China claimt nu dat je het corona virus met een autoritair regime beter bestrijdt dan democratische landen dat kunnen. Trump claimt dat hij altijd  al zag dat er een pandemie aan kwam.

Het herschrijven van de geschiedenis is van alle tijden, van alle machthebbers, maar Xi en Trump maken het wel heel bont.

Het past in een nachtmerriescenario voor de VS. Amerikanen zijn uitzonderlijk vergeetachtig en qua gedrag net zo dom als op het strand kudderende Nederlanders. Weet de kiezer nog dat Trump de overheid een maand sloot, zonder enig succes? Dat hij na de gebrek aan succes de defensiebegroting leefroofde voor zijn muur? Dat hij de natuurrampen op Puerto Rico negeerde en erger maakte? Dat zijn partij een zetel in het Supreme Court stal? Gaan kiezers de afgelopen maand van Trumpistaans geklungel net zo gemakkelijk vergeten?

Volgens peiling is ineens een meerderheid van de Amerikanen ervan overtuigd dat Trumps beleid goed is. Als de crisis in de VS minder erg uitvalt dan valt te vrezen, zal Trump als eerste roepen dat het aan hem te danken is. Pakt het slecht uit dan is het natuurlijk Obama en China.

Verkiezingen op 3 november lijken steeds problematischer. Nooit stelde Amerika een verkiezing uit, laat staan af. Wie Donald Trump nu nog niet wantrouwt verdient alles wat zij over zich heenkrijgt. Geen president was ooit in staat tot zoveel slechtheid als deze man, net doen alsof hij verkiezingen respecteert is naïef – de vergeetachtige kiezer weet ook niet meer dat hij tijdens de debatten beloofde een nederlaag niet te accepteren.

Maar als de verkiezingen gewoon doorgaan? Hoe gaan mensen stemmen als er lockdowns en andere uitgaansverboden heersen? Hoe kan een Democraat campagne voeren, terwijl de president iedere dag de nationale tv kan bespelen (in de NYT stond een goed artikel dat betoogde dat de media moeten ophouden hem dat platform te geven, niet meer die dagelijks persvoorstellingen, Trump-shows, uit te zenden)? Hoe houdt je, kortom, verkiezingen eerlijk?  

Eind januari en in februari waarschuwden inlichtingendiensten in de VS dat een pandemie ‘waarschijnlijk’ was.

Onder de mensen die gebriefd werden de psycho en de senatoren van de relevante commissies (inlichtingen). De psycho, inmiddels vooral een clown, bleef tot maart en tot op zekere hoogte nog steeds ontkennen hoe groot het probleem kon worden.

Zo dom waren de gebriefte senatoren niet. Ze verkochten hun aandelen voordat de markt in elkaar donderde. Niet alleen Republikeinen maar ook Diane Feinstein van Californië, ook lid van die commissie.

Desgevraagd en voordat hij in een belachelijke woedeuitval viel tegen een journalist die hem een softbalvraag toewierp (wat zegt u tegen mensen die bang zijn) meende Trump dat dit een ‘story of life’ was.

En verdomd, tussen al zijn leugens en onzin door, komt de man af en toe met een helder inzicht. Dit is het leven. Het leven in de VS. Het leven dat Trump kent. 

Ik heb het debat maar deels gezien, maar Bernie heeft een serieuze fout gemaakt – niet dat het veel uitmaakt. Biden was er klaar voor, hij maakte nieuws: een vrouw als vp-kandidaat. Daar keek eigenlijk niemand van op, maar toch, het bepaalde het nieuws. Te meer daar Bernie zei dat hij er over zou denken om een vrouw op zijn ticket mee te nemen, ´hij zou het overwegen´, zei hij..

Ik moet eerlijk zeggen dat ik er niets van begrijp, of Bernie moet echt de kluts kwijt zijn. Hoe kun je dat nou zeggen onder de huidige omstandigheden? Twee blanke bejaarde mannen die alle vrouwen weggejaagd hebben? En Bernie die door Warren niet onterecht van mysogenie werd beschuldigd?

