren. Hij was dubbel de klos. Niet alleen zijn vader maar ook zijn moeder waren bekender dan hijzelf en, uiteindelijk, ook aanzienlijk geliefder.

In zijn proefschrift zet Erik van den Berg FDR jr. neer als een persoon van vlees en bloed, niet als een uit historische archieven aan elkaar geplakt persoon. Dat komt mede door Van den Bergs schrijftalent, dat vrijwel het hele boek door maakt dat het leven van een persoon op de tweede of derde rang van het politieke leven toch interessant blijft.

Een tragisch persoon, concludeert Van den Berg terecht. Minder duidelijk is of die tragiek er een is van de man die zijn hoogste doelstellingen nooit kon bereiken (eerder schreef van den Berg over Hubert Humphrey, ook tragisch maar op een andere manier) of tragisch omdat deze man zich nooit los kon maken van de overweldigende schaduw die zijn vader over hem wierp. Want dat is de tweeslachtigheid van dit soort levens. Zonder Roosevelt naam zou FDR jr. mogelijk een heel gelukkig maar ongetwijfeld onopvallend leven geleid hebben. Met FDR's naam kon hij hoger reiken dan op basis van zijn eigen kwaliteiten gerechtvaardigd was – en falen. Dat is tragisch, inderdaad.

FDR Jr. probeerde zijn hele volwassen leven ook gewaardeerd te worden, in eerste instantie door de kiezer. Maar hij werd enkel voor een zetel als afgevaardigde gekozen, in 1949 – hij behield die tot 1954. Pogingen om gouverneur te worden en zo ook qua carrière in de voetsporen van zijn vader (en oom) te treden, mislukten. Onderminister van de Navy, ook een familietraditie, zat er niet aan. John F. Kennedy droeg hem voor maar minister McNamara had liever iemand die wat kon.

In zijn persoonlijk leven, dat verrast natuurlijk niet, was de last van de naam minstens zo zwaar. Net als zijn zus en zijn broers, die ook politieke of althans publieke ambities hadden, was zijn leven eigenlijk vooral een grote puinhoop. Vele huwelijken, drank, depressie. De Kennedy's hebben hetzelfde probleem gekend. Pas de kleinzoon, FDR III, was verstandig genoeg om buiten de politiek zijn carrière te maken.

Van den Berg beschrijft de wedergang van FDR Jr. ook als de geschiedenis van het progressieve gedachtegoed zoals dat door FDR werd uitgedragen. Nou vallen er bij dat uitdragen wel wat kanttekeningen te zetten – FDR was vooral praktisch – maar zoonlief stond er wel voor. In de jaren zestig pas komt FDR Jr. daarmee tot zijn recht in het opzetten van LBJ's bureau voor de Appalachen en de Equal Opportunity Commission. Maar tegen die tijd was het liberale gedachtegoed net zo bejaard geworden als FDR Jr.

Een mooi verhaal van een leven in het midden van de twintigste eeuw. Van den Berg, als gezegd, beschrijft het uitstekend en raakt aan vele kanten van het openbare leven in die jaren. Bij dit soort biografieën moet je je altijd afvragen of het de moeite waard is het levensverhaal van zo iemand te lezen, zo'n relatief onbekende op het tweede of derde plan. Het antwoord in dit geval is ja, dat is een genoegen.

Het boek kost 20 Euro en kan besteld worden bij de auteur e.vandenberg@fulbright.nl

Samenvatting proefschrift op de site van de Universiteit van Leiden.