Ik was bezig met een lang artikel over de teloorgang van Amerika, over de realisering dat het land dat we kenden, dat we liefhadden (sommigen van ons) voorgoed is verdwenen. Er zijn niet zoveel publicatiemogelijkheden meer en ik moet eerlijk zeggen dat ik ook geen puf heb om het verhaal pasklaar te maken of me dat financieel kan veroorloven. Vandaar dat ik het zo maar publiceer.

Laten we het onderkennen: het Amerika van vroeger komt niet meer terug. Het land dat de wereld leidde, een voorbeeld was van democratische waarden en economische dynamiek is niet meer. We hebben dan ook geen andere keuze dan ons denken over Amerika te veranderen. Zelfs voor degenen die van het land houden, tot wie ik mezelf reken, is het onontkoombaar de conclusies te trekken die zich de afgelopen jaren hebben opgedrongen.

Het is niet de coronacrisis die tot deze bespiegelingen leidt, zelfs niet de vulgaire, haatzaaiende president die sinds januari 2017 in het Witte Huis zit. De trends lopen al veel langer maar beide crises, of het samenvallen van beide, maken duidelijk dat we een point of no return hebben bereikt. Ik weet niet wat ‘het nieuwe normaal’ gaat worden maar normaal was al heel lang niet waar we Amerika van kenden.

Amerika vertoont alle kenmerken van een derde wereld land , inclusief het beschamend lage niveau van de leiders ervan. David Shipler, de journalist die als correspondent in Moskou de laatste jaren van de Sovjet Unie meemaakte, noemt de VS een ‘vierde wereld land’. Dat zijn landen die ooit leidinggevend en respectabel waren maar zijn vervallen tot bananenrepublieken.

Sinds begin jaren tachtig staat de groei van inkomen in de lagere inkomensgroepen stil. Tegelijkertijd is de groei van de hoogste tien procent geëxplodeerd. Deze lange termijntrend is nog verergerd door de crisis van 2008 en de reactie van de Amerikaanse samenleving erop. Zeven miljoen Amerikanen raakten hun huis kwijt, tientallen miljoenen waren bang alles te verliezen. De banken werden gered, de burgers werden verwaarloosd. Hoewel dit grotendeels is te wijten aan de Republikeinen die Obama’s stimuleringsbeleid uitkleedden en dwarsboomden, valt het de Democraten te verwijten dat ze al die jaren weinig aandacht besteedden aan wat later de boze blanke kiezer werd genoemd. Hillary Clinton had deze mensen in 2016 niets te bieden, behalve de stupiditeit om een groot deel van hen een ‘basket of undesirables’ te noemen.

Geen talent

Klagen over de kwaliteit van de Amerikaanse politici is van alle tijden. Tocqueville stelde al vast dat mensen die werkelijk een talent hebben dat in de bruisende economie te gelde maken. Wie de voorverkiezingen en verkiezingen van 2016 en 2020 zich zag ontrollen, kon dat gebrek aan kwaliteit gemakkelijk vaststellen. Niemand onderscheidde zich. Het is geen nieuw probleem en misschien ook niet het grootste probleem. Want zelfs capabele leiders kunnen van dit land geen succes meer maken.

Bill Clinton was getalenteerd maar ongedisciplineerd, Barack Obama stak en steekt met kop en schouders uit boven de rest. Maar zelfs Obama kon in het politieke klimaat dat zich in Amerika had ontwikkeld geen ijzer met handen breken. Het Amerikaanse politieke systeem leent zich voor obstructie en dat is het enige waar de Republikeinse Partij goed in is. Na de verkiezingen van 2010 moest Obama zich beperken tot kleinere initiatieven, maar ook al voor die tijd ondermijnden de Republikeinen in de senaat (waar niet een gewone meerderheid gold maar je 60 van de 100 stemmen nodig hebt) zijn pogingen de klappen van de crisis van 2008 te dempen.

Misschien krijgt Amerika de politici die het verdient. De coronacrisis heeft andermaal laten zien dat een niet gering deel van de Amerikanen ongelooflijk dom is. Je kunt ze van alles wijsmaken en er is een bende van kwaadwillende lieden die daar gebruik van maakt, president Trump voorop.

Het is verleidelijk te denken dat een andere president met meer fatsoen en meer communautaire idealen Amerika kan redden. Het vergt meer dan het ‘terug naar normaal’ dat Joe Biden aanvankelijk in zijn campagne hanteerde. Biden zal niet de verandering brengen die nodig is, misschien kan zijn vicepresident dat straks wel. Franklin Roosevelt voerde in 1932 campagne op een fantasieloze, traditionele agenda en toonde zich als president creatief en krachtdadig. Het is nooit te laat voor optimisme hoewel dat inmiddels nauwelijks realistisch lijkt.

Een gesegregeerd land

Amerika is een gesegregeerd land en dan heb ik niet over ras. De mensen die het goed vergaat hebben nauwelijks contact en vaak ook geen compassie met de vele Amerikanen die nauwelijks het hoofd boven water kunnen houden. Ze wonen in verschillende wijken, gaan naar verschillende winkels, ervaren een verschillend dagelijks leven. Ze stemmen anders, dat wil zeggen, het overgrote deel van de lage inkomens stemt niet. De rest wordt bedrogen. Neem de belastingverlaging voor de rijken (die van 2001 of die van 2016, maar laten we dichtbij blijven): daar had Trump geen campagne op gevoerd. Sterker, niets van wat in de campagne van 2016 een rol speelde is door hem als prioriteit opgevoerd, met uitzondering van zijn immigrantenhaat. In de praktijk is er een grote discrepantie tussen de agenda’s waarop politici worden gekozen en wat ze daadwerkelijk doen.