Ik houd het op Klobuchar of een van de vrouwelijke gouverneurs, zoals Gretchen Whitmer van Michigan, een must win staat voor de Democraten. 

De chef volksgezondheid in de VS raadt nu aan om met niet meer dan 50 mensen tegelijk in een ruimte of omgeving te zijn. Hij doet dit terwijl we de beelden zien van duizenden mensen op de 13 Amerikaanse vliegvelden waar panikerende Amerikanen probeerden het vreselijke Europa te ontsnappen. Dr. Trump sloot de grenzen omdat het virus, buitenlands natuurlijk (zeggen Jared Kushner en Stephen Miller, en Trump probeert voor te lezen wat ze voor hem geschreven hebben – zonder succes), buiten de deur gehouden moest worden. Als een paar van die duizenden mensen die werden opgevangen door een totaal onvoorbereid en hopeloos ineffectief grenssysteem inderdaad dat Europese virus bij zich droegen dan kunnen we de vliegvelden tot hot spot benoemen. De dreiging die Trump zag is door hem verduizendvoudigd. Bravo.

(Voor een lijst met Trumps uitspraken en daden, of gebrek daaraan, sinds mid januari, klik hier – prima verhaal NYT)

Ik aarzel om Dr. Trump direct verantwoordelijk te houden. De ondoordachte ban, verergerd door Trumps ad lib verhaal dat niemand er meer in mocht (later door de puinruimersbrigade van het Witte Huis geamendeerd tot een ban die niet gold voor Amerikanen – toen was het te laat, Amerikanen probeerden en masse terug naar huis te komen), had nooit uitgevoerd mogen worden. Ik weet niet wie van deze bende Trump dat idee influisterde (Miller en Kushner waarschijnlijk) maar Homeland Security en anderen hadden dit nooit mogen accepteren. Ze wisten dat travel bans chaos veroorzaken, Trump deed het l een keer eerder in januari 2017. Schande dat de maatregel zo werd afgekondigd.

Ik moet bekennen dat ik verbaasd blijf over de mate van incompetentie maar vooral van Trumpofilie in de direct omgeving van de president. Ik bedoel, van Trump kun je alles verwachten, en niets. Maar de rest? Is er niemand die zijn reputatie wil redden of versterken door in het openbaar te zeggen dat Trump vooral buitenspel gezet moet worden? Een interne Romney? 

Zijn acolieten blijven hem verdedigen, ook als ze weten dat hij vorige week er een totale puinhoop van maakte. Kwezel Pence begint elk optreden met een ode aan de clown en maakt bij elk optreden meer duidelijk dat hij nooit, maar dan ook nooit president moet worden. Laat hem maar bidden, maar liefst als ex-vp. Hij liegt niet op de manier van Trump, niet pathologisch, maar uit politiek opportunisme. Dat is erger.

Ook erg is Mnuchin, de minister van Financiën. Hij leek de enige in de regering die zijn verstand erbij hield. Hij onderhandelde met Pelosi over de wetgeving en haalde Trump over om te tekenen, waarna Moscow Mitch en zijn schapensenaat wel mee moesten gaan (of misschien hebben ze toch weer antiabortus spul erin gestopt). Maar bij de zondagshows verdedigde Mnuchin zonder enige reflectie de blunders van Trump. 

De vertoning in de Rose Garden, afgelopen vrijdag, was een dieptepunt in een regering die van dieptepunt naar dieptepunt sukkelt. Dat Trump zich niet verantwoordelijk acht voor wat er in zijn regering gebeurt (behalve als het succes betekent voor de grote man) is nog tot daar aan toe, maar die groep van hielenlikkers om hem heen. Dat verbaast me meer.

Hebben alle Amerikanen die in de buurt van de regering komen hun verstand op sterk water gezet? Misschien behalve mijnheer Fauci, maar die mag wat mij betreft wel wat harder roepen dat dit allemaal onzin is. De club rondom Pence is even treurig stemmend. De minister van Health and Human Services die voordat hij vertelt dat iedereen getest kan worden maar dat hij niet weet hoeveel tests beschikbaar zijn Trump uitgebreid prijst voor zijn kordate optreden. En opgedoken uit het ministerie waar hij zijn incompetentie uitgebreid liet zien, Ben Carson.  Wat doet die man daar? Ja, hij was ooit een neurochirurg maar heeft sindsdien niets gepresteerd.

Je kunt er lang en kort over schrijven maar het blijft een ongelooflijk spektakel: de VS in verval, sneller dan we ooit hadden kunnen denken. Een bananenrepubliek met een claudillo aan de leiding. Een land dat weken, maanden van dood en verderf tegemoet gaat – verergerd door de incompetentie van de chef. 

In je ergste nachtmerrie gebruiken Trump en zijn bende de corona crisis om de verkiezingen in november te frustreren. Het is relevant vast te stellen dat verkiezingen voor het presidentschap nooit zijn uitgesteld of afgelast, zelfs niet in 1864, tijdens de burgeroorlog. Maar zelfs als ze doorgaan en als de Republikeinse pogingen om kiezers te dwarsbomen worden verhinderd, dan is het de vraag of er gewoon fysiek gestemd kan worden. Gaat alles per post? Op afstand? Maakt Trump er een noodtoestand van die verkiezingen uberhaupt onmogelijk maakt?

Voorlopig is dat enkel een nachtmerrie maar niets is te dol voor deze regering en de Republikeinen. Als de kiezers de kans krijgen lijkt me dat nu niets – nou ja, de evangelische idioten zullen altijd voor Trump & Co blijven stemmen – hen ervan zal weerhouden om Trump met pek en veren weg te jagen en de Republikeinen elke macht van obstructie te ontnemen door de senaat te heroveren. 3 november kan de overwinning worden van de ratio, van een samenleving met een doel voor ogen, of een absolute ramp waarin de machthebbers hun macht misbruiken om hun wandaden toe te dekken en de macht te houden. Het zegt alles over het Amerika van nu dat beide mogelijk zijn.

Om te beginnen: het coronavirus heeft het effect van een grote oorlog. Ik had het al bedacht voordat Sanders het zo zei en het is geen uniek inzicht. Oorlogen hebben een nivellerend effect. Ze treffen iedereen, voor langere tijd en zetten mensen aan het denken over wat ze verwachten van hun samenleving.

Na WW II kregen we de verzorgingsstaat (Nederland liep natuurlijk achter maar de Engelsen zetten de toon,  al gingen ze niet ver genoeg). Zoals Piketty heeft laten zien was de periode tot aan 1980 er een van minder ongelijkheid dan ooit en zoals hij in zijn nieuwe boek (besteld maar nog niet gelezen) stelt, het was een politieke, ideologische beslissing om aan die ongelijkheid een einde te maken – het was geen natuurlijk of marktproces.

Terug naar corona. De VS was al voor Trump een samenleving die op uiteenvallen stond, sterker Trump was een product van die ontwikkeling die Obama en de Democraten niet konden stoppen. Het oorlogseffect van corona is dat de incompetentie en schier ongelooflijke hielenlikkerij van de psycho laat zien (zie mijn volgende post) hoe slecht die samenleving in elkaar zit. Sanders’ revolutie kon wel eens plaatsvinden, niet dankzij Sanders maar dankzij corona.

Op het moment dat ik dit schrijf (in Perth, Australie, hopend dat we donderdag onze directe vlucht naar Londen nog kunnen gebruiken) debatteren Sanders en Biden. Het zou me verrassen als Sanders niet een welsprekend betoog hield om zijn gelijk te halen. En ik mag hopen dat Biden door zijn rollatorondersteuners voldoende getraind is om minstens een deel van de revolutie over te nemen. Dit is een unieke gelegenheid.

Ik heb altijd moeite Donald J. Trump aan te horen maar kan iedereen aanbevelen om de tien minuten van zijn landelijke toespraak aan te horen. Geconfronteerd met een teleprompter en iets dat hij moet lezen, voorlezen, blijkt de man een hopeloze performer.