Ik heb lang betoogd dat de VS een samenleving is die steeds meer als los zand aan elkaar hangt. Mensen die het goed hebben, hebben het goed. Ze keren zich af van de mensen die het slecht hebben. Het orgaan dat een samenleving samenhang geeft door taken te vervullen die anders blijven liggen, de overheid, is in de VS systematisch uitgekleed nu sinds vijftig jaar conservatieve ideologie het Amerikaanse beleid bepaalt. Conservatief is een misplaatst woord hier. Conservatieven zouden voorzichtiger met hun samenleving omspringen dan deze anti-overheidsactivisten voor wie niets heilig is dan hun eigen portemonnee.

In zijn stemgedrag sinds 1970 is de Republikeinse Partij verder afgedwaald naar rechts dan de Democraten naar links zwierden; ik zou zelfs eerder betogen dat links in Amerika sinds de jaren zestig op apegapen ligt. Je kunt te hoop lopen tegen de Republikeinen en ze dragen een zware verantwoordelijkheid maar dat neemt niet weg dat de Democraten medeverantwoordelijk waren, met name in de jaren negentig. Onder Clinton hervormden ze het sociale stelsel, stemden ze in met verregaande deregulering van het financiële systeem en misdaadbestrijding die leidde tot overvolle, geprivatiseerde gevangenissen, alles onder vlag van triangulering of derde weg opportunisme. Ziektekostenverzekering hielpen ze naar de mallemoer. De Democraten maakten in de culture wars die ze mede aanjoegen ook de fundamentele fout om zich te concentreren op onderwerpen als geslacht, ras en seksuele identiteit in plaats van klassieke sociaal economische onderwerpen.

Politieke polarisatie groeide sinds 1980 en volgens de historicus Walter Scheidel in The Great Leveller volgde de ontwikkeling van de hoogste inkomens tussen 1913 en 2008 vrij nauw de mate van polarisatie, maar met een vertraging van ongeveer tien jaar.

Beperking van de opkomst en het moeilijk maken om te stemmen werkt sterk in het voordeel van de hoogste inkomens. In de verkiezingen van 2008 en 2010 was opkomst nauw gerelateerd aan inkomen. In 2010 bracht slechts een kwart van de armste huishoudens hun stem uit terwijl de helft van de burgers met inkomens boven de 150.000 dollar dat deden. Zelf heb ik de neiging om inkomensongelijkheid, hoe onaangenaam en vulgair de graaizucht van bestuurders ook mag zijn, ondergeschikt moet zijn aan armoedebestrijding. Laten we zeggen dat ik me minder druk zou maken over inkomens van meer dan een miljoen, laat staan over die van tientallen miljoenen, als het percentage armen in het rijkste land van de wereld sterk was afgenomen tijdens dit graaifestijn. Het is een schande dat het rijkste land van de wereld nog steeds zoveel armen en kanslozen kent.

Geen ideologische grondslag

De coronacrisis laat zien dat er geen sprake is van een ideologische grondslag voor Amerikaans beleid. Bernie Sanders en anderen mogen te hoop lopen tegen neoliberalisme, de crisis toont eens te meer dat de drijvende kracht voor degenen die de macht hebben puur eigenbelang is. Donald Trump is enkel bezig met zijn populariteitscijfers en zijn herverkiezing, de Republikeinen onder leiding van Mitch McConnell dienen enkel de belangen van sociaal conservatieve belangengroepen en van hun geldschieters, de ondernemingen melken het systeem, zelfs in een crisissituatie, burgers laten zich opnaaien met argumenten die suggereren dat het gaat om grondwettelijke vrijheden. Er is niets ideologisch aan, het gaat puur om de macht en om wat je met die macht kunt doen. De Republikeinen gebruiken niet eens meer het argument van vrije markten, wereldhandel en burgerlijke vrijheden. Ze hebben de pretenties opzijgezet. Trump zelf erkende dat als de kiesrechtregels zonder beperkingen werden toegepast, geen Republikein meer verkiezingen zou winnen.

Trump won met opzijzetten van het Republikeinse establishment. Maar binnen de kortste keren schaarde de hele partij zich achter een president die misschien wat ideeën had die hen tegenstonden maar die gewoon deed waarvoor zij macht nodig hebben: belastingen verlagen, regulering ondermijnen en de rechtelijke macht voor de lange termijn in hun zak stoppen. Politiek rechts voert al decennia veldslagen tegen de federale overheid en zuigt al decennia het geld weg voor effectief algemeen beleid. De samenleving is uiteengevallen, geholpen door een president die verdeeldheid aanjaagt en gebruikt als dagelijks politiek middel. Het land, de kiezers, ook zijn kiezers, zijn cynisch, wantrouwend, elkaar verwerpend, en hebben geen beeld van een gezamenlijke toekomst.

We hebben het niet over de zichtbare corruptie van Trump die de overheid rekeningen stuurt voor gebruik van faciliteiten, of die paaseieren verstopt in belastingmaatregelen die onroerend goedboeren zoal hijzelf en zijn schoonzoon bevoordelen, of van de Republikeinse senator Burr die medio februari zijn aandelenportefeuille opschoonde nadat hij uitgebreid gebriefd was over de zich ontwikkelende coronacrisis. Omkoping of geld onder de tafel gebeurt niet veel meer dezer dagen. Corruptie van politici is subtieler en dieper. Belangengroepen hebben andere manieren gevonden om wetgevers in te kapselen en hun invloed ondermijnt de democratische open samenleving.

Dit is de derde crisis deze eeuw. Het begon met 9/11. Het onmiddellijke gevolg was nationale eenheid en solidariteit, het eindresultaat was verdeeldheid, verspilling en verkwanseling van Amerikaanse reputatie, zowel binnenlands als buitenlands. In 2008 redde het congres het financiële systeem maar toen het aankwam op structurele veranderingen om de factoren die de crisis hadden veroorzaakt aan te pakken, gebeurde er weinig of niets. De bankiers werden gered, bleven arrogant en zeven miljoen Amerikanen verloren hun huis. Een blijvend gevolg was de polarisatie van de samenleving – niet de politieke polarisatie maar degenen die goed af waren en weinig last hadden van de crisis van 2008 en degenen die er nooit meer uit kwamen. Waarom zou het nu beter aflopen?