Dat niet alleen, zijn door de superracist Stephen Miller en would be opvolger Jared Kushner geschreven speech droeg alle kenmerken van een Trumpiaans festival van ontkenning, verschuiving van schuld en in het algemeen, blustering bullshit zonder enig plan of geruststelling. Een totaal ongeloofwaardige oproep tot gezamenlijkheid, boven de partijen, negen uur later gemarkeerd door dezelfde partijdige tweets als altijd. Dit is de man die naar het Center voor Disease Control gaat met een campagnepet op.

De ban op reizen vanuit Europa lijkt me totale nonsens. Als alle verhalen juist zijn dan is Amerika al zodanig geinfecteerd dat een ban nu niets meer uithaalt. Het verhaal dat de infecties door Europa zijn veroorzaakt is even grote onzin. Washington State had er niets mee te maken. De ban leidt alleen tot grotere paniek en grotere economische schade.

´Ik wil alleen maar meer doden voorkomen´, zei Dr. Trump gisterenin een half uur gewauwel in zijn stoel in het Oval Office, dezelfde superspecialist die vorige week nog ontkende dat er een probleem was. Ondertussen horen we niets, althans niets positiefs over het gebrek aan testmateriaal, het geklungel van sommige deskundigen (drive through testen zouden in de VS niet wenselijk zijn omdat het contact met de doktoren zo belangrijk is … duh, een huisarts bestaat niet in de VS, mensen rennen meteen naar emergency) en het gebrek aan ziekenhuisplekken.

Fox News blijft onzin verkondigen maar het goede nieuws is dat veel kijkers erachter komen dat de wereld om hen heen er niet zo uitziet als Hannity en Ingraham hen willen wijsmaken. De conservatieve columnist van de Washington Post (elke krant moet zo iemand hebben, voor de balans, weet u) draaide zich in alle bochten om te betogen dat de speech van Trump de ware leider liet zien. Murdochs New York Post ging nog verder. Het is lachwekkend.

Het was aan de hopeloze kwezel Mike Pence om in diverse programma´s de speech en de maatregelen (en de onduidelijkheid die die veroorzaakte) weer recht te praten. Dat lukte niet. Hij verdient de ondergang met Trump volledig.

Bernie Sanders maakte een vergelijking die ik al eerder had gemaakt: dit is het equivalent van de Tweede Wereldoorlog. Niet om al te dramatisch te doen, maar deze crisis zal in de VS leiden tot een grootscheepse herordening van sociale voorzieningen. Het zal lang duren voor de economie hersteld is – de volgende Democratische president zal het voor zijn kiezen krijgen. Maar het biedt ook een uitgelezen mogelijkheid om in november groots te winnen en het land definitief te veranderen.

Reken er maar op dat de Republikeinen, die nooit iets anders kunnen bedenken dan belastingverlagingen, op alle mogelijke manieren dwarsliggen net als in 2008 en 2009. Helpen van luchtvaartondernemingen vinden geen bail out (herinner u hoe ze het redden van de autoindustrie en de bankwereld toen noemdn), het begrotingstekort explodeert door de voorgestelde belastingverlagingen voor wie werkt, de payroll taxes (wie niet werkt is aan de goden overgelaten).

Misschien dat zo´n oorlogssituatie de Republikeinen zal dwingen akkoord te gaan met ziekteverlof – iets wat elk beschaafd land al decennia kent. Hun reactie, godbetert: er anti-abortus wetgeving aan koppelen. Daar zal Pelosi wel raad mee weten.

Ondertussen is de meest gehoorde frase in de Amerikaanse politiek: ´out of an abundance of caution´. Ted Cruz, hyocriete hielenlikker van Trump, gebruikte het toen hij zichzelf isoleerde omdat hij op de conservatieve jamboree (hoe ironisch..) met een besmet type had gepraat. De voorzitter van de commissie die een Russische leugenaar wilde dagvaarden om Hunter Biden op de bast te zitten, stelde dat uit met dit argument.

Trump, u gelooft het niet, is een complexe persoon. Hij is een germafoob die weigert te geloven dat de coronacrisis hem persoonlijk zou kunnen aangaan. Die vrolijk handen blijft schudden.‌ Die weigert massabijeenkomsten af te gelasten totdat zijn staf het hem oplegt. Waarom? Het is zijn levensbloed.‌De psycho kan niet zonder de kick van de theatervoorstellingen die zijn rallies zijn. Hij heeft de adoratie nodig.

Het bevestigt wat ik altijd al dacht maar steeds maar niet zag gebeuren: dat deze Trump een hopeloos miserabel, ongelukkig mannetje is als de zaken niet gaan zoals hij wil. Hij mag en kan niet doen waar hij goed in is: verkondigen dat de Democraten en de media de schuld zijn van alles wat niet goed gaat. Hij moet in zijn Witte Huis blijven, eenzaam en alleen, ongetest, hangend voor zijn staatsomroep die hem vertelt hoe goed en groots de president is.

Dat moment is nu gekomen. Het is een zielig mannetje, hopeloos overklast door de werkelijkheid. Hij ligt wakker over november en dat is misschien het enige realisme dat hij kan opbrengen.

Een week is een lange tijd in de politiek, luidt het afgekloven maar ware cliché. Twee weken is een eeuwigheid.

Twee weken geleden kon Bernie Sanders nog realistisch hopen op de Democratische nominatie. De kans was groot genoeg om establishment van de partij in paniek te brengen. Wanhopig zocht het manieren om de zelfverklaarde socialist, een outsider die tot voor kort niet eens lid was van hun club, te dwarsbomen. Ze kunnen gerust zijn: na de uitslagen van de zes voorverkiezingen afgelopen dinsdag, tesamen met de eerdere uitslagen, is het afgelopen met Sanders.

Hoe je ook wendt of keert, het is een drama. Voor Sanders tenminste. Zoals alle succesvolle politici bleef Sanders één verkiezing te lang. In 2016 was hij de revelatie van de Amerikaanse politiek, al dankte hij dat aan Hillary Clinton, ook zo iemand die langer bleef dan ze welkom was. Haar dominantie joeg elke andere kandidaat weg (inclusief Joe Biden), waardoor Sanders de kans kreeg haar het vuur aan de schenen te leggen. Hij haalde de nominatie niet maar bleef in de buurt van Clinton, al was de nominatie nooit binnen bereik.

Sanders en zijn aanhang waren teleurgesteld en verontwaardigd dat hij, soms tamelijk opzichtig, door de partij-elite was gehinderd. Zozeer dat sommige supporters op derde-partijkandidaten stemden of thuis bleven. Clinton kon nooit het enthousiasme losmaken dat Bernie genereerde.

Toen de campagne voor 2020 begon, in januari 2019, was meteen al duidelijk dat de ideeënwereld van de Democraten flink naar links was opgeschoven, richting Bernie Sanders. Met name op terreinen als ziektekostenverzekering (een ziekenfonds), studiekosten en het belangrijkste onderwerp van deze tijd, maatschappelijke ongelijkheid, bepaalde het denken van Sanders waar de andere kandidaten stonden. De Democratische kandidaten – het waren er op een zeker moment 21 – waren stuk voor stuk progressiever dan we gewend waren.

Het was een overwinning van Sanders maar hij pakte hem niet. Het drama van de gedreven politicus is dat hij zichzelf onmisbaar acht. De eenvoudige waarheid is dat Sanders zich niet kandidaat had moeten stellen. Hij had zich moeten beperken tot een rol als waakhond van die progressieve agenda. Ook zonder kandidatuur was er naar hem geluisterd, had hij grote groepen kunnen enthousiasmeren en had hij een kandidaat kunnen kiezen die zijn steun verdiende. Nu zal hij zich achter Joe Biden moeten scharen, de ultieme kleurloze kandidaat van het midden.

Een onderliggend probleem was dat Bernie Sanders nooit heeft willen inzien dat hij totaal ongeschikt zou zijn als president. Natuurlijk, daar valt over te twisten, maar qua karakter en qua ervaring had Sanders weinig dat voor hem pleitte. Als senator had hij nauwelijks wetgeving ingediend en vrijwel nooit samengewerkt. Hij was niet populair onder collega´s. Dat hoeft niet maar het is wel een teken.