Je kunt niet anders dan diep pessimistisch zijn. De politieke elite is disfunctioneel, zelfzuchtig en kortzichtig. Zelfs de beste van het stel, Barack Obama, liep vast. De economische elite is bezig met zelfverrijking, uitbuiting van de zwakke kanten van de Amerikaanse samenleving of het kopen van appartementen in New York of landgoederen in Nieuw Zeeland. Er is geen intellectueel leven dat doordringt in de samenleving.

Niemand verbaast zich erover dat de hulpprogramma’s die het congres opzet in de coronacrisis onmiddellijk worden uitgekleed door ondernemingen die er geen recht op hadden en geen probleem hebben met wat neerkomt op diefstal uit de publieke pot. Natuurlijk moesten de gewone burgers die hun baan en hun ziektekostenverzekering kwijtraakten wachten terwijl bonusgraaiende ondernemers miljoenen aan staatssteun kregen, zonder veel voorwaarden, want dat hadden hun lobbyisten en politici wel bedongen.

Het beeld van neonazi’s met automatische geweren in het gebouw van het congres van Michigan – alles legaal en door de racist in het Witte Huis gekwalificeerd als ‘goed volk’ – zegt het allemaal. Het is een onontkoombaar gevolg van een president die wetenschap onzin vindt en iedere tweede zin van een leugen voorziet. Historici weten dat polarisatie een vast deel is van het Amerikaanse politieke systeem maar nooit was er een president, een partij, die de ene helft van Amerika tegen de andere helft opzette. Zelfs de presidenten in de aanloop naar de burgeroorlog waren niet zo grof. Amerika heeft zijn deel aan slechte presidenten, is misschien zelfs overbedeeld maar gered door zijn politieke systeem. Het had echter nooit een president die dagelijks verdeeldheid zaait en een toch al wankelend gevoel van samenleven structureel ondermijnt. Niet omdat hij er ideeën over heeft maar omdat hij het kan. Niemand houdt hem tegen. Zo gaat dat in een bananenrepubliek.

Zoals ik verwachtte gaat Joe Biden de komende week weer helemaal besteden aan het rechtbreien van zijn gemankeerde antwoord op de Tara Reade klacht. Je weet hoe het gaat aflopen: een commissie of verstandig persoon die zijn archieven in Delaware doorploegt. Moet niet al te moeilijk zijn, het beperkt zich tot 1993. Wat is Bidens probleem?

Niet dat het ertoe doet, het is nu ons probleem. Hij is al een uitzonderlijke zwakke kandidaat, dit maakt het allemaal veel erger.

Zelfs die kwezel van een Mike Pence weet wanneer je de terugtocht moet blazen. Hij droeg geen mondkapje toen hij de Mayo Clinic bezocht en geeft nu toe dat dit fout was. Stop de persen: iemand in de regering-Trump geeft toe dat hij iets verkeerd deed. 

Gouverneur De Wine van Ohio draaide ondertussen zijn order dat de burgers mondmaskers moeten dragen in winkels fluks terug. Niet omdat hij het verkeerd gedrag vindt, integendeel, maar omdat hij zich realiseerde dat de order niet te handhaven is. Nou ja, handhaving zal leiden tot provocaties van precies dat tuig dat in Michigan met automatische geweren rondloopt. Daar valt niets aan te winnen. Dus krabbelde De Wine terug.

Ondertussen heeft in Nederland Baudet moeite om zijn eigen racistische en antisemitische groepjes onder controle te houden. Zijn retoriek, zijn stellingnames nodigen dit soort corporale kluchten onder dito leden uit. Hij kan er niet van weglopen. Zijn onwelriekende gedachtegoed en zijn eigen optreden lopen eigenlijk wel aardig parallel met die racistische white supremacy idioten in Michigan. 

Iedere keer als ik iets over Baudet lees, moet ik weer denken aan die foto waarop hij de rechtse provocateur Milos Yiannopoulos omarmt. We wisten wat ons te wachten stond. Foute man, foute vrienden.

Het CDA, ook zo’n club zonder leervermogen, vindt het geen sta in de weg om weer eens goed samen te werken. De ervaring met Wilders was zo goed, doen we nog een keer! Het CDA is een partij geworden die geen rol meer heeft in de politiek en die ook niet verdient. Het midden verdwijnt verder. 

Tja, en die opportunist van een Krol en zijn bejaardensoos. Hollandse politiek op zijn best. Je ziet trouwens ook hoe goed de Nederlandse Turken zijn geïntegreerd: ook zij vallen ruziënd over persoonlijke zaken uiteen. Nou Baudet nog. Hij houdt van oud-Hollandse tradities.

Het is frappant en behoorlijk verontrustend hoe de fabeltjes van Trump het publieke debat sturen, zelfs leiden. De psycho heeft een zondebok nodig die de aandacht afleidt van zijn eigen falen in de zes weken tussen eind januari en half maart toen hij eindelijk doorhad dat de coronacrisis een crisis was.

China is nu de gebeten hond. Trump heeft vanzelfsprekende zondebokken: de Democraten, de media en China. In die zin is er niets nieuws aan de hand. China was ook al verantwoordelijk voor de ‘hoax’ van klimaatverandering. Het lijdt geen twijfel dat China de uitbraak van het virus totaal verkeerd heeft behandeld. Zoals dat gaat in een autoritair regime verborgen lokale autoriteiten slecht nieuws totdat het niet meer verborgen kon blijven – een soort Chinees Trumpistan.

Maar wat we nu zien is dat Trump en zijn buikspreekpop Mike Pompeo zonder enig bewijs de samenzweringstheorie rondpompen dat het coronavirus in een Chinees laboratorium is gemaakt en ontsnapt is. Trump riep dat hij bewijs had en leverde het niet. Pompeo riep dat hij bewijs had maar was het tegelijkertijd helemaal eens met de inlichtingendiensten die geen bewijs konden vinden.