Zijn politieke vaardigheden waren en zijn van agenda-zettende en retorische aard. Niemand had een consistenter verhaal dan Bernie Sanders. Je wist precies wat je aan hem had in debat en discussie, hij leverde nooit een millimeter in, trok zich niets aan van verwijten of persoonlijke dingen. Dat was zijn kracht en dat was zijn zwakte.

Op binnenlands terrein was Sanders agenda redelijk duidelijk. Of hij er ooit een meerderheid voor kon krijgen in het congres was minder vanzelfsprekend maar zijn plannen waren helder en progressief in de stijl van Jeremy Corbyn in Groot-Brittannië. Het buitenland was problematischer. Net als Donald Trump had Sanders een voorliefde voor autoritaire leiders, zij het van linkse signatuur. Dat beeld is nogal vertekend want steun voor de Sandinisten in Nicaragua die begin jaren tachtig werden ondermijnd door de regering-Reagan was bepaald niet revolutionair.

Dat het onderwijs en de gezondheidszorg onder Fidel Castro sterk verbeterd waren kon je niet zomaar in de strijd gooien om de dictatuur op Cuba te verdedigen. Het valt in de categorie: ´maar de treinen reden op tijd onder Mussolini´. Een Navo lidmaatschap was niet zeker onder een president Sanders en protectionisme zou de norm zijn. Ironisch genoeg stond hij in deze zaken dichter bij de verafschuwde Donald Trump dan bij de meeste van zijn partijgenoten.

Deze campagne heeft Sanders geen goed gedaan. Hij vertoonde lelijke Trump-trekjes. Zijn weigering om als 78-jarige, nota bene na een hartaanval, ondanks eerdere beloftes, volledige opening van medische zaken te geven past in die lijn. Dat geldt ook voor de duistere elementen in zijn aanhang, de zogenoemde Bernie-Bros die in de social media zich misdroegen. Hij klaagde vaak over de media die hem niet eerlijk zouden behandelen. Enige mysogenie was Sanders ook niet vreemd, zoals zijn collega Elizabeth Warren terecht opmerkte.

Zijn campagne is mislukt. Sanders slaagde er niet in om het kiezersbestand uit te breiden, om jonge en minder welgestelde kiezers te enthousiasmeren die eerder niet meededen. Hij had succes in de Hispanic-gemeenschap maar wist nooit de zwarte kiezers, die belangrijke groep binnen de Democratische kiezers, te bereiken. Hij was sterk in organisatie maar het resultaat viel tegen. De eerste drie staten, Iowa, New Hampshire en Nevada gaven een vertekend beeld van zijn kracht.

Vergeleken met 2016 wist Sanders zelfs minder kiezers te bereiken. Toen kon hij rekenen op 45 procent van de Democraten, nu kwam hij zelden in de buurt van de dertig procent. Natuurlijk, er waren meer kandidaten waardoor hij wel de hoofdprijzen kon binnenhalen maar uiteindelijk werd dat ook zijn ondergang. Toen al die anderen zich tegen hem keerden was het spel uit.

Stel u een alternatief scenario voor. Daarin openbaarde Sanders begin 2019 zijn agenda, legde zijn plannen op tafel en verklaarde dat hij weliswaar geen kandidaat was maar zijn steun en zijn organisatie beschikbaar stelde voor iemand die bereid was die agenda of een groot deel daarvan uit te voeren. Degene die het dichtst bij hem stond was Elizabeth Warren. Zi vochten op links een tweestrijd uit maar Warren had goed de genomineerde kunnen zijn als Sanders zich niet kandidaat had gesteld.

Uiteindelijk was de zwakte van Bernie Sanders dat hij een gewone politicus is. Iemand die de hoofdprijs wilde die niet te krijgen viel en daardoor de rol van ´kingmaker´ misliep. De ironie, of zo u wilt, het drama is dat door Sanders de Democraten de verkiezingen in gaan met een problematische kandidaat terwijl de meest talentvolle en meest kansrijke progressieve kandidaat, Elizabeth Warren, moest afhaken. Daar kan Sanders in Vermont nog eens over nadenken.

Het is een vreemd fenomeen: nu Elizabeth Warren uit de race is gestapt verschijnen overal betogen die dat jammer, vreselijk en een gemiste kans vinden. Ik ben het daarmee eens maar de kiezers dachten er anders over. 

De reacties geven me het gevoel dat er voor Warren nog een rol is weggelegd. Hoe precies weet ik niet. Maar ik zou me kunnen voorstellen dat Joe Biden nog voor de conventie onderuit gaat. Warren zou dan wel eens de eenheidskandidaat kunnen worden. 

Ik geef toe, het is een wilde speculatie en ietwat morbide (maar ja, wat wil je met een brekebeen als Biden als front runner). 

Warren is niet de persoon om vp kandidaat te worden, ook al is dat het gemakkelijkste stapje  naar het presidentschap gegeven de bejaardheid van Biden. Ze is zelf te oud, vergeleken met Biden te progressief en ik vermoed dat ze haar rol in de senaat koestert. Maar we het nog niet het laatste van haar gehoord. 

Donald Trump heeft sinds zijn inauguratie zo´n 14.000, misschien 15.000 leugens, halve waarheden en complete onzin verteld, te beginnen met de lachwekkende poging om ons wijs te maken dat meer mensen zijn toespraak bijwoonden dan die van Obama in 2008. De afgelopen week was hij in buitengewone vorm. De coronacrisis ging niet over virussen, zieken en doden maar over Donald J. Trump, wiens beleid superb was en deskundigen versteld deed staan van zijn kennis en begrip, misschien wel omdat een oom van hem ooit professor aan MIT‌ was.

Het was een soort griep, dat ´caronavirus´, zoals hij het noemde. Het zou vanzelf overgaan in de lente. De mortaliteitscijfers van de Wereld Gezondheids Organisatie klopten niet want zijn ´gut feeling´ vertelde hem wat anders. Deskundigen die waarschuwden werden opzij uitgekafferd of opzij gezet. De gouverneur van Washington, de staat met de eerste uitbraken, was ´een slang´ omdat hij de regering Trump had opgeroepen zich aan de wetenschap te houden. The Washington Post publiceerde een hilarisch artikel over de medische en wetenschappelijke vaardigheden van de president: ´Heeft u een medische vraag?‌ Dr. Trump geeft antwoord!´.

Je kunt er om lachen maar het is een drama. Een president, elke leider van een land, is in een tijd van crisis degene die vertrouwen moet wekken, wiens woorden serieus genomen worden. Iemand naar wie de burgers luisteren, wiens opdrachten, vermaningen en aansporingen gewicht hebben. Iemand van gezag die partijpolitieke overwegingen terzijde schuift.

De coronacrisis laat pijnlijk zien hoe weinig vertrouwen Donald Trump geniet. Het optreden waarmee hij drie jaar lang wegkwam – schieten van de heup, onzin uitkramen, hoger waarderen dan wetenschap of expertise – verergert de crisis. Trumps eerste reactie was dat er geen crisis was, dat de Democraten en de media onterecht angst aanjoegen. Het was een ´hoax´ riep Trump, een fantasieprobleem, zoals alle andere beschuldigingen van misbruik tijdens zijn presidentschap.

Hij was er vroeg bij geweest, zei Trump – een claim die hij overneemt van de Chinese president Xi, met even weinig bewijs. En trouwens, wisten we wel dat president Obama de schuld was van slechte testprocedures? Trumps eerste aanvechting is iemand anders de schuld geven, zijn tweede aanvechting om het aan president Obama te wijten, die welhaast een obsessie lijkt in Trumps dagelijkse leven. Zijn standaard modus is om Donald J. Trump als de beste, slimste, verstandigste en meest effectieve Amerikaan te zien – wat heet, in de wereld is er geen betere. Dr. Trump weet alles beter!

Ook al is vicepresident Mike Pence de corona-coordinator, Trump is degene die nieuws maakt. Er is ook niemand anders, Trump voert zijn eigen mediabeleid. Hij heeft geen persafdeling in de normale zin van het woord. Dat blijkt nu problematisch. Op goede gronden hechtten zijn voorgangers wel degelijk belang aan voorlichting en informatie. Je hebt die communicatiekanalen nodig om mededelingen te doen, uitleg te geven en beleid te verdedigen, om geloofwaardigheid op te bouwen. Dat is een lange termijn investering.