Het doet er allemaal niet meer toe. De hele wereld, niet alleen de Amerikaanse dommeriken, verlangen nu dat de Chinezen bewijzen dat het niet uit een laboratorium is ontsnapt. In Buitenhof gisteren was dit ook een onderwerp van discussie. Terwijl het echte onderwerp zou moeten zijn hoe een Amerikaanse president, onze grote bondgenoot, voor electoraal gewin een soort economische koude oorlog opstart (die warme tonen zal krijgen als China de kans schoon ziet om Taiwan lastig te vallen), babbelden de gasten over Trumps beschuldiging en dat het echt onderzocht moest worden.

Nou zal niemand het oneens zijn met de stelling dat het ontstaan van dit virus onderzocht moet worden, maar dat is geen discussie onderwerp. Het gebeurt al lang. Sterker, een lab in Texas werkt samen met het lab in Wuhan om dat uit te zoeken. Mag niet meer van de psycho. Het is waar dat China te weinig openheid toont, maar dit soort van confrontatiepolitiek in de pr-sfeer helpt niet om daar doorheen te breken. En openheid aan de kant van de VS wordt gecompromitteerd door de leugens van Trump en Pompeo.

De ironie – niet besteed aan deze twee – is dat China hun optreden juist weer kan gebruiken om eigen burgers af te leiden van eigen falen. Zie dit artikel in Politico. Nu dat ik erover denk, dit is vast een samenzwering. China en Amerika werken samen om elkaar af te kammen, zodat ze binnenlands hun eigen falen kunnen verhullen. Verklaart alles! Bovendien lijkt China nu inderdaad een veiliger plek dan de VS – of het centrum van Tilburg.

Maar terug naar het publieke debat: ineens gaat het daar weer over. Niet over Trumps falen. Niet over het leggen van verantwoordelijkheid bij de staten die hij vervolgens ondermijnt door protesten te steunen. Niet over zijn kwalificatie van confederale vlaggen, swastika’s en automatische wapens dragend tuig als ‘goede mensen’. Niet over zijn oproep aan de gouverneur van Michigan om een deal met deze lui te sluiten.

Inmiddels zit de VS aan 70.000 doden en de pieken in de fly-over staten moeten nog komen, versterkt door het negeren van de lockdown. Het zet je als waarnemer in een vervelende positie. Je hoopt dat het aantal doden beperkt blijft, anderzijds hoop je dat de onverantwoordelijke gekken gestraft worden voor hun gedrag door hoge aantallen besmettingen. Het is een live experiment. Als staten als Georgia, Iowa en Alabama wegkomen met het opheffen van lockdown en het niet leidt tot meer coronagevallen dan zal bij de tweede ronde van het virus de oproep om lockdown des te slechter worden opgevolgd.

Trump veroorzaakt moral hazard. Niet alleen in zijn eigen land maar ook bij mij. Je hoopt dat het allemaal leidt tot grote ongelukken. Geen goede state of mind. 

In Nederland hebben we een ‘intelligente lockdown’. Dat denken we tenminste. Het probleem is dat intelligentie een bedreigd goed is, ook in Nederland. Volle stadscentra terwijl het advies uitdrukkelijk is dat niet te doen. Rutte zal moeten onderkennen dat er niets valt te beginnen met niet intelligente burgers. Wat dan? Ik vermoed dat we de risicokant opgaan, met ook hier een moral hazard. Als eigengereid optreden van opstandige burgers niet leidt tot meer coronagevallen dan hebben ‘ze’ gelijk.

Biden deed vanochtend wat werd verwacht: hij legde een verklaring af over de aanklacht van aanranding die een ex-werkneemster deed.

Hij ontkende dat het gebeurd was. Wist uiteraard ook niet waarom de klaagster iets anders meent. 

Biden vroeg om publiek maken van de aanklacht in de National Archives, als er een dergelijke aanklacht zou zijn. 

Hij verzette zich tegen een onderzoek van zijn archieven.

Is het genoeg? Nee, want er zijn zoals ik gisteren betoogde geen goede uitkomsten.

Ik kan al wel voorspellen dat zijn archief wel degelijk bekeken gaat worden, door een wijze man die niet van partijdigheid kan worden verdacht. Als Biden dat meteen had aangekondigd was het voorlopig stil geworden, nu gaat de media aandacht nog door tot hij dat onderzoek aankondigt.

Schade? Nog niet. Maar het is nog niet voorbij.

Mike Pence is niet alleen een onbeschaamde hielenlikker maar ook een politicus die weet uit welke hoek de wind waait. Na zijn optreden in de Mayo Clinic zonder mondmasker kreeg hij zoveel kritiek dat hij bij een bezoek aan de GM fabriek er wel een droeg. De held heeft zijn punt gemaakt: Republikeinen dragen geen mondkapjes. Nu mag hij ze weer wel dragen, als ze zijn voorgeschreven. De grote vraag: gaat de psycho zelf mondkapjes dragen als hij weer buiten het Witte Huis campagne mag voeren? Ik kan het me moeilijk voorstellen.

Campagne voeren, dat is het enige wat de president doet. Zijn poging om een oorlog van woorden (het gaat meer worden dan dat) met China te beginnen door zonder enig bewijs te roepen dat het coronavirus in een laboratorium in Wuhan is ontstaan, is wel heel erg doorzichtig een campagne truc. Ik ben benieuwd hoe ver hij hiermee komt. 

De slimmeriken in het Witte Huis hebben bedacht dat ze Joe Biden moeten koppelen aan China. Hij zou ‘soft on China’ zijn, ook hier wel heel doorzichtig de oude truc die Republikeinen al decennia tegen Democraten gebruiken, alleen was het toen de Sovjet Unie. Hoe dat moet gaan weet ik niet. Trump is zo vaak zo vriendelijk geweest over zijn grote vriend Xi (en een roedel andere autoritaire leiders of dictators) dat elk verhaal over Biden onmiddellijk Trumps omarming van Xi tegenover zich krijgt.

Het is niet zozeer een wanhoopsoffensief als een gevolg van een gedachte die ons genie in het Witte Huis in zijn lege hoofd heeft gekregen: niets werkt en ik moet altijd iets of iemand hebben om de schuld te geven. Ergo: China. Hij dreigt zelfs de rente op staatsobligaties (China financiert al twintig jaar Amerikaanse tekorten) niet meer te betalen. Senator Lyndsey Graham, een hielenlikker die de kluts kwijt is, stelde zelfs voor de obligaties te cancellen, zo’n beetje zoals Argentinië dat doet. Dat Mike Pompeo Trumps spelletje speelt is inmiddels niet meer verrassend. Nooit heeft een minister van Buitenlandse Zaken zo in zijn hemd gestaan als Pompeo.

De psycho wil ook schadevergoeding van China voor het achterhouden van informatie. De reactie kan alleen maar zijn: kunnen de Amerikanen ook schadevergoeding van Trump krijgen voor het zes weken lang ontkennen dat er iets aan de hand was? De staat Missouri heeft China al aangeklaagd, ze kunnen beter Trump aanklagen.

Het is allemaal Spielerei, allemaal onzin van een kat in het nauw. Maar er zitten gevaarlijke kanten aan. Niet alleen in de relatie met China en waar dat toe kan leiden, maar vooral ook in Trumps wens dat de inlichtingendiensten het ‘bewijs’ leveren dat het virus inderdaad in een lab is gemaakt en is ontsnapt. Nu zal blijken of en hoeveel de kwaliteit van de inlichtingen is ondermijnd door Trumps beleid. Hij heeft mensen die het verstandig vonden om ongekleurde informatie te geven ontslagen en zijn eigen onderknuppels erneer gezet. De informatie die ze verscheidene keren gaven in januari over het dreigende virus werd door de psycho genegeerd. 

Dat wordt nog leuk. Als de inlichtingendiensten nu Trump van dienst zijn en opzet claimen (onderwijl hun bronnen geheim houdend – moet nou eenmaal, zeggen ze) dan gelooft werkelijk niemand dat (nou ja, Pompeo en Fox News, die wel). Als ze hem niet het bewijs leveren en hij blijft roepen dat hij het bewijs wel heeft, dan heeft hij een probleem. Nou ja, een probleem van geloofwaardigheid, maar dat is voor deze zinkende idioot niet echt een probleem. Hij zal China blijven aanvallen, en de Democraten, en wie dan ook, als hij maar een zondebok heeft voor zijn eigen falen. We gaan leuke maanden tegemoet. Hoe lang blijven ruggengraatloze maar ambitieuze Republikeinen Trump steunen? Langer dan je zou denken, maar er komt een punt waarop het aantrekkelijk wordt om afstand te nemen.

Toevallig (wat heet toeval?) las ik vorige week het boek van Walter Scheidel, The Great Leveler. Violence and the History of Inequality from the Stone Age to the Twenty-first Century. Het paste in mijn leespatroon over ongelijkheid en de kwetsbaarheid van democratieën maar had ineens grote actualiteitswaarde omdat een van de vier ‘levelers’ die Scheidel in de geschiedenis ziet de pandemie is (de andere zijn oorlog, revolutie en ineenstorting van de staat). De vaststelling dat na de Tweede Wereldoorlog tijdens een periode van zo’n 25 jaar een soort ideale gelijkheidsverdeling bestond, met hoge belastingen voor de rijken en de opbouw van een verzorgingsstaat, is door Piketty aangetoond. Net als Scheidel, die Piketty bewondert, stelt die auteur dat ongelijkheid voor alles een politieke beslissing is. Een samenleving besluit om ongelijkheid te laten groeien, zoals dat in de VS gebeurde onder diverse Republikeinse presidenten. Kan deze pandemie daar verandering in brengen? Lees Scheidel daarover in The Guardian.

In deze context las ik ook Bas van Bavels De onzichtbare hand. Hoe markteconomieën opkomen en neergaan waarin hij betoogt dat het niet vanzelfsprekend is dat onze huidige markteconomie blijft voortdraven. Met voorbeeld uit het verleden en, aan het einde van het boek, een beschrijving van de huidige tijd legt hij indicatoren neer die aangeven wanneer zo’n succesvolle markteconomie op zijn einde loopt. De corrumpering van het politieke system door de rijken is de meest duidelijke, leidend tot ongelijkheid, nutteloze investeringen en ondermijning van regulering. Een interessante stelling om op te kauwen. En dat doe ik.

Zonder terughoudendheid kan ik het boek van David Runciman, The Confidence Trap. A History of Democracy in Crisis from World War I to the Present aanbevelen. Het dateert uit 2013 en de auteur voegde in 2017 een nieuw nawoord toe maar zijn verhaal over hoe democratie een instabiel, zwabberend systeem is dat moeilijk besluiten kan nemen maar als het tot actie komt dat wel goed doet omdat het fouten kan erkennen en onderkennen. Autoritaire regimes handelen sneller maar zijn vaak (altijd) niet in staat te erkennen dat ze iets fout hebben gedaan. China en de autoritaire kant van de psychopaat in Washington, plus de daden van gouverneurs als Cuomo en Newsom gaven het boek een bijtende actualiteit. Runcimans How Democracy Ends staat op de lijst, ongetwijfeld een pessimistischer verhaal in het Trump-tijdperk.

Runciman gebruikt Alexis de Tocqueville en diens Democratie in Amerika (vooral deel II) als kapstok voor veel observaties. Dat intrigeerde me des te meer omdat ik Tocqueville herlees, dit keer in het originele Frans (don’t ask). Democratie en de gevarenzone waarin we ons bewegen maken de Franse historicus/socioloog actueel en tegelijk zit hij zo ver weg dat je je niet moet ophangen aan zijn verhaal zoals sommige conservatieven doen.