Een persfunctionaris moet betrouwbaar zijn voor de journalisten met wie hij of zij werkt. In ruil daarvoor geloven de journalisten de perswoordvoerder op zijn woord, wat in een crisissituatie waarin de feiten belangrijk zijn maar niet altijd toegankelijk cruciaal is. Heeft Iran een boot aangevallen? Was er een directe aanleiding om de Iraanse generaal Suleiman te vermoorden?.

Dat soort van vertrouwen moet opgebouwd worden. In het verleden was het gebruikelijk minstens een paar keer per week de pers te informeren en de gelegenheid te geven vragen te laten stellen. Bij zo´n had de perschef een dikke map bij zich met mogelijke onderwerpen, mogelijke vragen en de gewenste antwoorden. De onderwerpen waren tevoren doorgepraat met de hoogste beleidsadviseurs in het Witte Huis, soms met de president zelf. Een journalist stelde een vraag, de perschef bladerde en las op. Kwam er een onverwachte vraag dan klonk ‘daar kom ik later op terug’ en dat gebeurde ook. De verklaringen van de perschef kregen daardoor iets van een officiële verklaring. Dat was nuttig voor de regering, het zette de toon en de richting. Er was over nagedacht.

Er zijn geen regels voor dit soort activiteiten en er is geen plicht briefings of persconferenties te houden. Maar vanaf die eerste dag met de nonsens over de bezoekersaantallen heeft Trump deze praktijk genegeerd of gesaboteerd. In de loop van zijn presidentschap werden press briefings steeds geringer in aantal, in het derde jaar hielden ze op. Zijn huidige perschef tweet alleen maar agitprop en heeft nog nooit een persconferentie gehouden of serieuze vraag beantwoord.

De media hebben geen andere keuze dan de president op het grasveldje voor de helikopter vragen toe te roepen. Trump vindt het heerlijk. Zo heeft hij de regie, hij pikt eruit wat hij wil en loopt weg als hij er genoeg van heeft. De risico’s van deze benadering zijn inmiddels duidelijk. Een halfuur orakelen tegen journalisten leidt tot ongecontroleerde uitspraken en soms beschamende wartaal. Consistentie of mediabeleid is niet de doelstelling, het gaat om de Trump-show en niemand kan die beter houden dan de grote Trump zelf.

Omdat Trump verder niet toegankelijk is voor journalisten lopen persconferenties met buitenlandse bezoekers vaak uit op scheldpartijen en verwijten waarbij de gast beschaamd de andere kant op kijkt. Inmiddels zijn de tweets van de president het persbeleid en maar al te vaak neemt hij daar stellingen in die niet verenigbaar zijn met het officiële regeringsstandpunt, nog afgezien van de botte, vulgaire en onpresidentiele tirades die zijn geloofwaardigheid a;s president van alle Amerikanen geen goed doen.

Het resultaat van ruim drie jaar Trump is dat letterlijk niemand vertrouwt wat zijn Witte Huis te berde brengt. Trump is druk bezig te falen in een van de belangrijkste taken van een president: het geruststellen van het land dat de overheid weet wat zij doet, inclusief het vertellen wat er precies gaande is. Dat Trump die overheid op dit terrein (en vele andere terreinen) ondermijnd heeft, is een van de redenen dat zijn regering gewantrouwd wordt.

Maar de belangrijkste is dat niemand het woord van Donald Trump serieus neemt. De aandelenmarkt, Trumps geliefde maatstaf voor succes, schrikt zich een ongeluk elke keer als de president iets zegt of doet. Zelfs zijn trouwste aanhangers zien een crisis mishandeld door hun held. We hebben eerder gedacht, dat het presidentschap van Donald Trump zou verkruimelen. Het coronavirus kon wel eens een buitengewoon prominent slachtoffer treffen. Frans Verhagen is de auteur van Het Amerikaanse presidentschap (met Paul Verhagen).