Inequality van Anthony Atkinson was wat technischer. Ik moest me ertoe zetten om het gedetailleerd te blijven lezen. Op mijn stapel ligt nog het nieuwe boek van Piketty, Capital and Ideology, dik en zwaar als een baksteen. 

Ook dik en zwaar was het nieuwe boek van Hillary Mantel in haar serie over Thomas Cromwell en Henry VIII, The Mirror and the Light. Ik heb genoten van de eerste twee delen (Wolf Hall en Bring up the Bodies) maar ik moet zeggen dat deze baksteen wat zwaar op de maag lag. Concreet: Mantel had een betere editor verdiend. De kleine 900 bladzijden bewezen mijn handzame en niet strikte maar meestal kloppende stelling dat elk boek van meer dan 500 pagina’s slecht geschreven en/of geëdit is. 

Ik las de eerste 300 pagina’s met interesse, de zijpaden en details accepterend die deel zijn van Mantels stijl. Daarna werd het werk om het boek door te ploegen, tot de laatste 200 pagina’s waarin Cromwell in de sfeer van haat, retributie en executie zelf met zijn hoofd op het hakblok komt. Jammer, als je sterren moest geven dan zou ik het op drie uit vijf houden – ik neigde naar twee, maar daarvoor is Mantel een te goede schrijfster.

Joe Biden zal vroeg of laat – waarschijnlijk vroeg – moeten reageren op de beschuldiging dat hij begin jaren negentig een van zijn werknemers in het senaatskantoor seksueel heeft lastig gevallen, volgens de vrouw in kwestie tamelijk grof zelfs.

Het is een paddenstoelverhaal: het groeit maar door. De eerste beschuldiging door Tara Reade had inconsistenties en er waren geen getuigen of mensen die bevestigden dat ze er met hen over had gesproken. Het klassieke probleem van een vrouw die iemand beschuldigt van iets dat dertig jaar geleden plaatsvond. De Biden campagne negeerde het.

Maar in de loop van dieper onderzoek door de serieuze media zijn wel degelijk verhalen naar boven gekomen dat Reade vrij kort na het incident (ze verloor haar baan) er met mensen uit haar buurt over gepraat had. Haar moeder zou zelfs ingebeld hebben in de toen populaire Larry King show, pratend over een senator die zich tegen haar dochter had misdragen. 

De vraag is opgeroepen of we niet Bidens archieven als senator moeten onderzoeken, al weet niemand of daar ook personeelszaken in zitten. Reade zou erover gepraat hebben met iemand in Bidens kantoor.

Ik heb geen idee wat ervan waar is. Een aantal dingen in het Me too tijdperk spelen een rol. De eerste is dat vrouwen (of mannen, for that matter) met deze klachten serieus genomen moeten worden. In de jaren negentig kon Anita Hill die zich had beklaagd over seksueel wangedrag van een genomineerde voor het Supreme Court nog genegeerd worden – ironisch genoeg door Joe Biden, die toen voorzitter was van de juridische commissie. Bij de hoorzitting over de benoeming van rechter Kavanaugh in 2018 werd de klaagster wel degelijk serieus genomen, althans door de Democraten van Joe Biden.

Het tweede dingetje is dat Joe Biden een reputatie heeft van ongevraagde intimiteiten, meestal niet verder gaand (zeggen ze) dan iemand door het haar strelen, in haar nek kussen of wat al te enthousiast omarmen. Dat was al een probleem voor oude Joe, en nu maakt het zijn overstap, misschien maar een keer, naar serieuzere aanvallen niet helemaal onwaarschijnlijk. 

Een derde probleem is dat de Democraten hier niet zomaar aan voorbij kunnen gaan. Zeker niet de vrouwen die in aanmerking komen voor het vicepresidentschap en hun aanhangers.

Ik denk dat ik de noodzakelijke reactie van Biden al kan uitspellen. Het is niet gebeurd. In elk geval weet hij er niets van. Of niets meer van. Hij is zo oud dat hij veel dingen niet meer weet. Het is waar dat hij soms wat al te familiair optrad, ook met personeel, en daar verontschuldigt hij zich nog maar eens voor. Misschien dat dat hier ook gebeurd is en in de loop der jaren gegroeid is. Duizendmaal sorry. 

In geen geval zal de Biden-campagne Reade van leugens beschuldigen of haar zwart maken. Evenmin zullen ze aanvoeren dat de steun van de vele vrouwen bewijst dat Biden hun kandidaat is. Laten we zeggen dat Hillary Clinton zodanig ethisch gehandicapt is op dit terrein dat het wel eens averechts kan werken. Biden zal een onafhankelijke onderzoeker vragen te zien of die kan uitvinden wat er waar is. De FBI komt niet in aanmerking maar er zijn andere onderzoekers met geloofwaardigheid.

Gaat de oude man dit overleven? Ik weet het nog zonet niet. Het is niet dat Trump er niet gebruik van zal maken – hij zal dat zeker doen, al klinkt elk woord uit zijn geperverteerde mond ongeloofwaardig – maar dat valt wel te overleven, denk ik. Het is de erosie van een kandidaat die toch al niemands favoriet was die Bidens probleem gaat worden.

Arme Biden. Na drie keer eindelijk wat gewonnen en dan komt er de coronacrisis overheen. Komt er de coronacrisis overheen dan nu weer een dame. Nu ik erover denk, misschien heeft hij geluk dat het nieuws zijn verhaal wegdrukt, al zou ik er niet op rekenen. Democraten zelf hebben te veel vragen.

Kan hij vallen? Niet onmogelijk. Wat gaat er dan gebeuren? Hetzelfde scenario als wanneer hij onverhoeds het leven zou laten voor de conventie. Bernie Sanders gaat het niet worden. Ik vermoed dat de Democratische bobo’s de gedelegeerden van Biden en Sanders zullen peilen om te komen tot een compromiskandidaat, te weten Kamala Harris of Elizabeth Warren, of onder huidige omstandigheden Andrew Cuomo of Gavin Newsom (gouverneur Californië). Het zou mij niet kwellen.

Je kunt je voorstellen dat Biden al snel iemand voordraagt om die de binnenbaan te geven bij een dergelijk scenario. Aan de andere kant kan ik me niet voorstellen dat die verstandige vrouwen bereid zijn om naast hem te gaan staan voordat dit zaakje tot klaarheid is gebracht. 

Zoals zo vaak bij dit soort problemen is er geen winnende oplossing. Of het is waar en Biden verdwijnt. Of het doet hem grote schade en Biden verdwijnt. Of het blijft onduidelijk wat er van waar is en Biden gaat gehandicapt  de verkiezingen in. Voor Tara Reade is er een enkele positieve uitkomst. Ze wordt geloofd en dan gaat Biden voor de bijl. Zij is  de kwaaie pier. Of ze wordt niet geloofd en dan staat ze te boek als een leugenaar of in elk geval een mislukte aanklager in de traditie van Paula Jones en de vele andere vrouwen die Bill Clinton lastig viel, om het over de dames die Trump onheus heeft bejegend maar te zwijgen. 

Niemand wordt hier gelukkig van, nou ja, Trump en zijn kornuiten misschien.  

Laten we er geen misverstand over laten bestaan: de reden dat Mike Pence in de Mayo Clinic niet het voorgeschreven mondmasker droeg is dat zijn baas geen maskers draagt. Zou hij het wel doen dan lijkt het alsof hij afstand neemt van de psycho. 

Het is tegelijk lachwekkend en beangstigend. Deze godsdienstkwezel, deze man zonder ruggengraat, deze brownnozer, doet alles precies zoals de psycho het doet. Ik roep in herinnering het prachtige filmpje waarin Trump een flesje water van tafel weghaalt en zijn hielenlikker naast hem dat vervolgens ook doet. Een, twee, in de pas.

Maskers zijn voor sissies vindt de psycho. Pence is bang dat als hij een masker draagt hij er zwak uitziet, en, erger, dat hij afstand lijkt te nemen van zijn baas. Oh horror. Pence ligt er van wakker. Je ziet hem wikken en wegen, of nee, dat is te veel eer, je ziet hem proberen in te schatten hoe hij Trump kan opvrijen. Dit is de aanvoerder van de task force (nou ja, als Jared even bezig is met het Midden Oosten) en hij kan zich niet eens houden aan de regels van de instelling die hij bezoekt.

Pence is als de dood dat hij alsnog gedumpt wordt als vicepresidentskandidaat. Daar is reden voor, want loyaliteit kent Trump niet. Als hij een betere mogelijkheid ziet om te winnen dan zijn onderknuppeltje dan pakt hij hem. Het is bij Trump puur calculeren: is er een mogelijkheid om profijt te trekken van een nieuwe man of vrouw dan gebruikt hij die (dat laatste is puur voor de volledigheid – de enige Republikeinse die serieus genomen wordt, Nikki Hailey, past wel op om in dit stadium zich te veel met Trump te verbinden. Haar brownnosing een paar weken geleden is haar slecht bekomen). 

Het beangstigende is dat deze man beter weet. Trump is ziek in zijn hoofd, een pathologische narcist, een ramp en een gevaar, maar hij kan het niet helpen. Pence is veel erger. Net als Moscow Mitch McConnell is hij een collaborateur. Hij maakt Trump mogelijk. En net als bij McConnell (en de psycho) speelt niets anders een rol dan eigenbelang. 

Oh ja, inmiddels is duidelijk waarom gouverneur Kemp van Georgia de tent open wil gooien ondanks een behoorlijk aantal doden in met name Atlanta, de grootste stad van Georgia. De doden blijken tachtig procent zwart. Zo kennen we onze man weer. Gewoon, eenvoudig, recht voor zijn raap racisme.

Volgens Politico wordt er in het Biden kamp heftig gedebatteerd over de vraag of hij een zwarte vicepresidentskandidaat moet meenemen. Dat zou, zeggen de voorstanders, het enthousiasme in de zwarte gemeenschap vergroten. Het schijnt dat Stacey Abrams, verliezend gouverneurskandidaat in Georgia in 2018, flink rondbelt om zichzelf voor deze post aan te bieden.  Ze doet dat met een diskwalificerend argument: het zou een ‘concern’ zijn als Biden niet een zwarte vrouw kiest.

Mijn gevoel is dat dit een stupide discussie is, waarvan het resultaat alleen maar negatief kan zijn. Als Biden een zwarte politica kiest (Harris of Abrams) dan ziet het eruit alsof hij hengelt naar zwarte kiezers, en, in het geval dat hij Abrams kiest, iemand neemt die alleen ervaring heeft als state senator. Het is ’tokenism’ op zijn slechtst. Harris zou veel beter passen en omdat zij een serieuze kandidaat was minder lijken op het toegeven aan druk van buiten (nou ja, van binnen). Maar hoe langer daarover geluld wordt hoe meer het lijkt op dat tokenism.

De racisten van de Trump-campagne, ja de grote racist zelf, zal het ongetwijfeld uitbuiten.

De andere kant van dezelfde medaille van voorspelbaar verlies is dat Biden niet een zwarte vrouw kiest. Na al dit gezeur zal de zwarte gemeenschap zich bekocht voelen, of in elk geval door sommige politici dat wijsgemaakt krijgen. Resultaat: minder enthousiasme.

Dit lose-lose scenario wacht de campagne die zich in deze discussie laat meesleuren. Misschien is het al te laat. 

Persoonlijk ben ik ongelukkig met de manier waarop de zwarte kiezers als beslissend voor Democratische succes worden afgeschilderd. Ze zijn belangrijk, zeker, maar niet belangrijker dan andere groepen en hadden we niet afgesproken dat we dat pijnlijke en schadelijke identiteitsgedoe achter ons zouden laten? 

Wie het onplezierig en onverstandig vindt dat de evangelische kiezers als Trump-blok zo’n grote rol spelen in het electoraat moet het ook onplezierig en onverstandig vinden om die rol toe te kennen aan het zwarte kiezersblok. Grof gezegd: als na vier jaar Trump nog een token zwarte kandidaat nodig is om enthousiasme tegen de racist-in-chief los te maken, dan verdienen de kiezers nog eens vier jaar van hetzelfde. Evangelische kiezers en racisten weten in elk geval wie hun belangen dient.

Joe Biden is een zwakke kandidaat, de Democratische Partij in dit geval een sterk alternatief voor Trump. Cruciaal met een zwakke kandidaat aan de top van het ticket is de keuze voor een vicepresidentskandidaat. Het zou desastreus zijn als Biden kiest voor Abrams terwijl in de aanbieding prominente vrouwen ook Kamala Harris, Elizabeth Warren, Amy Klobuchar en Gretchen Whitmer rondlopen. 

Amerika is een land waar racisme welig tiert, laten we er geen doekjes om winden. Dat is niet beperkt tot zwarte Amerikanen, ook Hispanics en nu in de coronacrisis Aziaten hebben er last van. De ervaring met een racist als president zou voldoende moeten zijn om te zorgen dat ras geen issue wordt in de presidentsverkiezingen.

De keuze voor een vicepresidentskandidaat is de eerste en in veel opzichten daardoor de belangrijkste voor een presidentskandidaat. In 1988 kon oude Bush nog wegkomen met de klungel Dan Quayle ook al koos hij alleen maar voor dat leeghoofd omdat hij geen sterk iemand naast zich wilde. In 2008 tekende John McCain zijn doodvonnis als kandidaat door het domme gansje Sarah Palin naast zich te zetten, wetend dat ze ongeschikt was maar in die val gepraat door zijn adviseurs die dachten dat ze voor enthousiasme onder conservatieve kiezers zou zorgen.

Hopelijk hebben Bidens adviseurs meer verstand en overtuigen ze de oude man ervan dat hij niet voor deze ogenschijnlijk gemakkelijke weg moet gaan.

Er wordt een hoop heen en weer geschreven over hoe de coronacrisis Amerika kan veranderen. Vaak optimistisch: je hebt een dergelijke crisis nodig om structurele veranderingen tot stand te brengen.

Ik ben daar pessimistisch over. Ik zie het volgende scenario zich ontrollen. De miljarden die nu aan bedrijven worden gegeven om arbeidsplaatsen te redden en werknemers door te betalen, zijn grotendeels verspild geld. Zoals uit artikel na artikel blijkt zijn ondernemingen niet te vertrouwen. Ze vragen om hulp als ze het niet nodig hebben, ze besteden het geld aan alles behalve werknemers. Het is weggegooid geld. Zelfs de directe uitbetalingen van 1200 dollar bereiken niet de mensen voor wie ze bedoeld zijn. Niets functioneert in de VS zoals het zou moeten, of beter gezegd, het functioneert zoals altijd: degenen die de macht hebben delen zichzelf de beste kaarten toe en degenen die de kans krijgen gebruiken het systeem.

Die miljarden die nu uitgegeven, die nu verspild worden, moeten ooit afgerekend worden. Doordat het begrotingstekort nu nog verder is opgelopen dan al het geval was door de belastingverlagingen voor de rijken van Trump en zijn Republikeinen, zal volgend jaar het verhaal er een zijn van bezuiniging, korten op overheidsuitgaven. Het verhaal dat Republikeinen altijd houden als ze niet zelf over de macht beschikken. Een stevige belastingverhoging voor de hoge inkomens, op grote vermogens en successierechten zou gewenst zijn. Reken er maar niet op.

Ik zie een scenario waarin de regering-Biden, fantasieloos en zonder het lef dat van FDR een effectief president maakte, door de Republikeinse stoomwals wordt gedwongen om alle pogingen om de Amerikaanse samenleving fundamenteel te veranderen te vergeten. Waarin de Republikeinen, zeker als ze hun meerderheid in de senaat behouden, alles dwarsbomen en rechters blijven benoemen die een gedachtegoed vertegenwoordigen dat niet dat van de meerderheid van Amerika is, maar dat van de geldschieters en hun Republikeinse voetvolk.

De meeste elementaire voorzieningen zullen ontbreken omdat staten financieel aan de grond zitten. Anders dan het congres en de federale overheid kunnen ze niet geld creëren en eindeloos begrotingstekorten laten oplopen. Hulp valt niet verwachten. Moscow Mitch McConnell heeft namens de Republikeinen al laten weten dat die staten maar failliet moeten gaan. Dat zou de voorzieningen voor de lange termijn om zeep helpen maar daar heeft de man die zonder een traan te pinken American Airlines en Boeiing steunt geen boodschap aan.

Zeker, er zal gepraat worden over een algemene ziektekostenverzekering, en Bernie Sanders zal terecht roepen dat de coronacrisis bewijst dat Amerika een aftands, dom, derde wereldland is dat zijn eigen burgers veroordeeld tot armoede en erger. Maar er zal niets gebeuren. Onderwijs zal verder gekort worden. Infrastructuur blijft liggen. Armoede stijgt.

Er is maar een scenario waarin het redelijk goed komt met de VS – ik zeg redelijk omdat het land niet meer, nooit meer, een voorbeeld van beschaafd samenleven zal kunnen zijn. Dat scenario vergt dat de Democraten (met Biden of wie dan ook, belangrijker is de vicepresident) op 3 november ruim winnen – als de verkiezingen worden gehouden en betrouwbaar zijn, wat met de autoritaire wind die waait in Republikeinse kring een serieuze vraag blijft – en dat op de slippen daarvan de Democraten ook de senaat winnen. Dit optimistische scenario vereist dat de Amerikaanse burgers massaals in opstand komen, via de stembus. Dat al die mensen die altijd het gevoel hadden dat het er allemaal niets toe deed, zich nu realiseren dat het menens is. Dat het vijf voor twaalf is voor Amerika.

Ik weet niet hoe het met u is, maar ik heb moeite om erg optimistisch te zijn.